Müslüman seyyah İbn Battuta, Marco Polo’ya karşı! İbn Battuta ve Marco Polo’nun seyahatlerindeki farklılıklar...
Dünyanın en büyük gezginlerinden biriydi, Marco Polo. Öyle ki maceraları beyaz perdeye dahi aktarıldı. Ancak bir isim daha var ki Marco Polo'yu geride bıraktı: İbn Battuta. 22 yaşında hac niyetiyle yola çıktı ve 28 yılda, 3 kıtada, 117.500 kilometrelik mesafeyi adım adım gezdi. Keşfedilmemişin peşinde olan Battuta, gezileri boyunca pek çok farklı coğrafyanın yaşamına tanıklık etti. Marco Polo ve İbn Battuta dünyanın en büyük seyyahları olarak beraber anılsalar da birçok yönden farklılardı. Battuta'nın seyahati, daha uzun, zorlu ve dönemin en önemli kültür merkezlerine ulaşması bakımından daha kapsayıcıydı.
Önceki Resimler için Tıklayınız
➡Her ikisinin hatıraları da bir başkası tarafından kaleme alındı. Ancak hayali hikâyeleri barındırmasından dolayı Marco Polo'nun meşhur Çin seyahatine bile şüphe ile bakıldı.
➡ Marco Polo'nun olağanüstü olayları anlatılması, tüccar ve misyonerler tarafından yazılan kitaplardan iktibasların bulunması eserin sıhhati konusunda tartışmalara neden oldu.
➡Meşhur Çin seyahatinde Çin Seddi ve orada yetişen çay hakkında hiçbir bilgi vermemesi de bir diğer tartışma konusuydu.
➡ Bütün bunlardan dolayı, Marco Polo'nun Çin'e hiç gitmediği hatta eserde yer aşan bilgilerin tamamen uydurma olduğu iddia edilir.
➡ Oysa İbn Battuta'nın eserini, oldukça güvenilir biri kaleme aldı: İbn Cüzey el-Kelbî. Kâtip kitabın önsözünde seyyahın anlattıklarına hiçbir şey eklemediğini belirtti:
"Üstat İbn Battûta'nın sözlerini naklederken onun maksadını anlatan kelimeleri kullandım ve çok defa da nasıl söylediyse 'köküne, dalına dokunmadan' öylece bıraktım; bahsettiği şeylerin aslı nedir diye araştırmadım. Çünkü üstadımız aktardıklarını değerlendirme sırasında en iyi yolu tutmuş, aslı astarı olmayan haberler için güvensizliğini bildiren sözler söylemiştir. Ben yer ve kişi adlarından problemli olanları halletmek ve harekeleri belirtmek suretiyle kitabı daha verimli hale getirmeye çalıştım."
➡ İbn Battuta, sade üslubu, tasvirleri ile dönemindeki diğer seyyahlara göre gerçekçiydi. Tarafsız bir bakış açısıyla bizzat tanık olduğu olayları anlattı.
🔸
İbn Battuta, Bursa'ya geldiğinde burada Osmanlı hâkimdi. Eserinde Orhan Bey'i şöyle anlattı: "Bu sultan, Türkmen hükümdarlarının mal, ülke ve askerce en büyüğüdür. Onun kaleleri yüze yakındır. Vaktinin büyük bir kısmını buraları dolaşmakla geçirir. Her kalede bir müddet kalarak etrafı kolaçan etmek, eksikleri tamamlamakla uğraşır. Anlatılanlara göre hiçbir şehirde bir aydan fazla oturmaz, devamlı kâfirlerle savaşır, onları kuşatırmış!"
➡Marco Polo eserinde daha çok okuyucuyu eğlendirmek ve ülkelerin malları hakkında bilgi vermeyi amaçladı.
➡ İbn Battuta'nın seyahatnamesi, tarih, antropoloji ve iktisat gibi alanlar için önemli bir başvuru kaynağıdır.
Memluk Sultanı el-Melikü'n-Nâsır'ın Karasungur'u öldürmek için İsmâilî fedailerden oluşan özel timler gönderdiğini söylemesi bölgeyle ilgili verdiği ayrıntılardan biridir. Seyahatnamenin bu kısımları savaş tarihi ve gerilla taktikleri hususunda iyi bir kaynaktır.
➡ İbn Battuta'nın seyahatnamesi, Batı Afrika, Anadolu veya Hindistan sahillerinin tarihinden, sosyal hayatından bahseden ilk eserdir.
İbn Battuta'ya atfedilen alıntıyla bitirelim: "Seyahat seni sözsüz bırakır; sonra ise iyi bir hikâye anlatıcısına dönüştürür"
İbn Battûta seyahatnamesi
Dünyayı Arşınlayan Üç Seyyah: Evliya Çelebi, İbn Battûta, Marco Polo ve Seyahatnamelerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım- Gülfem Kurt & Ayşe İspir
İbn Battûta'nın zihin haritaları-Cengiz Çakmak
İbn Battûta Seyâhatnâmesi'nde Türkçe Kelimeler- Cevdet Çakmakçı
