Arama
Selahaddin Eyyubi Kudüs’ü Haçlı işgalinden nasıl kurtardı?
Haçlılara karşı verdiği mücadeleyle tüm İslam âleminin gönlünde taht kurmuş bir isim, Selahaddin Eyyubi. Miraç mucizesinin yıl dönümünde Kudüs'ü 88 yıl boyunca süren Haçlı işgalinden kurtardı. Selahaddin Eyyubi, Ortadoğu'da büyük bir "İslam birliği" kurmuş ve bu birlik, 1517'de Yavuz Sultan Selim'e devrolmuştu… Kudüs'ün Haçlı işgalinden kurtuluşuna ve Selahaddin Eyyubi'ye dair bilinmeyenleri sizlerle buluşturuyoruz.
Eyyubiler hanedanının kurucusu ve ilk hükümdarı Selahaddin Eyyubi, 1138 yılında Tikrît'te doğdu.
Babası Necmeddin Eyyûb bu sırada Selçukluların Tikrît valisiydi. Musul Atabeyi İmâdüddin Zengî ile dostluk kurmuş olan Necmeddin Eyyûb, onun isteği üzerine oğlunun doğduğu yıl aşiretiyle birlikte Tikrît'ten ayrılarak Musul'a gitti ve Zengî'nin hizmetine girdi.
Zengî, 1139'da Ba'lebek'i zapt edince Necmeddin Eyyûb'u bu önemli sınır şehrine vali tayin etti. Kardeşi Esedüddin Şîrkûh el-Mansûr ise Zengî'nin kumandanları arasına katıldı. İmâdüddin Zengî ölünce oğlu Nûreddin Mahmud, 1146 yılında Halep ve civarının hükümdarı oldu; Şîrkûh da onun en yakın kumandanı haline geldi.
Necmeddin Eyyûb, bu dönemde Dımaşk Atabeyliğine bağlanmak zorunda kaldı. İki kardeş, Nûreddin Mahmud'un Haçlılarla mücadelesinde ve onun Dımaşk'ı ele geçirmesinde önemli rol oynadı.
Nûreddin Mahmud, Şîrkûh'u ordu kumandanlığına, Necmeddin Eyyûb'u Dımaşk valiliğine tayin etti. Böyle bir ortam içinde şehzade gibi yetişen ve iyi bir eğitim gören Selâhaddin Eyyubi, genç yaşlarında Haçlılara karşı yapılan seferlere katıldı ve Dımaşk şahneliğine kadar yükseldi.
1163 yılında iktidardan uzaklaştırılan Fâtımî Veziri Şâver b. Mücîr'in yardım istemek için Dımaşk'a gelmesi Nûreddin'e Mısır işlerine müdahale yolunu açtı.
Bu sırada Mısır'daki Fâtımî Devleti kriz içindeydi. Fâtımî halifeleri nüfuzlarını kaybettiğinden ülke sultan unvanı alan vezirler tarafından yönetiliyor ve iktidar sık sık el değiştiriyordu. Bu yüzden hem Haçlılar hem Nûreddin Eyyûb gözlerini Mısır üzerine dikmişti.
Mısır'ı ele geçiren taraf, diğer tarafa karşı stratejik bir üstünlük sağlayacaktı. Amcası Şîrkûh'un kumandasında 1164, 1167 ve 1169 yıllarında Mısır'a yapılan seferlere katılan Selâhaddin Eyyubi, usta bir kumandan ve devlet adamı olarak sivrildi.
Daha önceki iki seferinde Şâver'in sözünde durmaması sebebiyle Dımaşk'a dönmek zorunda kalan Şîrkûh 1169 yılındaki üçüncü seferinde emrindeki kuvvetlerle Kahire'ye girdi.
Fâtımî Halifesi Âdıd-Lidînillâh bu sırada öldürülen Şâver'in yerine Şîrkûh'u vezir tayin etti. Şîrkûh'un ordusunun büyük kısmı Oğuzlardan oluşuyordu. Böylece Mısır'da Türk hâkimiyeti devri başlamış oldu.
Şîrkûh iki ay sonra ölünce Halife Âdıd, kumandanların baskısıyla onun yerine yeğeni Selâhaddin Eyyubi'yi 26 Mart 1169'da "el-Melikü'n-Nâsır" unvanıyla vezir tayin etti.
Amcasının ölümünün ardından Nûreddin Mahmud Zengî'nin Mısır'daki ordusunun kumandanı olan Selâhaddin Eyyubi, aynı zamanda Fâtımî halifesinin veziri olarak bu iki önemli görevi üstlendi. Selâhaddin Eyyubi, daha sonra Nûreddin Mahmud Zengî'ye danışarak onun nâibi sıfatıyla Mısır'ı ve Mısır'a bağlı yerleri müstakil bir hükümdar gibi yönetmeye başladı.
Selâhaddin Eyyubi, Mısır'a hâkim olunca kendisine ve Türklere karşı direnen Fâtımî çevreleriyle, onları destekleyen Haçlılar ve Bizanslılarla mücadeleye girişti.
Saray ağası Cevher'in liderliğindeki Fâtımî muhalifleri Selâhaddin'i iktidardan düşürmek için Haçlılarla temasa geçtiler. Bunu öğrenen Selâhaddin Eyyubi, Cevher'i ortadan kaldırdı. Bunun üzerine Fâtımî taraftarları Ağustos 1169'da isyan ettiler.
Selâhaddin Eyyubi, bu isyanı kısa sürede bastırdı.
Ardından Haçlılar ve Bizanslılar Dimyat'ı kuşattılarsa da başarı elde edemediler. Mısır'a tam anlamıyla hâkim olan Selâhaddin Eyyubi, orduyu yeniden teşkilâtlandırdı.
Sünnî medreseleri ve yeni kurumlar açtı. Fâtımî bürokrasisini kademeli olarak tasfiye etti. Nihayet Nûreddin Zengî'den gelen emir üzerine 1171'de Fâtımî hilâfetine son verdi.
1170, 1171 ve 1173 yıllarında Selâhaddin Eyyubi, Kudüs Haçlı Krallığı'na karşı seferlere çıktı. Eyle'yi zapt etti, iki defa Kerek bölgesine sefer yaptı.
Ağabeyi Turan Şah kumandasında önce Nûbe'ye, ardından Hicaz ve Yemen'e seferler düzenledi. Nûbe seferi geçici bir istilâ oldu, ancak Yemen ve Hicaz seferi kalıcı sonuçlar verdi, bu yerler devletin birer eyaleti haline geldi.
Aynı yıl Şerefeddin Karakuş kumandasında Berka'ya sefer yapıldı. Berka ve Trablusgarp seferleri daha sonraki yıllarda devam etti. Libya ile Tunus'un bir kısmı Selâhaddin Eyyubi'ye bağlandı. Libya'daki hâkimiyet 1212 yılında Şerefeddin Karakuş'un Veddan'da öldürülmesiyle son buldu.