Ebü’l Fida kimdir? Ebü’l Fida'nın ilim faaliyetleri...
İslam coğrafyacıları arasında önemli yere sahip olan Ebü'l Fida, hayatının büyük bir diliminde ilimle uğraştı ve döneminde bu alanda çalışmalar yapan alimlere de sahip çıktı. Kaleme aldığı en önemli coğrafya eserinde tablo sistemini uyguladı. İlk peygamber ve ilk insan Âdem (a.s.)'dan başlayarak, 1328 senesine kadar olan hadiseleri de eserlerinde konu edindi. İşte son Müslüman coğrafyacı olarak da kayıtlara geçen Ebü'l Fida'nın ilimle dolu hayatı…
Ebü'l Fida Mısır'da yetişen Müslüman tarih ve coğrafya âlimidir. Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi Şahin'in oğlu ve Eyyubilerin Hama kolunun kurucusu Takiyeddin Ömer'in soyundan gelir. İsmi, İsmail bin Ali bin Mahmud bin Ömer olup, lakabı İmamüddin'dir. Dünyanın beşerî, coğrafî ve topografik haritasını inceleyen "Takvimu'l-Buldan" Ebü'l Fida'nın en önemli eserlerindendir. Aynı zamanda Arapça divanına sahip bir şairdir. İlimle uğraşmış ve döneminde yaşayan ilim insanlarına sahip çıkmıştır.
Ebü'l-Fidâ'nın Hama'daki türbesinin 19. yüzyıl
sonlarındaki durumu (İÜ Ktp., Albüm, nr. 90567)
Ebü'l-Fida Kasım 1273'te Dımaşk'ta doğdu. Babası el-Melikü'l-Efdal Ali zamanın önde gelen komutanlarındandı. İyi bir eğitim gördü. On iki yaşlarında iken amcazadesi el-Melikü'l-Muzaffer Mahmud'la beraber Haçlılara karşı düzenlenen birçok sefere katıldı. Merkab Kalesi'nin fethine, daha sonra da Trablusşam'ın ve diğer sahil şehirlerinin Haçlılardan geri alınması için düzenlenen seferlere de katıldı.
Sultan Baybars'ın Haleb'e gönderdiği orduda, bazı birliklere komuta etti. Malatya'da Moğollarla yapılan gazalarda büyük mücadele örneği gösterdi. Bu başarılarından dolayı kendisine Hama emirliği ve Malik-ül-Müeyyed ünvanı verildi. Sultan Muhammed ile birlikte hacca gitti, dönüşte el-Melikü'n-Nâsır Muhammed ona sultan unvanını ve el-Melikü'l-Müeyyed lakabını verdi, bütün saltanat alâmetlerini taşımasına müsaade etti. Sultan Muhammed onun ilmine, edep ve faziletine hayrandı. Bundan dolayı bütün emîrlerin ve devlet erkânının ona saygılı davranmalarını isterdi.
Ebü'l-Fidâ unvan aldıktan sonra da tevazudan uzaklaşmadı. Bir kısmı bugün bile ayakta olan saray, cami ve medreseler yaptırdı. Hama'daki Câmiu'l-hayyât (Câmiu'd-dehşet) onun eseridir. 26 Ekim 1331 senesinde Hama'da vefat etti. Daha önce kendisi için yaptırdığı türbede defnedildi.
Ebü'l-Fida birçok hocadan ders aldı. Fıkıh, tefsir, felsefe, mantık, tıp, botanik, tarih, coğrafya ve *nahiv gibi çeşitli ilim dallarında bilgi sahibi oldu.
Nahiv; cümlenin oluşum özelliklerini cümleyi oluşturan kelimelerin cümle içindeki fonksiyonlarını ve kelimelerin cümle içindeki dizilişlerini konu alan bir dil bilimi dalıdır.
Ebü'l-Fida, yaşadığı ve karşılaştığı vakaları yazmasıyla ünlendi. Çok erken tarihlerden itibaren devrinde meydana gelen olayları kaydetmeye başladı. Yaşadığı dönemin önemli ilim adamı olan Ebü'l Fida; fıkıh, edebiyat, şiir, gramer, aruz, tarih, coğrafya, astronomi, mantık, tıp ve bitkiler konularında geniş bilgi birikimine sahiptir. İlgilendiği konular üzerine eserler yazan Fida'nın "el-Muhtasar fi Ahbari'l Beşer" ve "Takvimü'l-Buldan" kaynakları önemlidir.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız.
