İbnül Baytar'ın sağlıklı yaşam için kullandığı bitkiler

Türkçede kar çiçeği olarak adlandırılan harbak-ı esved bitkisini ekin vaktinde toplanması daha iyidir. Ak harbak içseler mideyi temizler. Fakat fazlası zararlıdır. Daha iyisi beş miskâlin yüz dirhem yağmur suyundan üç gün ıslatılıp daha sonra süzülerek içilmesidir.

*Harbak: Çöpleme denen bitki
*miskal: Ölçü birimi

Mersin yağı olan dühnü'l-âs cerahate ve yanığa, başta olan çıbanlara, beneklere fayda eder. Bu yağ için mersin tazeyken yaprağı sıkılır. Ardından zeytinyağı katıp pişirilmelidir ki suyu gidip yağı kalsın ve o yağ kullanılsın.

Bir başka yöntem olarak da mersin yaprağına zeyt katılır. Sonra ıslatılıp güneşte bekletilir. Ardından çıkan yağ kullanılır.

*Zeyt: yağ, zeytinyağı

Türkçe Isfahânî sürme de denilen ismid, Peygamberimizin kullandığı ve tavsiye ettiği bir cins sürmedir. Yumuşak dövülüp çıbanlara sürüldüğünde iyi gelir. Gözde olan çıbanlara dahi iyi gelir. Aynı zamanda burun kanını da dindirir. Bu sürme gözleri gayet kuvvetlendirip ağrıları giderir. Yaşaran gözlere sürme gibi çekilirse gözyaşın giderip ve yeni cerahatlere sürüldüğünde ise bitirir.

Irmaklar kenarlarında biten bir ottur. Bir karış uzun olan otun yapraklarının tepesi ayrılmış olur. Beş veya altı budaklı olur. Beyaz çiçeği olan bu bitkinin kara yemişleri olur. Yemişinden iki dirhem alınıp dört dirhem bala katarak göze çekseler göz yaşını keser.

Türkçe tavşankulağı denilen bu ot, yerden yukarı elin orta parmak ucundan dirseğe kadar uzunluktadır. Mor çiçeği olan üznü'l-erneb, kettân çiçeğine benzer. Yaprakları sinirli otun yaprağına benzer. Pişirip suyu içilince öksürüğe fayda eder.