Türkiye'nin mimari harikası camileri

Antalya'daki ilk İslam yapılarındandır. 13. yüzyıla ait bir Selçuklu eseridir. Kaidesi kesme taştandır. Gövde kısmı tuğla ve firuze renkli çinilerden yapılmıştır. 8 Yivlidir. Minare günümüzde Antalya kentinin sembolü durumuna gelmiştir. Yüksekliği 38 m olup 90 basamaklı merdiven ile çıkılmaktadır. Yivli minarenin bir kısmı tuğla ve firuze renkli çinilerden oluşmuştur. Yivlilerinden dolayı Yivli Minare adı verilmiştir. Hacı Bayram-ı Veli Camii, Hacı Bayram-ı Veli 'nin vefatından iki yıl önce H.831/M.1427-28 yılında inşa edildi.Takip eden dönemlerde oldukça çok onarım görmüş olan yapının ilk mimarı hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Taş kaideli,tuğla duvarlı ve kiremit çatılı bir yapı olan Hacı Bayram-ı Veli Camii kuzey-güney doğrultusuna derinlemesine dikdörtgen bir plana sahip.Zemin katta 437 metrekare, üstteki mahfilde ise 263 metrekarelik bir kullanım alanına sahip. Yapının güneyinde Hacı Bayram-ı Veli Türbesi, doğusunda Ogüst tapınağı bulunur.Yapının doğu cephesinde, eksenden kuzeye doğru kaymış basık yuvarlak kemerli dikdörtgen silmelerin kuşattığı bir kapı vardır.Bu kapının kuzeye doğru alt köşesinde son cemaat yerinde bulunan bir başka kapıda çilehaneye açılır. 9 Kasım 2008 tarihinde temeli atılan ve yapımı yaklaşık 4,5 yıl süren Ahmet Hamdi Akseki Camii, geleneksel mimari sanatı ile yapıldı. Cami külliyesi 80 bin metrekare kapalı alan içerisinde 20 bin 618 metrekare avlu, 11 bin 87 metrekare peyzaj alanına sahip ve kapalı alanda 6 bin kişinin aynı anda ibadet edebileceği camide cenaze namazlarında ise 30 bin kişi namaz kılabiliyor. 1609-1617 yılları arasında Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından İstanbul'daki tarihî yarımadada, Mimar Sedefkâr Mehmed Ağa'ya yaptırıldı. Yapının mimari ve sanatsal açıdan dikkate sayan en önemli yanı, 20.000'i aşkın İznik çinisiyle bezenmesidir. Bu çinilerin süslemelerinde sarı ve mavi tonlardaki geleneksel bitki motifleri kullanılmış, yapıyı sadece bir ibadethane olmaktan öteye taşıdı. Caminin ibadethane bölümü 64 x 72 metre boyutlarındadır. 43 metre yüksekliğindeki merkezi kubbesinin çapı 23,5 metredir. Caminin içi 200'den fazla renkli cam ile aydınlatılmıştır.Yazıları Diyarbakırlı Seyyid Kasım Gubarî tarafından yazıldı. Çevresindeki yapılarla birlikte bir külliye oluşturur ve Sultanahmet, Türkiye'nin altı minareli ilk camidir. Diyarbakır'da bulunan cami, 3 bin 50 metrekare üzerine kuruludur. I. Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edildi. Yapımından günümüze dek İstanbul'da yüzü aşkın deprem gerçekleşmesine karşın, caminin duvarlarında en ufak bir çatlak oluşmadı. Süleymaniye Camii'nin mimarisindeki bir diğer özellik de avlunun hemen solunda bulunan ve daha küçük boyutta olan 'Cevahir Minaresi'. Asırlar önce Evliya Çelebi'ye dayanan bir rivayete göre, caminin yapımının uzaması karşısında mali açıdan sıkıntı çekildiğini düşünen İran Şahı Tahmasb, Kanuni Sultan Süleyman'a inşaatın devamı için elmas ve değerli taşlar gönderdi. Kanunu Sultan Süleyman ise, kendisini öfkelendiren bu hediyelere cevaben, caminin her taşının bu taşlardan çok daha değerli olduğunu söyleyerek taşları mimarbaşına verdi. Mimarbaşı Sinan da bu taşları, inşa ettiği cami minaresinin taşlarının içine yerleştirdi. Bu minare, bu değerli taşları içinde barındırdığı için 'Cevahir Minaresi' olarak biliniyor. Dört fil ayağı üzerine oturan caminin kubbesi 53 m. yüksekliğinde ve 27,5 m çapındadır. Süleymaniye Cami'nin mimari özelliğinden biri de Mimar Sinan'ın buraya is odası yapmasıydı. İnşa edildiği dönemde elektrik olmadığı için, cami 275 adet kandil ve bunlara ek olarak mihrabın iki yanına yerleştirilen dev mumlar ile aydınlatılıyordu. Mimar Sinan yanan mumlardan çıkan isin, camiye zarar vermemesi amacıyla orta kapının üstünde bir oda tasarladı. Kandillerden çıkan is, meydana gelen akımla mihrabın aksi yönüne hareket ederek kapının üstünde dışarıya açılan dört adet küçük pencereden is odasına çekildi. Süleymaniye Camii'nin 53 metre yüksekliğinde, 26,5 metre çapındaki merkezi kubbesini, dört adet fil ayağı taşıyor. 