İslam uygarlığında geliştirilen denizcilik faaliyetleri
Müslümanlar, yedinci yüzyılın ortalarına doğru kendi filolarıyla Akdeniz'in doğusuna hâkim olmaya başladılar. Buradaki adaları fethetmeye başlayıp kısa bir zamanda önce güney Akdeniz'de ve daha sonra Akdeniz havzasının tamamında büyük bir deniz gücü haline geldiler. Onları bu alanda bu denli geliştiren şey ise denizcilik, coğrafya ve astronomi alanında geliştirdikleri aletler, geometri ve matematik alanındaki engin bilgileriydi.
Önceki Resimler için Tıklayınız
◾ Bununla birlikte onların daha çok kullandıkları ve kendi amaçlarına daha uygun olan aletler Avrupa'da Yakup Sopası olarak ve özellikle Portekizli denizcilerde balestilha olarak tanınan alet ve pusula idi.
◾ Bu alet, enlemleri kutup yüksekliğine göre bulmadaki pratikliği sayesinde Hint Okyanusu denizcileri için açık deniz seyrinde uygun bir aletti. Buna karşın usturlap yerlerin enlem ölçümü için daha çok karada kullanıma elverişliydi.
◾ İbn Mâcid ve Süleyman el-Mehrî'nin eserlerinin verdiği izlenime göre denizcilik en geç 15. yüzyılda ve muhtemelen daha erken bir dönemde pusula sistemi üzerine kurulmuştu. Pusula, sabit yıldızlara göre olan eski yön bulma sistemini ortadan kaldırmamış, aksine mükemmelleştirmiş ve genişletmişti.
◾ Bu dönemde denizciliğin gelişmesinde etkili olan bir isim de Zheng He idi. Zheng He, yaşadığı dönemde Çin'in bölgesel, hatta küresel süper güce dönüşmesinde önemli rol oynayan bir Müslüman'dı.
◾ 28 yıl süren yolculukları boyunca 37 ülkeyi ziyaret etti; ticari ve diplomatik amaçlarla 7 büyük deniz yolculuğu yaptı. Bu yolculuklarda 50 bin kilometreden fazla mesafe kat edilmiş olup ilk filosunda 317 gemiye bağlanmış halde 27 bin 870 mürettebat bulunuyordu.
Osmanlı'da denizcilere verilen unvan
◾ Zhen He'nin yedi büyük "Hazine Gemisi" yolculuğuna çıkması için yeterince sebep bulunuyordu. Öncelikle bilimsel keşif yapmak ve değerli taş, mineral, bitki, hayvan ve ilaç bulmak istiyorlardı ki, yolculuklar çoğaldıkça bu sebep giderek daha da önemli hale geldi.
◾ Dünyaya ilişkin seyrüsefer ve haritacılık bilgilerini geliştirmek ve tüm yabancı ülkelere Çin'in önde gelen kültürel ve ekonomik güç olduğunu göstermek istiyorlardı.
◾ Bu deniz yolculuklarının en etkileyici yanı çok muazzam ölçekte ve son derece iyi organize olmalarıydı. Zheng He'nin yazdıklarına göre "en büyük gemilerden 62'sinin boyu 134,11 metre; eni ise 54,86 metre idi."
◾ Zheng He ayrıca, her gemide denizci, kâtip, tercüman, asker zanaatkâr, sıhhiye ve meteoroloji uzmanları dâhil 450 - 500 mürettebat olduğunu yazar. Dördüncü yolculukta, 30 bin kişilik filoyla Arabistan'a ve Kızıldeniz'in ağzına kadar gitmişti.
Derlenmiştir.
Prof. Dr. Fuat Sezgin - İslam'da Bilim ve Teknik
1001 İcat, Dünyamızda İslam Mirası
