Babür dönemi mirası Badşahi (Padişah) Camii
Babür döneminden insanlığa miras, göz kamaştırıcı mimarisi ve binlerce kişiyi ağırlayabilecek büyüklüğü ile görenleri hayran bırakan Badşahi Camii, Pakistan'ın Lahor kentinde yer alıyor. Pakistan'ın ve Güney Asya'nın en büyük üçüncü camisi olma özelliğini de taşıyan şaheser hemen yanı başında Pakistan'ın milli şairi Muhammed İkbal'in kabrini barındırıyor.
Önceki Resimler için Tıklayınız
🔸 Lahor'u işgal eden Sihler, kültür yadigarı bu ihtişamlı caminin birbirinden değerli parçalarını camiye bakan Beradari yapısının inşasında kullanır. Ayrıca Rancit Singh'in 1839'da hayatını kaybetmesinin ardından oğlu ve halefi Harak Singh, caminin bitişiğindeki bir alanda babasının hatırasına bir küçük heykel inşa ettirir.
🔸 Yaklaşık 20 yıllık bir zaman diliminin ardından Lahor'u orta şiddetli bir deprem vurur. Badşahi Camii'nin yanına sonradan inşa edilen minarelerin tepesindeki narin mermer kuleler depreme dayanamaz ve yıkılır.
🔸 Takvimler 1849 yılını gösterdiğinde İngilizler, stratejik bir şehir olan Lahor'u Sih İmparatorluğu'nun hakimiyetinden almayı başarır. Cami ve bitişiğindeki kaleyi eskiden olduğu gibi askeri garnizon olarak kullanmayı sürdürür.
🔸 İngilizler, Hint isyanının ardından caminin geniş avlusunu çevreleyen duvarlara inşa edilen 80 hücreyi, karşıt faaliyetlerde kullanılmalarını önlemek için yıkar. Hücreler 'dalans' olarak bilinen açık birimlerle değiştirilir.
🔸 Badşahi Camii'nin askeri garnizon olarak kullanılmasından dolayı tepkilerin artması üzerine bir isyanın patlak vermesinden korkan İngilizler, restorasyonu denetlemek ve camiyi bir ibadet yeri olarak yeniden kurmak için 1852'de Badşahi Cami İdaresi'ni kurar.
🔸 O tarihten itibaren kurulan bu idare gözetiminde cami parça parça onarılmaya başlar. Ardından yapı resmi olarak Müslüman topluluğa iade edilir ve bina zamanla cami olarak yeniden açılır.
Osmanlı'da yaşayan İngiliz Dorina Neave anılarında 1890 kara kışı
🔸 1919 yılı Nisan ayında gerçekleşen Amritsar katliamının ardından, sayıları yaklaşık 30.000 kişiye ulaşan Sih, Hindu ve Müslüman karışımı bir kalabalık, protesto için caminin avlusunda toplanır. Etkinlikte öncelikle etkili bir hatip olan Gandhi konuşma yapar, daha sonra Pencap Eyalet Meclisi Başkanı olacak Halifa Şuca-ud-Din tarafından bir açıklama metni okunur.
🔸 Badşahi Camii'nde Sikandar Hayat Khan'ın topladığı paralarla 1939 yılından itibaren kapsamlı onarımlar başlar. Caminin renovasyonunu yani yenilemesini Mimar Nawab Alam Yar Jung Bahadur denetler. Khan, camiye yapılan kapsamlı restorasyonlara yaptığı hizmetler sebebiyle vefatından sonra caminin bitişiğindeki Huzuri Bağ'a gömülür.
Amritsar Katliamı:
1919 yılında İngilizlerin sömürgeleri altındaki Hintlere karşı gerçekleştirdikleri katliam.
🔸 Pakistan'ın bağımsızlığını elde etmesinin ardından Badşahi Camii UNESCO listesine girer. Zaman içerisinde Badşahi Camii'ne çeşitli tamiratlar yapılır. Ancak en kapsamlı çalışma önceden de camide tamiratlar geliştiren Mimar Nawab Zen Yar Jang Bahadur tarafından 1939 yılında başlar ve 1960 yılına kadar devam eder.
🔸 Badşahi Camii, 22 Şubat 1974'te Lahor'da düzenlenen II. İslam Zirvesi'nde Pakistan'dan Zülfikar Ali Bhutto, Yasser Arafat, Kuveyt'ten Sabah Al-Salim Al-Sabah, Suudi Arabistan'dan Faysal gibi isimlerin de yer aldığı 39 Müslüman devlet başkanına ev sahipliği yapar.
"İslam birliği" fikrine adanmış bir ömür: Ahmet Hamdi Akseki
