Büyük Valide Han'ın alarm veren kubbeleri
Eminönü'ndeki Büyük Valide Han, İstanbul'un en büyük hanlarından biri olması nedeniyle, fotoğraf meraklılarının uğrak mekanı haline geldi. Geçmişte kervanların konakladığı Valide Han'da bugün 300'e yakın dükkan yer alıyor. Peki, Kösem Sultan'ın, 17'nci yüzyılda kervansaray kompleksi şeklinde, vakıf malı olarak inşa ettirdiği Büyük Valide Han'ın kubbesinin boğaza karşı zıplayıp fotoğraf çektirmek isteyenler yüzünden çöktüğünü biliyor muydunuz? Ya da bu olaydan sonra kubbelere çıkışın yasaklanmasına rağmen yasağın delinip tarihi han üzerinde reklam filmi dahi çekildiğini?
Önceki Resimler için Tıklayınız
Büyük Valide Han'ın çatısından İstanbul
Hanın büyük avlusu ortasında bulunan ve Mescid-i Îrâniyân adıyla tanınan fevkanî ahşap mescid 1950'li yıllarda bir yangın sonunda tamamen harap olmuş, 1951'de İranlılar Yardım Derneği tarafından şimdiki biçimiyle yeniden yaptırılmıştır.
İkinci avludan üçüncüye geçit sağlayan tonozlu dehlizin sol duvarında 1320 (1902-1903) tarihli bir çeşme ayna taşı mevcuttur. Sokaktan birinci ve oradan ikinci avluya açılan kapıların ağaç üzerine iri başlı dövme çivilerle çakılmış demir levha kaplı kanatları henüz durmaktadır.
Dış kapı halen tatil günlerinde kapatılmakta ve üzerinde yer alan küçük kapı kullanılmaktadır. 1989 Ekim'inde birinci avlu çok kötü durumda idi. İkinci avluda revak kemerleri önlerine yapılan yeni inşaatla kapatılmış, yalnız sol tarafta bazı kemerlerin sadece üstleri görülebilmekteydi. Üçüncü avlu ise içini dolduran yeni inşaatla kapatılmıştı. Hanın uç kısımlarında yıkık bölümler vardı.
Valide Hanı basın tarihi bakımından da önemli bir yerdir. R. Ekrem Koçu'nun Cevdet Paşa'dan naklen işaret ettiğine göre İranlılar ilk Kur'ân-ı Kerîm baskılarını kaçak olarak Büyük Valide Hanı'ndaki basımevlerinde yapmışlardır. Yine burada bulunan matbaalarında çok tutulan kitapların korsan baskıları gerçekleştirilmiş ve İstanbul'da ilk olarak resimli dinî kitap ve levhaları da burada basmışlardır.
Kaynak: TDV İslam Ansiklopedisi, Semavi Eyice.
