Arama

Osmanlı'nın barut üretim merkezi: İstanbul Baruthanesi

I. Dünya Savaşı sonrası İstanbul'un işgali esnasında Fransızlar dumansız barut üretimine müsaade etmez, fabrikada sadece kara barut üretimi gerçekleşir. Peki, sonradan bu iznin de kaldırılmasıyla o dönem baruthane fabrikasının müdürü olan Azmi Bey'in, girişimiyle fabrikada makarna, kibrit, sabun gibi malların imal edildiğini biliyor muydunuz? Ya da bu faaliyetlerle beraber Anadolu'da başlayan Milli Mücadele için de gizlice barut üretimine devam edildiğini? Sizler için, Osmanlı'nın barut üretim merkezi hakkında bilinmeyenleri derledik.

Baruthane-i Amire, bir başka deyişle İstanbul Baruthanesi 1700 yılında kurulur. Baruthane-i Amire kurulmadan önce Şehremini bölgesinde bir baruthane daha vardır. 1698 yılında meydana gelen patlama baruthaneyi yakıp kül ettiği gibi birçok insanın da canını mal olur. Bu sebeple yeni kurulacak olan baruthanenin şehir dışında bir yerde olmasına karar verilir.

Önce Kâğıthane'de atıl durumda olan eski baruthanenin tamirine karar verilir. Fakat Kâğıthane yazları mesire alanı olarak kullanıldığı için bu düşünceden vazgeçilir.

Yeni kurulacak baruthanenin tamamen ıssız bir yerde olması gereklidir. İşte bu düşünceyle yeni baruthanenin yerinin, o zamanki adı Makriköy olan Bakırköy olması uygun bulunur. Belirlenen bölge hem Marmara Denizi'ne yakındır ki barut için hammadde olarak kullanılan güherçilenin deniz yoluyla getirilmesini kolaylaştıracaktır.

Hem de Bakırköy Deresi'nin yanındadır: bu ise barut üretiminde çok önemli olan suyun kolaylıkla fabrikaya teminini sağlayacaktır. Kuruluşu toplam 3 milyon 44 bin 841 akçeye mal olan baruthane yeni yerinde üretime başlar.

İstanbul Baruthanesi kuruluşundan 26 yıl sonra çıkan büyük bir yangından sonra, üretim yapamaz duruma gelir. Bir seneye yakın zaman zarfında makineleri yenilenen baruthane tekrar üretime başlar. Ancak baruthane muhtelif zamanlarda birkaç kez daha yangınlarla baş etmek zorunda kalır. Öyle ki işçiler düzenli ve iyi bir maaş almalarına rağmen burada çalışmak istemez.

İmparatorluğun barut imalatındaki kalite ölçüsü İngiltere'dir. Baruthane kuruluşundan 96 yıl sonra, yani 1796 yılında ancak istenen kalitede barut üretmeyi başarır. Bu dönemde fabrikanın başında Mehmed Şerif Efendi vardır ve barut üretimi bu dönemde diğer yılların iki üç katına çıkmıştır.

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN