Arama
Ekrem Hakkı Ayverdi’nin 10 farklı portresi
Osmanlı devri Türk mimarisinin ışık kaynağı, milletine ve köklü kültürüne karşı emsalsiz vefa örnekleri gösteren bir şahsiyet olan Ekrem Hakkı Ayverdi yaşamını, ecdat yadigarlarının kaydını tutmakla geçirdi. Hayatının her alanında milli kültür ve milli şuur bilinciyle hareket eden Ekrem Hakkı Ayverdi'yi ölümünün 35'inci yılında 10 farklı portresi ile rahmetle anıyoruz.
Uğur Derman, Turhan Baytop, Ekrem Hakkı Ayverdi ve Semavi Eyice.
Osmanlı devri Türk mimarisinin ışık kaynağı, milletine ve köklü kültürüne karşı emsalsiz vefa örnekleri gösteren bir şahsiyet olan Ekrem Hakkı Ayverdi yaşamını, kubbenin altında taşları yerli yerine koymakla, sonrasında ise ecdat yadigârlarının kaydını tutmakla geçirdi. "Biz Garblı değiliz ve olmayacağız; kafamıza dank etsin" diyerek net bir şekilde batı düşmanı olduğunu, "Dünyada tek gerçek vardır: İslâmiyet [...] Gerisi teferruat [ayrıntı]" diyerek de tam bir Osmanlı insanı olduğunu dile getirdi. Hayatının her alanında milli kültür ve milli şuur bilinciyle hareket eden Ekrem Hakkı Ayverdi, Osmanlı devri Türk mimarisini karanlıktan çıkardı.
"Abideleri seviyor musunuz? Seviniz; çok seviniz. Eğer üstünde durmadınız, onlarla bir alış – veriş kurmadınızsa kalb gözünüzü açınız; abidelerle konuşmayı öğreniniz. Bunun için lüzumu kadar temas imkânı hazırlayın. Mimar veya sanatkâr olmaya lüzum yoktur; bu milletten, Türklükten kopmamış olmak yeter. Ben size kolay bir şey teklif etmiyorum. Zira bu ruhi ve zihni bir davranış için lazım gelen şahsiyet hamulesi, yirmi birinci asra tırmanan Türk'ün elinden alınmıştır. Dili, kelimesi, sözü, ahengi, edebiyatı ve tarihi, şerefli tarihi, sanatı, mimarisi bir ucube haline sokulmuştur. Her şey, yazısı, kılığı, kıyafeti alay konusu olmuştur. Bir lise edebiyat hocasının, 'Yeniçeri kıyafetleri, musikisi için: Bu pis mehter takımını Beyazid'de gördüm; daha elli sene bu millet onlardan kaçmalıdır' dediğini biliyoruz. Bunlar bir milletin benliğini silip süpürmeye, dağıtmaya kâfidir …"
1978 yılında bütün mal varlığını, kitaplarını, içindeki eşya, hat, tezhip, cilt, yazı aletleri ve işleme koleksiyonları ile birlikte evini, kendi kurmuş olduğu Kubbealtı Kültür ve Sanat Vakfı'na bağışladı.
Ekrem Hakkı Ayverdi'nin, yalnızca bir koleksiyon oluşturmak amacı ile değil, bir kültüre sahip çıkma duygusu ile toplamaya başladığı eşsiz bir koleksiyonunun büyük bir bölümü 14. yüzyıldan 20. yüzyılın başına değin geniş bir zaman dilimine tarihlenen Osmanlı dönemine ait eserlerden oluşur. Bunların yanı sıra Selçuklu dönemine ait sınırlı sayıda çini, İran ve Avrupa kökenli seramik ve porselenler de, Kubbealtı Akademisi ve Sanat Vakfı'na bağışladığı bu zengin koleksiyonda yer alır.
Ekrem Hakkı Ayverdi, 1939 yılında Fatih'te, Fevzi Paşa Caddesi üzerinde inşa ettiği ve dönemin modern tasarımına sahip evinin iç dekorasyonunda işte bu "eski eşyaları" gündelik yaşamının içine kattı. Zamanla önemini yitiren aile yadigârlarına, Osmanlı dünyasından o günlere ulaşan bir değer gözüyle baktığı ve onları koruyabilmek duygusu ile hareket ettiği söylenebilir. Bu değerlere sahip çıkma duyarlılığı Ayverdi'nin Osmanlı kültürünü özümlemiş kişiliğinin bir yansımasıdır. 20. yüzyılın ilk yarısında Türkiye'deki koleksiyoncu sayısı göz önüne alındığında, değerleri bilinmediği için yok olma veya ülke dışına götürülme gibi bir tehlikeye maruz kalabilecek bu eserlerin korunmuş olması daha da anlam kazanmaktadır.