Osmanlı Devleti ve öncesinde Surre-i Hümayun

Yayınlanma Tarihi: Aralık 28, 2024 15:43 Güncelleme Tarihi: Aralık 28, 2024 16:55

İslam dünyasında ve Osmanlıda kutsal mekânlara gönderilen para ve hediyelerin gönderilmesi bir onur meselesi haline gelmiştir. Yapılan bu maddi yardımlar; Arapça "surra" ve Türkçe "surre" olarak isimlendirilir ve paketlere yüklenerek bu beldelere gönderilir. Bu gelenek, İslam'ın güzel örneklerinden biri olması açısından başa gelen her Osmanlı padişahı bu geleneği devam ettirir.

1/10

Surre

◽ Surre kelimesinin terim anlamı; her yıl hac döneminden önce genellikle Mekke ve Medine halkına dağıtılmak için yollanan para, altın ve diğer eşyaları ifade etmek için kullanılır.

◽ Sözlük anlamında ise surre; "içine altın ve para gibi kıymetli eşyaların konulduğu kese" olarak ifade edilir. Geçmiş zamanlarda surre, Abbasiler döneminde hac yollarının güvenliği, hac güzergâhı üzerinde bulunan su kuyularının bakımı, hacıların konaklama vb. ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla bazı tedbirlerin alındığı da bilinmektedir.

2/10

Osmanlılardan önce Surre-i Hümayun

◽ Surrenin ilk olarak ne zaman gönderildiği kesin olarak bilinmemekle birlikte surrenin ilk defa Emeviler zamanında düzenli olarak gönderilmeye başlandığı kabul edilir.

◽ 758 senesinde yaptığı hac vazifesi esnasında Ebû Ca'fer el-Mansûr'un Haremeyn halkına, Haremeyn halkının ileri gelenlerine çeşitli hediyeler ve Kureyş'in ileri gelenlerine biner dinar dağıtmış olduğu kayıtlarda görülür.

3/10

◽ Yollarla birlikte hacıların güzergahında rahatça konaklayabilecekleri yeni mekanlar, tesisler inşa edilmiş, var olan tesislerin de bakımları yapılmış, maddi yatırımlar yapılmış, barış süreçlerinde fırsat bulunduğu sürece hac yollarının bakımı ve haberleşmede kullanılan posta teşkilatının kullandığı mekanların bakımı yapılmıştır.

◽ 775-785 yılları arasında Abbasi Halifesi Mehdi-Billah'ın başa gelmesinden hemen sonra kendinden önceki halifeler gibi o da Mekke ve Medine halkına yardımlarda bulunur. Mehdi-Billah, bu şehirlere otuz milyon dirhem bağışta bulunur.

4/10

◽ 923 yılında Abbasi Halifesi el-Muktedir Billah, surre gönderimini bir gelenek haline getirip surreyi her sene göndermiştir.

Bir diğer örnek olarak; Haremeyn'e yardım gönderen ve itibar sahibi olmak isteyen Fâtımiler ve Eyyubiler gibi başka devletler de vardı. Örneğin; Fâtımiler döneminde Musul Atabegi Muzafferüddin Kökböri, Mekke ve Medine'ye 5.000 dinar göndermiştir.

◽ Vezir Bazuri zamanında ise buraya gönderilen yardım miktarı 200.000 dinara çıkarır ve Osmanlılara kadar hiçbir devlet bu denli miktarda yardımda bulunmamış olarak kayıtlara geçer.

↪ Tabii bunların yanında Haremeyn'e yardımda bulunan diğer devletler; Gazneli, Anadolu Selçuklu, İlhanlı ve Eyyubi devletleridir.

5/10

Osmanlılar döneminde Surre-i Hümayun

◽ Osmanlılar, kendilerinden önceki Müslüman devletler gibi kutsal mekanlara yardım göndermeyi büyük bir borç ve sorumluluk saymanın yanında manevi anlamda da vicdanlarını rahat ettirmek maksadıyla surre gönderilmesi geleneğini devam ettirmişlerdir.

◽ Osmanlılar döneminde ilk olarak hangi padişah zamanında surre gönderildiği ile ilgili tam olarak bir bilgi kayıtlarda yoktur fakat bazı kaynaklarda 1389-1402 yıllarında Yıldırım Bayezid zamanında Edirne'den Haremeyn'e toplamda olarak ilk 80.000 altın surrenin gönderildiği belirtilir.