Savaş ya da kaç: Korku genetik mi? Korku genetik mi?
Hepimizin yaşamı boyunca farklı korkuları olmuştur. Küçük yaşlarda köpeklerden ürkerken büyüdükçe bu korkuların yerini anksiyete, depresyon gibi sorunlar alır. Korku en güçlü ve en ilkel duygularımızdan biridir. Peki, beynimizde korku duygusu nasıl oluşur? Korktuğumuzda vücudumuzda neler olur? Sizleri korkmanın biyolojisine dair bir yolculuğa çıkartıyoruz.
Dünyada milyonlarca insanın hayatını kabusa dönüştüren korkunun, 6.456 çeşidi olduğunu biliyor muydunuz? "Korku nedir?" sorusuna psikolojik açıdan verilen şu cevabı verebiliriz. Korku, görünen veya görünmeyen tehlikeler karşısında gösterdikleri doğal ve gerekli tepkidir.
Uzmanlara göre doğuştan getirdiğimiz üç "temel korku vardır:
1- Dokunma duyusu ile hissedilebilen çok soğuk ve çok sıcak uyarıcılardır.
2- Aniden beliren çok yüksek sesler.
3- Yüksekten düşme tehlikesi.
Talamus: Vücuttan gelen duygusal sinyallerin ulaştığı ilk noktadır.
Hipotalamus: Asıl rolü, vücudu stabil bir durumda tutarak homeostazı korumaktır. Ayrıca bu kısım hormonların salgılanmasını düzenler.
Amigdala: Duygusal tepkileri işler ve karar verir. Hayatta kalmamızı etkileyen olaylara verdiğimiz tepkileri yönetir.
Duyusal korteks: Talamustan gelen sinyalleri işleyerek onlara anlam kazandırır.
Hipokampus: Duygusal bilgileri geçmişteki yaşadığımız bir duruma göre bağlama oturtmamızı sağlar.
*Homeostazı: Homeostaz veya dengeleşim, çevresinde gerçekleşen olumsuzluklar karşısında hücrenin kendi dengelerini koruma çabasıdır.
Korkular öğrenilmiş bir süreçtir. Mesela altı yanmakta olan bir ocağın üstüne elini koyan bir çocuğun eli yandığında bir daha elini ateşin üstüne koymaz çünkü ateşin canını yakacağını bilir ve artık ateşten korkar, ya da depremde evi yıkılan bir kişi herhangi bir eve girmekten korku duyabilir. Burada korkunun nedeni olayın kendisi değil, bu olayın kişi tarafından nasıl yorumlandığıyla ilgili olduğu ortaya çıkmaktadır.
Vücutta dolaşan adrenalinin %90'ı böbrek üstü bezlerinde üretilir. Adrenalinin salgılanması için kalp atışlarının biraz hızlanması gerekir. Kaslarınız biraz zorlanmaya başladığında vücut işinizi kolaylaştırmak için hormonları devreye sokar.
Adrenalin hormonunun temel amacı, beyniniz belirli bir uyarıcıyı tehdit olarak algıladığında sizi dövüşmeye ya da kaçmaya hazırlamaktır.
Karaciğerdeki kan akışı biraz azaltılır ve kan daha ihtiyaç duyulan alanlara yönlendirilir. Adrenalinin beyin ve vücuttaki miktarını artıracak ikinci etken stres ve korkudur.
Savaş ya da kaç tepkisi algılanan zararlı bir olaya, saldırıya veya hayati tehdide yanıt olarak ortaya çıkan fizyolojik tepkidir. Kısacası organizma yaşamını tehdit eden bu durumdan ya kaçacaktır ya da bu durumla savaşacaktır.
Bu fizyolojik tepkilere ise Genel Uyum Sendromu (GAS) adı verilir ve üç aşaması vardır:
1. Alarm aşaması
2. Direnç aşaması
3. Tükenme aşaması
