Arama
İstanbul’un tarihi dokusuna renk veren motifler
Klasik sanatımızda kullandığımız motifler kimi zaman bir bayrakta sembol olmuş, kimi zaman bir halıda aşığın yarine sevgisini anlatan bir destan, kimi zaman da edebiyatta yansımasını bulmuştu. Orta Asya'dan itibaren Türklerin sanatında önemli bir yer teşkil eden motifler, günümüze kadar ulaşmış ve İstanbul'un her noktasına ayrı bir güzellik katmıştı. Hatta öyle ki tıp tarihinde dahi kendilerine bir yer edinmişlerdi. İşte İstanbul'un tarihi dokusuna renk veren motifler...
Kilin motifinin taşıdığı simgeler
📌Kilin Orta Asya çıkışlı bir motiftir.
📌İslam'ın kabulünden sonra gelişen sanatımız içerisinde nadir örneklerine rastlanan bir türdür.
📌Doğa üstü yaratıklara bir örnek olan bu motif birtakım farklı ve belirgin özelliklere sahiptir.
Bu motife konu olan canlının hem karada ne su üzerinde yürüdüğüne inanılır. Ayrıca bu canlının birçok hayvanın karışımı olduğu da düşünülür. Kurt, öküz, geyik, at, gibi hayvanların karışımı olması sebebiyle ejder motifinden ayrılır.
📌Çin sanatında bu motif, iyilik, refah ve mutluluğun simgesi olarak kabul edilmiştir.
İstanbul'da kilin motifine nerelerde rastlarız?
📌Kilin, Topkapı Sarayı Sünnet Odası dış cephesinde yer alan çini panolarda hatayi dalları içinde kuşlarla birlikte tasvir edilmiştir.
📌Ayrıca Topkapı Sarayı Müzesi içinde bulunan albüm örnekleri içerisinde de yer almaktadır.
📌Arkeoloji Müzesi, Türk İslam Eserleri Müzesi ve Topkapı Sarayı kütüphanelerindeki eserlerin ciltlerinde de kilin görülür.
Günümüzdeki klasik Türk sanatlarında çok karşımıza çıkmayan bir türdür.
Cihan devleti Osmanlı'nın kalbi Topkapı Sarayı
Topkapı Sarayı'na nasıl gidilir?
Servi motifinin taşıdığı simgeler
📌İstanbul bahçelerinin vazgeçilmezi olan servi, yirmi, otuz metre kadar uzayabilen, her zaman yeşil kalan bir ağaçtır. Servi ağacının farklı kavramları ifade ettiği bilinir.
📌Bir merdiven vazifesi gördüğüne ve ruhun Allah katına yükselişini temsil ettiğine inanılır.
📌Ayrıca halk arasında ince ve uzun boylu sevgiliye benzetilir. Dik duruşu ile vahdeti yani birliği temsil eser.
Allah lafzının ilk harfi olan elife de benzetilen servinin rüzgârda sallanırken "hû" sesi çıkardığı söylenir. Ayrıca tasavvufta sabrın simgesidir. Geçmişte hayatla ölüm arasında bağ kurduğuna inanılan hayat ağacı motifinin yansımasıdır.
İstanbul'da servi motifine nerelerde rastlarız?
📌Türk bezeme sanatında en sık rastlanan ağaç motifinden birisi olan sevi motifi, tezhip, minyatür, çini, taş ve kalem işine kadar Türk sanatının tüm alanlarında sevilerek kullanıldı.
📌Tezhip sanatındaki örnekleri 16. yüzyılda Kara Memi tarafından yapılan Muhibbi Divanı'ndaki koltuklarda ve halkardadır.
Sultan Ahmed Camii çinilerinde olduğu gibi bahar dalları ve üzüm asmalarıyla kullanılmıştır. Gerek stilize gerekse natüralist tarzda Osmanlı kumaşlarında da yer alır.
Sultan Ahmet Camii'ne nasıl gidilir?
Edebiyatımızda servi mazmunu
📌 Servi, sanatın yanında ilahiyatta ve edebiyatta da önemli bir yere sahiptir.
📌Sevgili uzun boyu ve ince olması sebebiyle serviye benzetilir.
Güzelin boyunu ifade etmek üzere yaygın biçimde kullanılan kelimeler boy, kad/kadd, kâmet ve endâmdır. Güzelin boyu için kullanılabilecek en önemli niteleme sıfatları uzun, âhenkli ve endamlı kelimeleridir. Zira güzelin boyunun uzunluğundan kasıt, aslında sadece uzunluk değil endamlı olmaktır. Divan şairlerinin zaman zaman boyu uzun bir ağaç yerine küçük bir fidana benzetmiş olmaları, boyun uzunluğuna değil uyumlu ve âhenkli olmasına dikkat ettiklerini göstermektedir. Bu sebeplerle şairler güzelin boyunu en çok servi, şimşâd, sanavber, elif, nihâl gibi ögelerle ilişkilendirmişlerdir.
"Serv kâmetler iki yanın alurlar yolun
Râh-ı gülzâra döner yolları İstanbulun"(Bâkî)
Örnekle beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun