İki asırdır devam eden hayır: Mihrişah Valide Sultan İmareti
Kur'an-ı Kerim ve Peygamber Efendimizin (sav) hadislerinde, pek çok kez fakir fukaranın doyurulmasının tavsiye edilmesi İslam ile yoğrulmuş olan Osmanlı medeniyetinde imaretlerin önemli rol oynamasını sağladı. Günde, yüzlerce insana iki öğün yemek veren bu hayır kurumlarından biri Mihrişah Valide Sultan'a aitti. Burası, İstanbul'da Osmanlı'dan bu yana yaşayan tek imaret olma özelliğine sahipti. Gelin, sosyal devlet anlayışının en güzel örneklerinden birini oluşturan Mihrişah Valide Sultan İmareti'ne daha yakından bakalım.
Önceki Resimler için Tıklayınız
🔹 Mihrişah Valide Sultan İmareti'nde her gün sabah çorbası, öğle çorbası, pilav (etli ve nohutlu), zerde ve fodul (pide) yapılıyordu. Pilav ve zerde perşembe günleri ve Ramazan ayında 30 gün boyunca dağıtılırdı. Fakat Ramazan'da sabah ve öğle çorbaları çıkartılmazdı.
🔹Her gün imaret için alınan 350 okka et ise bu yemeklerin yanında et de verildiğini gösterir.
🔹 İmarethanenin vakfiyesinde pişirilecek yemeklerde kullanılacak malzemeler ile bunların miktarları da belirtilir.
📌 Ramazan'da 30 gün boyunca olmak üzere yılda 74 gün sadeyağ, mısır pirinci, nohut, koyun eti ve soğanlı pilav; aynı günlerde mısır pirinci, bal, safran ve karabiber kullanılarak yapılan zerde çıkartılırdı.
🔹 Bunlardan başka imarete giren diğer günlük malzeme sabahları verilen pirinç çorbası için maydanoz, 15 okka soğan, 100 dirhem kimyon, 40 dirhem biber, yarım kile nohut, kabak mevsiminde 60 okka kabak, mevsimine göre 50 okka yoğurt, 30 kile pirinç, 10 okka badem, 10 okka incir, 87 okka sade yağ, 140 okka baldı.
🔹18. yüzyılın sonlarında İstanbul'da günde 30 binden fazla kişi imarethanelerde yemek yerdi. Mihrişah Valide Sultan İmareti'nde ise günlük 600 kişiye yemek verilirdi.
(x) 🔎 BİLGİ KÖŞESİ
(x) Kile nedir?
(x) Genellikle kuru meyve ve hububat ölçümünde kullanılan eski bir ölçek.
🔹 Cuma günleri, sabah buğday aşı yapılırdı. Bu aş, tuzsuz pişirilir isteyen tuz ekip pilav gibi, isteyen şeker ekip tatlı gibi yerdi.
🔹 Akşamları pirinç pilavı ile içine incir, üzüm gibi kuruyemiş katılan ve bir nevi pelte olan zirbaç (zirva) ikram edilirdi.
🔹 İmarete gelen misafirlere günlük olarak yemekten başka 50 dirhem bal ve bir ekmek verilirdi. İmarette her gün kırk sofra hazırlanır, misafirlerden her dört kişi için bir sofra kurulurdu.
🔹İmarette dağıtılacak yemek hizmetleri için 25 kişi görevlendirildi. Yönetici, imaret şeyhiydi. Duacı, kiler mühürdarı, malzeme alışverişini yapan vekilharç, kiler kâtibi, ambarcı, mütevelli odası müstahfızı, kantarcı, mezbelekeş, kapıcı ve tamirci imaretin idari ve mali işlerini yürütürdü.
🔹 İmarete gelenleri güler yüzle karşılayacak yasakçı, teşrifatçılık hizmetini yerine getirirdi. Mutfakta 3 aşçı, 3 aşçı yamağı, 3 fırıncı ve 1 ekmek taşıyıcı olmak üzere 10 kişi görevlendirildi.
(x) 🔎 BİLGİ KÖŞESİ
(x) 📌Vekilharç, imarete gerekli gıda maddelerinin alınmasına nezaret ederdi.
(x) 📌Kâtip, imaretin gelir gider kayıtlarını tutardı.
(x) 📌Kilerci, alınan gıda maddelerinin muhafaza edilip gerektiğinde mutfağa verilmesi görevini üstlenirdi.
(x) 📌Ferrâş, kayyım ve çerağdâr ise imaretin tamamının bakım ve temizliğini yapardı.
🔹 Mihrişah Valide Sultan'ın bu hayır eseri, Vakıflar Genel Müdürlüğü eliyle hizmete devam ediyor. Vakfiyedeki ihtiyaca göre sayının artırılmasına ilişkin vakıf şartına göre ihtiyaç sahipleri için üretilen günlük 3000 kişilik sıcak yemek evlere servis şeklinde dağıtılır.
🔹 Günümüzde imaretin odunluğu modern kesimhaneye dönüştürüldü. Adak ya da kurbanlar imarete bağışlanmak üzere burada kesiliyor.
🔹 Osmanlı'da günümüze gelen sosyal devlet anlayışının en güzel örneklerinden birini oluşturan Mihrişah Valide Sultan İmareti, aşevlerine ilham oluyor.
