Osmanlı ordusunda kullanılan silahlar
Osmanlı'nın kısa sürede büyümesinin ardında güçlü bir orduya ve üstün bir silah teknolojisine sahip olması yatıyordu. Osmanlı ordusunda ateşli ve ateşsiz olmak üzere pek çok silah çeşidi kullanılıyordu. Osmanlılar geliştirdikleri tüfek ve toplarıyla savaşlarda üstünlük elde ettiler. Peki, Osmanlıların kullandığı silah çeşitleri ve bu silahların işlevleri nelerdi?
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌Şaşmir, şemşir veya şimşir, Orta Asya kökenli kavisli bir kılıç türüdür. Başlangıçta İran kılıçları düz ve iki kenarlı olup eğri pala tipi kılıçlar ise Orta Asya Türk kökenlidir ve uçtan uca 5 ila 15 derece eğriye sahiptiler.
📌Şemşirin kökeni 9. yüzyıla kadar uzanmakta olup 12. yüzyılda Selçuklular tarafından İran'a tanıtıldı.
📌Kullanımı İran'da 16. yüzyılda yaygınlaştı ve Osmanlı'da (yatağan), Babür İmparatorluğu (telvar) ve Arabistan'da (seyf) benzerleri bulunmaktaydı.
📌Pala cinsinden, ağzı ve uç tarafının sırtı keskin, irice ve eğri bir çeşit kesici silâh, uzun kamadır.
📌Form olarak kılıçtan biraz daha kısa olan bu tür, aşırı derecede keskin olmasıyla bilinir.
📌Çok ağır olduğu için iki telle kontrol edildiği bilinen Gaddare, mızraklı askerlerden oluşan düşman cephesini yarmak için baş üstünde çevirerek kullanılırdı.
📌Gaddare, yürüyüş sırasında, sivri ucu havaya dönük olarak omuz üstünde ya da sırtta çapraz olarak taşınırdı.
📌Ok, yay vasıtasıyla atılan ucu sivri ya da özellikle ucuna metalden sivri bir başlık takılan çubuktur.
📌Tarih öncesi dönemlerden beri savaş ve av aleti olarak kullanılan ok ve yay Eski Mezopotamya ve Anadolu'da güç sembolü olarak görülürdü.
📌Osmanlılar'da okların kullanıldığı amaca göre tirkeş (savaş), tâlimhâne, puta (hedef), menzil (pişrev, yeksüvâr, zergerdân), meşk (heki, karabatak, azmayiş), ateş, tatar okları gibi türleri vardı.
Osmanlı ordusunda tüfeğin yaygınlaşmasına kadar ok çok etkili bir savaş aracı olarak kullanılmıştır. Daha sonra da tâlimhânede ve adını bu etkinlikten alan Okmeydanı'nda kapıkulu yeniçerileri ok tâlimlerini sürdürmüştür.
📌Mancınık veya katapult, Orta Çağ'da savaşlarda ve kuşatmalarda, duvarları hasara uğratmak için kullanılan, bir kol kullanılarak uzak mesafelere fırlatmalar yapabilen silahtır.
📌Mancınık, MÖ. 5. ile 3. yüzyılda Çin'de icat edilmiştir. Başlangıçta, ok atmakta kullanılan büyük sehpalı yay (kundaklı yay) anlamına gelen mancınık, yıllar sonra kargı, mızrak ve taş atmakta kullanılan makine anlamını taşımaya başladı. Mancınığı ilk kullanan Yunanlardır.
Âşıkpaşazâde, Yıldırım Bayezid'in İstanbul kuşatması sırasında mancınık kullanıldığını, Tursun Bey de fetih esnasında mancınıklar kurulduğunu haber verir. İstanbul'un fethinde surları açmak için toplarla birlikte mancınıktan yararlanıldığı gibi Fâtih Sultan Mehmed Rodos muhasarasında da mancınık kullanmıştır.
Osmanlı döneminde ateşli silahlardan biri olan toplar
14'üncü yüzyılda tarih sahnesine çıkan toplar, Osmanlı tarafından ilk olarak 1389 yılında, I. Kosova Savaşı'nda kullanıldı. Ardından 1399 yılında Yıldırım Bayezid'in İstanbul'u kuşatması esnasında top atışları gerçekleşti.
Kale surlarını yıkabilecek güçte toplar ise, ancak 1439 yılındaki Belgrad Kuşatması sırasında tarih sahnesine çıktı. Kısa zamanda bu silahın gücünü ve önemini kavrayan Osmanlı, II. Murat döneminde Kapıkulu Ocakları içerisinde Topçu ve Top Arabacı Ocakları'nı kurdu.
O dönem için, bu çok önemli bir gelişmeydi. Ateşli silahların, özellikle topların Osmanlı tarafından benimsenerek kullanılması, onlara Akkoyunlular, Memlukler, Safeviler gibi devletler karşısında büyük bir üstünlük kazandırdı.
📌Osmanlı muhasara topları arasında şayka, balyemez ve bacaluşka özellikle öne çıkmaktadır.
📌 Şayka toplarının ismi üç topla teçhiz edilmiş şayka (Slavca chaika veya "martı") kayıklarından gelmektedir
📌Bilhassa kale topu ve muhasara topları olarak kullanılan balyemezler şaykalarla birlikte Osmanlı gemilerinde kullanıldı. .
