Batı bilimine yön veren Müslüman alim; Abdurrahman es-Sufi kimdir?
Döneminin en büyük bilim adamlarından biri olan Abdurrahman es-Sufi, yaptığı çalışmalarla astronomi bilimine yön verdi. Çalışmaları uzun yıllar hem Doğu hem de Batı'da takip edilen alimin kullandığı doksan dört terim de modern gökbilim literatürüne girdi. Peki, birçok bilim adamını etkileyen, Ay'daki bir kratere dahi ismi verilen Abdurrahman es-Sufi'nin bilime katkıları nelerdi?
Önceki Resimler için Tıklayınız
Biruni, yaptığı düzenlemelerle usturlapların ölçme hassasiyetini artıran es-Sufi'nin 123,5 cm çaplı bir halka kullanarak ekliptiğin eğimini ölçtüğünü belirtir.
İbn Yunus ise bu eğimi 23B 33′ 45" olarak bulduğunu aynı zamanda geometrik ispatlar alanında da büyük bir âlim olduğunu söyler.
Abdurrahman es-Sufi'nin Sabit Yıldızlar Kitabı, İslam astronomisinin en büyük ve temel metni kabul edilir.
Kitabü Süveri'l-Kevakibi's Sabite: Daha sonra Batı dillerine çevrilen bu eser, sabit yıldızlarla ilgili gözlemlerini içerir. Asırlarca İslam âleminde en önemli bilim kitabı olarak kabul edilen bu eserin dünyanın birçok kütüphanesinde yazmaları vardır.
Kitabü'l-Amel bi'l Usturlab: Bu eserde usturlap gözlem aleti ile gözlem yapmakla ilgili bilgiler yer alır. 42 bölümden oluşan eserin en eski nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alır.
Kitabü'l- Amel bi'l-Küreti'l-Felekiye: Gök küresi gözlem aletini ve onunla yapılan gözlemleri anlatan, gezegenler hakkında bilgi veren bir eserdir.
Kitâbü'l-Amel bi'l-küreti'l-felekiyye: Gök kürelerinden nasıl faydalanılacağını gösteren bir eserdir. 157 bölümden oluşan eser, "Şemsüddevle" için yazıldı. Kitabın bir nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alıyor.
13. yüzyılda Castilla Leon Kralı X. Alfonso'nun hazırlattığı "Astronomi Bilgisi Kitabı" isimli dört ciltlik İspanyolca ansiklopedi, büyük ölçüde onun yaptığı çalışmaları içeriyordu.
Büyük alimin "Kitabu Suveri'l-kevakibi's-sabite" isimli çalışması, sadece bu ansiklopediye değil, 15. ve 16. yüzyıllarda da Viyana ve Nürnberg'deki ilim çevrelerini etkilemişti.
16. yüzyıla ait Codices Latini Catinenses adlı astronomi ve astroloji kataloğu da onun eserlerinden hareket edilerek kaleme alındı.
Ay'da bir krater ile 12621 kodlu cüce gezegen Es-Sufi'nin ismini taşır.
Sufî'nin eseri, Libros del Saber adlı eser hazırlanırken Latinceye tercüme edildi. Alman astronomi bilim adamı Petrus Agianus, Abdurrahman Sufî'yi bazı eserlerinde Batı dünyasında tanıttı. Ayrıca, T. Hyde'nin, Uluğ Beğ'in "Zîc"ini tercüme ve tefsir etmesiyle, Sufî'yi de dolaylı yoldan Batı dünyasına tanıttı.
Matematik profesörü olan Petrus Apianus, eserlerinde Abdurrahman es-Sufi'nin kullandığı terimlerini kullanmış hatta Müslüman alim tarafından tarif edilen Arabî isimli yıldız kümelerinden bazılarına yer vermişti.
Abdurrahman es-Sufi'nin eserleri İstanbul başta olmak üzere Madrid, Bibliotheque Nationale, Leiden Kütüphanesi, Library of Bodler (Oxford) ve British Museum'da yer alır.
Günümüzde Nebulalardan biri Abdurrahman es-Sufi'nin eserlerinin ışığında keşfedildi.
*Nebula: Uzayda bulunan ve geniş alanlara yayılmış olan gazlar, toz, Hidrojen, helyum ve diğer iyonize gazlardan oluşan bulutsu yapı.
