Arama
Cuma olan haftalık tatil neden pazar gününe alındı?
Bundan 85 yıl önce, Cuma tatili uygulaması son buldu ve hafta tatili pazar gününe alındı. Hemen ardından Yahudilerin hafta tatili olan cumartesi günü, önce yarım gün sonra ise tam gün tatil edildi. Gerçekleştirilen bu değişimler "modernleşme" kılıfında "Batılılaşma" dayatmasının birer parçasıydı. Arif Nihat Asya, o günlere dair düşüncelerini şu sözlerle dizelerine taşımıştı: "Bize bir nazar oldu. Cumamız pazar oldu. Ne olduysa hep azar azar oldu!"
◾ Osmanlı'da 1839 yılından sonra, Türkiye Cumhuriyeti'nde ise, 2 Ocak 1924 tarihinden itibaren Cuma günü resmi tatil günü olarak ilan edilmişti.
◾ Ancak Batı'yla artan "ticari ilişkilerde zarardan kaçınmak" ve "modernleşmek" kılıfıyla, 27 Nisan 1935 tarihinde çıkarılan yasayla, hafta tatili Cuma'dan pazara alındı. 1 Haziran 1935'te de resmi olarak ilk pazar günü tatili uygulandı.
◾ Tarihte ilk zaman bölümlemelerinin, ay ve güneşin periyodik hareketlerine bağlı olarak yapıldığı tahmin ediliyor. Ay'ın safhalarından hareketle otuz günlük zaman biriminin tespiti, takvim hazırlama konusunda ilk adımıdır.
◾ Otuz günlük safha içerisinde tabiattaki canlı yapıda meydana gelen periyodik değişim, muhtemelen hafta anlayışına yol açmıştır. Bu anlayış, Ay'ın Dünya etrafında dönerken geçirdiği dört safhanın (yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün) yedişer gün sürmesinden kaynaklanır.
◾ Eski kültürlerde bugünkü anlamda tatil anlayışı yoktu; ancak hem tabiatla ilişkiler, hem de dinî telakkiler sebebiyle, zaman periyodik olarak kutsal günlere ayrılmıştı.
◾ Çeşitli merasimleri ihtiva eden bu kutlama günleri yılın geneline dağıldığı gibi haftanın belli günlerinde de icra ediliyordu. Bu merasimler, günlük çalışma hayatının da durması anlamına geliyordu.
◾ Yahudi inancında hafta tatili, dini kaynaklı olup Cuma akşamı güneş battıktan sonra başlar ve cumartesi akşamı sona erer. Şabat (sebt) adını alan günün yaratılışla ilişkili olduğu belirtilir. Bu yoruma göre, Elohim dünyayı altı günde yaratmış ve yedinci gün (şabat) dinlenmişti.
◾ Eski Ahit'e göre o gün için zikredilen yasak işler, başta ziraat olmak üzere, evden dışarı çıkmak, ateş yakmak, yemek pişirmek, yük taşımak, alışveriş yapmak ve odun toplamaktır. Yahudilikte cumartesi gününü genelde, günlük üç vakit ibadetin dışında bilgi ve kabiliyetleri nispetinde çeşitli dinî konular üzerinde çalışmakla geçirirler.
◾ Hristiyanlar başlangıçta Yahudi geleneğini takip ederek şabatı kutluyorlardı. 4'üncü yüzyıla kadar Pazar, Hristiyanlar arasında tatil günü olarak kabul edilmemekle birlikte, İsa'nın yeniden dirildiğine inanılan bir gün olarak kutlanıyordu.
◾ Yeni Ahit'te bu güne "Rabbin günü" adını veriliyor; bu da o dönemde özel kutlamaların yapıldığına işaret ediyor. Hristiyan inancına göre, çarmıha gerilen İsa pazar günü dirilmiş; kutsal ruh yine bir pazar günü inmişti. Bu nedenle pazar günleri özel sayılıyor, o gün ibadetin yanında hayır işlerine de yer veriliyordu.