Büyük Selçuklu Devleti nasıl kuruldu? Büyük Selçuklu'nun tarih sahnesine çıkışı...
Selçuklu tarihi, 961 yılında Selçuk Bey'in Cend şehrine girişinden 1308 yılına kadar uzanan dönemi kapsar. 1040 yılında kadar bir doğu devleti olan Türkler bu tarihten sonra farklılaşarak yeni bir zihniyet ile batıya yerleşti. Selçuklu, düzenlediği gazalarla dünyayı dize getirdi. Bu uzun dönem hakkında genel hatlarıyla bilgi sahibi olmanız açısından Büyük Selçuklu Devleti'nin tarih sahnesine çıkış serüvenini sizler için derledik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌 1039 yılında ise Gazneli Mesud, Oğuzları Horasan'dan çıkarabilmek amacıyla sefer düzenledi. Bu haber Selçuklu'da ciddi yankı buldu. Öyle ki her an baskı yeme ihtimaline karşı Tuğrul Bey, 15 gün kalkanını yastık yaparak uyuduğu, çizmesini dahi çıkarmadığı söylenir.
➡O sene mevsim şartları Selçuklu'nun lehineydi. Kışın hiç yağmur yağmaması büyük bir kıtlığa neden oldu. Böyle bir hal üzerinde iken sefere çıkan Gazneliler, suya ulaşmak amacıyla Dandanakan'a gitti.
➡Tuğrul ve Çağrı Beylerin komutasındaki Oğuzlar yıpratma savaşını başlattı. Aynı zamanda Selçuklular, Gazneli ordusunun kullandığı suyun yatağını değiştirerek onları susuz bıraktı. Üç günlük savaştan sonra büyük bir zafer kazanan Selçukluların eline Gaznelilerin hazineleri geçti.
❗ Bu savaştan sonra Tuğrul Bey tahta çıkarak Horosan'da hükümdar olarak ilan edildi.
📌 O dönemde siyasi bir otorite kurmak için halifenin onayını almak gerekiyordu. 1040 yılında Selçuklular devleti kurulduğunda Abbasi halifesine bağlılık bildirmek için elçiler gönderildi.
➡1040 yılında Merv'de kurul toplandı ve eski Türk geleneklerinden gelen özellikler çerçevesinde kararlar alındı. Tuğrul Bey devletin hükümdarı olarak Nişabur'u, Çağrı Bey Merv'i, Musa Yabgu da Serahs bölgesini yönetecekti.
Tuğrul Bey 23 yıl, Alparslan 9, Melikşah 20, Berkyaruk 12, Muhammed Tapar 13, Sencer ise 38 yıl devlete hükmetti.
➡ Tarihi kaynaklarda devletin adı Selçukiyye olarak geçer. Selçuk Bey'in vefatından yaklaşık otuz yıl sonra kurulsa da devlet onun adını aldı.
➡ Selçuklu hanedanından bir zatın ağzından yazılan Melikname adlı esere göre bunun nedeni Tuğrul, Çağrı ve amcaları Musa Yabgu birlikte hareket edip devleti kurduğu için atalarına isnad edildi.
Türkler, Selçuklu'ya kadar bir doğu devleti oldu. Fakat bu tarihten sonra Karahanlı ve Gaznelilerden farklılaşarak yeni bir zihniyet ile batıya yerleşti.
➡ Tuğrul Bey, küçük bir topluluğu büyük devlet haline getirdi.
➡ Türk geleneklerine göre devleti kurucusuyla kan bağı olup gücü ele geçiren herkes hükümdar olabilirdi. Bu kaide sıklıkla taht kavgalarına neden oluyordu. Tuğrul Bey, beyler arasındaki mücadeleye son vererek devleti müesseseleştirdi.
➡Tuğrul Bey hızlı bir şekilde batıya yöneldi. İran bölgesinde kendisine karşı koyacak güçlü bir devlet yoktu.
➡ Başlangıçta başkent Nişâbur iken sonraları Rey'e taşıdı. Abbasi halifesiyle olan ilişkileri geliştirdi.
➡ Tuğrul Bey, Halife Kaim Bî Emrillah'tan kendisini Şiî Büveyhoğulları ve Arslan Besasîrî'nin elinden kurtarılmasını rica etmesi üzerine Bağdat'a yürüdü. Burada Büveyhoğulları Devleti'ni ortadan kaldırdı.
➡ Halifeye oldukça hürmet gösteren Tuğrul Bey, onu tekrar Bağdat'taki sarayına yerleştirdi. Bu olaydan sonra halife Tuğrul'a kılıç kuşatarak, ona "Rükn'üd dünya ve'ddin" (Dünya ve dinin temeli) ve "Kasım emir ül-M'üminin" (Halife'nin ortağı) unvanlarını verdi.
➡ Bunların yanı sıra halife, kardeşi Çağrı Bey'in kızıyla evlenip kendi kızını da Tuğrul Beye vererek akrabalık bağı kurdu.
➡ Tuğrul Bey, 1055'te Bağdat'ı ele geçirdikten sonra şehirde kaldı. Halifenin siyasi otoritesini ve Müslümanların liderliğini üstlendi.
➡ 1063 yılında Tuğrul Bey öldüğünde Çağrı ve Musa Yabgu'dan daha büyük bir coğrafyaya hükmetmişti.
