Günlerin isimleri nereden geliyor?
Gündelik hayatta kullandığımız ve sıklıkla dilimizde olan gün isimleri hakkında hiç düşündünüz mü? Salı, Çarşamba veya Perşembe kelimeleri nereden gelmektedir? Hangi dillerden dilimize geçmiş ve Batı dilindeki karşılığında hangi mitolojik anlamları içerir? İşte gün isimleri hakkında ilginç bilgiler…
Önceki Resimler için Tıklayınız
Özellikle İslam dininde kutsal olarak sayılan Cuma adlandırması, 1341 yılında yazılan Tezkiretü'l Evliya'ya kadar gitmektedir ve orada "cum'a" olarak geçmekte.
Arapçadan dilimize geçen sözlük, "toplanma günü" anlamına gelerek doğrudan Cuma namazını işaret ettiği düşünülür. Arapçadaki "cm" ya da "cmm" köklü kelimeler, "toplama, toplanma, topluluk" anlamlarına gelmekte. Cami, cemevi, cima, cumhur, cumhuriyet, cümbür cemaat, camia, icma, içtima, mecmua, cemaat, cemiyet, Cuma gibi sözcükler hep aynı kökten türetilmiş.
Batı ise yine bu günü mitolojik unsurlarla adlandırmış. Cuma gününün İngilizce karşılığı olan "Friday", aslen "Freya's Day", yani "Freya'nın Günü" ya da "Özgürlük Günü" olarak bilinmekte. Freya (ya da Friya), Germenik mitolojideki aşk, güzellik ve üreme tanrıçasıdır. Nors Mitolojisi'ndeki Freya ile aynıdır. Valkyries'in lideri ve Vanir'lerdendir.
Kelime, Orta İngilizcede "fridai" olarak, Eski İngilizcede "frigedæg" geçmekte. Latincede "dies Veneris" yani "Venüs Günü" demek olan "Cuma" sözcüğü, Romalı güzellik ve aşk tanrıçası Venüs'ten ismini almış. Antik Yunancada ise "hemera Aphrodites", yani "Afrodit Günü" olarak geçmektedir. Afrodit ise Yunan aşk ve güzellik tanrıçasıdır.
Dilimizde tıpkı pazartesi gibi sonradan türetilen bir kelimedir. Cumanın ertesi anlamına gelmektedir. Kendi başına özel bir anlamı yoktur.
Batı'da kullanılan şekli ise yine mitoloji ile şekillenmiş. Cumartesi gününün İngilizce karşılığı olan "Saturday", aslen "Saturn's Day", yani "Satürn'ün Günü" olarak bilinmekte. Satürn, Roman ve İtalyan mitolojisinde tarım tanrısıdır. Onun hükmünde dünyanın mutluluk ve erdem ile yönetildiğine inanılırmış. Orta İngilizcede "saterday" olarak, Eski İngilizcede "sæter(nes)dæg", Latincede "dies Saturni", Antik Yunancada "hemera Khronu" (Cronus'un Günü) olarak geçmekte. Cronus ya da Kronos, ve Zeus tarafından yenilerek alt edildiği düşünülen evrene hükmetmiş bir titandır
Sözcük, tahmin edildiği üzere ticaret merkezi olarak görülen "pazar", "pazar yeri" sözcüğünden gelmekte. İlk olarak 1303 yılında Codex Cumanicus'ta "bazar" olarak geçen sözcük, 1680 yılında Meninski Sözlüğü'nde "bāzār güni" olarak bahsedilmiş.
Sözcük, Farsçadaki "bazar", yani "çarşı, alışveriş edilen yer" anlamına gelen sözcükten gelmekte. Ayrıca Macarcadaki "vásár", yani "pazar" veya "vásárnap" yani "Pazar günü" sözcüklerinden gelmiş olabileceği de düşünülmüş.
Pazar, İngilizcede "Sun" sözcüğü ile karşılanır. Dolayısıyla "güneş günü" anlamına gelen kelime, Latincede de aynı anlamı karşılayan "dies solis" olarak bilinmekte. Pek çok Batı ülkesinde ise Pazar, haftanın ilk günü olarak sayılır.
