'Çağdaş Türk Resim Sanatı'nda at tasvirleri

Atlar

Cemal Tollu eserlerinde toplumcu gerçekçi sanat felsefesini barındıran bir sanatçıdır. Atlar adlı eserinde sanatçı, sağlam fırça vuruşları, soyutlamacı tarzı ile kübist kaygılar içerisinde olduğunu hissettirmektedir. At tasvirine yer verdiği bu çalışma sanatçının başyapıtları arasında yer almaktadır. Eserde köşeli ve sert hatları ile güçlü yanları vurgulanan atlar ile sahipleri arasında üslup yönünden yakalanan benzerlik, insanlar ve atların tarih boyunca devam eden dostlukları ve yakınlıklarına dikkati çekmektedir.

Mekkare Erleri, 1935

"Resim bir yapı gibi yoktan var edilir, bir abide gibi kurulur, bir duvar gibi örülür" diyen Zeki Kocamemi, kübist ve dışavurumcu anlayışta eserlerini üretmiştir. Zeki Kocamemi, ortak bir yazgıyı paylaşan askerleri anlattığı Mekkare Erleri adlı eserinde, ulusun Kurtuluş Savaşı'na karşı duyduğu ortak istenci görselleştirmiştir. Mekkare Erleri adlı yapıtı bu konudaki en tanınmış eseridir. Kübist ve dışavurumcu anlayışla resmedilen bu eserde Kurtuluş Savaşı'nda güçlerini birleştiren insanların vatanlarını kurtarma adına yaşadıkları zorlukları ve cepheye malzeme götürmeleri anlatılmaktadır. Sanatçı bu resminde at tasvirine yer vererek mekkare yani hayvanlar aracılığıyla cepheye sevkiyat yapan askerleri resmetmiştir.

Çocukluk Anısı

Cihat Burak, "Etrafı görmeleri kendilerine özgüdür. Resim tekniğini bilmedikleri için. İnsan zorla naif olmaz ki, naif doğulur. Mesela Aşık Veysel kör ama ne güzel şiirler yazıyor. Naif ressamlar da böyle. Benim naif ressam olmama gelince, ben Akademi'de perspektif gördüm. Pek naif ressam sayılmam." diyor. Resimlerinde hayvan temasına sıklıkla yer veren, bu eserlerinde kendine has, fantastik kurgulu konular işleyen Cihat Burak, Türk resim sanatı içinde at tasvirine yer veren sanatçılarımızdandı.

Nalbant, 1944

Türk resim sanatında kadın portreleriyle tanıdığımız Nuri İyem 1915'te İstanbul'da doğmuştur. Sanatçı, toplumsal-gerçekçi sanat akımının Türkiye'deki önemli temsilcilerinden biridir. Anadolulu kadın portreleriyle tanınmıştır. Anadolu gerçeğine ulusalcı bir bakışla yaklaştığı göç resimlerinde de çalışan, emeğini topraktan çıkaran kadınları sembolize etmiştir. Eserlerinde at tasvirine yer veren sanatçı Nalbant adlı resminde atın nalının değiştirilmesini kendine has anlatımıyla tuvale aktarmış ve bu resmiyle Akademi'den birinci olarak mezun olmuştur.

Atlı Atatürk, 1991

Türk resim sanatında at tasviri denilince akla ilk gelen isimlerden biri olan Avni Arbaş'ın babası Kuva-yi Milliye'de süvari albayıdır. Sanatçı bu yüzden Kuva-yi Milliye resimlerinde at tasvirini sıkça işlemiştir. Avni Arbaş yapıtları hakkında söyle demiştir: "Aslında önemli olan, benim de yaptığım, modeli önüme koyup, oturup onu kopya etmek değil. Doğa bir araç, hatta resim bir araç… Ben düşündüğüm şeyi yapıyorum. Ama düşündüğüm şeyleri yapabilmem için yaptığım şeyleri tanımam gerek. Atı tanımadan at resmi yapılamaz. İnsan yaptığı şeyi tanımalı. Eğer söyleyecek sözünüz yoksa o zaman bir şey yapamazsınız."

Avni Arbaş 1958 yılında ilk kez Paris'e gelen Nazım Hikmet'le tanıştı. Arbaş'ın resimlerini gören Nazım Hikmet, at figürlü resimlerinden esinlenerek Avni'nin Atları şiirini yazıp, sanatçıya armağan etmiştir. Mustafa Kemal ve Kuva-yi Milliye Atlıları, sanatçının severek işlediği konular arasındadır. Avni Arbaş resimlerini söyle yorumlamaktadır: "Ben belli bir atı ya da Kuva-yi Milliyeci'yi, Atatürk'ü değil, duygularımdaki, içimdekileri yapıyorum. Temalarım giderek bir nevi simgeye dönüşüyor. Resimde atlılar bir leke gibi resmin ortasında. Tek tek hepsi fark edilmese de hemen bu Kuva-yi Milliye diyebiliyorsunuz."