30'ar tonluk bu dört sütun, dört halifeyi yani Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali temsil ediyor. Camideki granit sütunlardan birinin Topkapı Sarayı'ndan, birinin Fatih Kıztaşı'ndan, birinin İskenderiye'den ve diğerinin de Lübnan'ın Baalbek şehrinden getirildiği rivayet ediliyor. Osmanlı döneminde bu fil ayaklarında kürsülerin olduğu, ilim adamlarının buradan halka tefsir, İslâm hukuku, hadis ve tasavvuf dersleri verdikleri söyleniyor. Mimar Sinan'ın, hava akımını is odası yönüne ayarlayabilmek amacıyla, camiyi is odası merkezli tasarladı. Odada biriken isle de, mürekkep elde edildi. Bu mürekkeple o günün siyasi, dini ve idari bütün fermanları yazıldı. Bu mürekkebin sırrı ise, yazı yazıldıktan sonra kâğıda herhangi bir akıcı madde dökülse dahi yazıların kaybolmamasıydı. Yazıyı tahrip edebilmek için kâğıdın tamamen imha edilmesi gerekiyordu. Bu nedenle bütün önemli belgelerde, Sinan'ın keşfi olan bu mürekkep kullanıldı. İs odasından caminin içine açılan iki menfez için, Sinan ince bir detay tasarlamıştı. Menfezlerden bakıldığında, birinden sadece cami içindeki 'Allah' yazılı levha; diğerinden ise, 'Muhammed'yazılı levha görülüyordu. Cami, Antalya Kaleiçi'ndedir. Yapının aslı Roma mabedi olup daha sonra üzerine Bizans çağında Roma malzemeleri kullanılarak 5 nefli bir kiliseye çevrildi. Beşik tonozlu olan kilise ortadan manastır tonozu ile ikiye bölünür. Martek konumu itibariyle plan verecek kadar bellidir. Selçuklular devrinde onarım hatta ilave gördüğü bilinir. Yapının asıl camiye çevrilmesi Şehzade Korkut (1470-1509) zamanında oldu. Bu onarımda cepheye yani batı kısmına portal yapılmıştır. Güney kısmına ise portal ile aynı yükseklikte kare planlı minarenin kürsü kısmı ve minaresi ilave edilmiştir. Hicri 1314 yılında yangın geçiren cami 1974 yılında yeni bir oranım daha gördü. 'Cumanın camii' diye de bilinen kesik minare kilise, olarak Meryem Ana'ya adanmış olup Panaglia Kilisesi olarak da adlandırılır. Adana'nın Reşatbey semtinde, Merkez Park'ın güneyinde ve Seyhan Nehri'nin batı kıyısında 1998 yılında hizmete açıldı. 28 bin 500 kişiye sağlayabildiği ibadet imkanı sağlaması nedeniyle Balkanların ve Orta Doğu'nun en büyük camisi kabul edilir. Konumu itibarıyla Adana'da bulunan ana arterlerin, demir yolunun ve Adana'yı çevre il ve ilçelere bağlayan yolların kesim noktasında ve yüksek minareleriyle uzaktan görünüyor olması nedeniyle, şehrin sembollerinden biri haline gelmiştir. Genel görünüm olarak Sultan Ahmet Camii'ne, plan ve iç mekân olarak Selimiye Camii'ne benzer. 4 yarım-kubbe, 5 kubbe, 6 minaresi vardır; bunlar 4 halife ve 4 mezhebe, İslam'ın 5 şartına, imanın 6 şartına karşılık gelmektedir. 32 metre çaplı ana kubbe 32 farza, avludaki 28 kubbe Kur'an'da adı geçen 28 peygambere, ana kubbedeki 40 pencere Muhammed'in peygamber olduğu yaşa ve 40 rekat namaza, 99 metrelik 6 minare Allah'ın 99 güzel ismine karşılık gelir. Aksaray Ulu Cami, Karamanoğlu Camii adıyla da bilinen Aksaray merkezinde yer alır. Yığma bir tepe üzerinde bulunan caminin kitabesinde, 1408-1409 yıllarında Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından Mimar Mehmet Firuz Bey'e yaptırıldığı yazılıdır. Anadolu Selçuklu Beyliklerinin tipik süslemeleri ile bezenmiş batı portali ile iç mekana ve doğu kale duvarlarına girilen, diğer yanda sağlam payandalarla desteklenen cami, yatık dikdörtgen bir plana sahip. Mehmet Bey'in oğlu İbrahim Bey zamanında 1482-1483'de büyük tamiratlar gördü. Bugünkü minaresi 1925'te yapıldı. Diyarbakır Kalesi'nin surları üzerinde Harput Kapısı ile Mardin Kapısı'nı birleştiren eksenin batısında yer alıyor. Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanifiler Cami'i, kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi ve Caminin batı girişinin hemen yakınındaki Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları bir araya getiren bir yapılar grubu niteliğindedir. Zinciriye medresesinde El cezeri (imam cezeri) ilk olarak ders vermiştir. Medresenin kapılarının küçük olma nedeninin içerisinde büyük alimler olduğundan odaya girerken eğilerek girilsin. Ulu Cami'nin avlu cephelerinde farklı dönemlere ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar büyük bir uyum içerisinde yerleştirilmişlerdir. Bursa Ulu Cami, Bursa'da I. Bayezid tarafından 1396-1400 yılları arasında yaptırıldı. Caminin duvarlarında bulunan 19. yüzyılın ikinci yarısında ve 20. yüzyılın başlarında farklı hattatlar tarafından yazılmış 192 adet hat levhası ve duvar yazısı, hat sanatının özgün örnekleri arasında gösterilir. Caminin iç mekanında, tepesi açık bir kubbenin altında bulunan şadırvan, Ulu Cami'nin dikkat çekici özelliklerindendir Evliya Çelebi'nin, 'Bursa'nın Ayasofya'sıdır. Bütün camilerin ulusudur' ifadesiyle anlattığı Ulu Cami, duvarlarını süsleyen ünlü hattatlar tarafından yazılmış yaklaşık 200 hat levhası ve duvar yazısıyla 'hat sanatları müzesi' olarak da anılıyor. Yıldırım Bayezid tarafından 1396-1399 yıllarında 20 kubbeli olarak Osmanlı'nın ilk başkenti Bursa'da yaptırılan, Mescid-i Haram, Mescid-i Nebevi, Mescid-i Aksa ve Emeviye Camisi'nden sonra 'en yüksek mertebeli mabet' olarak bilinen 600 yıllık Ulu Cami, ihtişamıyla yüzyıllara meydan okuyor. Ankara'da bulunan caminin temeli 19 Kasım 2008 tarihinde atıldı ve yapımı yaklaşık 4,5 yıl sürdü. Ahmet Hamdi Akseki Camii, geleneksel mimari sanatı ile yapılmış, Cami külliyesi 80 bin metrekare kapalı alan içerisinde 20 bin 618 metrekare avlu, 11 bin 87 metrekare peyzaj alanına sahip olup kapalı alanda 6 bin kişinin aynı anda ibadet edebileceği camide cenaze namazlarında ise 30 bin kişi namaz kılabilmektedir. Ankara'nın Kocatepe semtinde bulunan caminin inşaatına 1967'de başlandı. Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1987'de inşaatı tamamlanan cami 4500 m² 'lik bir alan üzerinde yer alıyor. Caminin alt kısmında konferans salonu, kütüphane, otopark, ticarethane ve idari birimler bulunmakta, Mimar Sinan'ın geliştirdiği mimari üsluba bağlı kalınarak inşa edilen KocatepeCamii'nin ana mekânı 4 fil ayağı üzerine oturan bir merkezi kubbe ile dört yarım kubbeden oluşur. Mimar Sinan'ın 'ustalık eserim' diye nitelendirdiği cami Edirne'de bulunuyor. Selimiye, 2. Selim tarafından, Mimar Sinan'a yaptırılmış ve yapımı, 14 Mart 1575 yılında tamamlanmış. Muhteşem mimari ayrıntılarının yanında mermer, taş, çini sedef ve ahşap işçiliğinin de en sağlam örneklerini barındırıyor. Caminin içinde bulunan çiniler, İznik'te özel olarak üretilmiş. Selimiye Camii kubbesi, fazlasıyla dikkat çekiyor. 2.475 metrekare bir alan üzerine inşa edilen kubbe, 8 sütun ile yükseltiliyor. Kubbe tam 2000 ton ağırlığında. Camii içinde başınızı kaldırdığınızda gördüğünüz muhteşem işlemelerin çoğu bu kubbede bulunuyor. Bu kadar büyük bir alanın tek bir kubbede toplanması da yine mimarın mucizesi.

Türkiye'nin mimari harikası camileri

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER MAKALELER

Kul Hakkına Saldırı - 4: Zulüm ve şiddet

1941 Pera Palas Patlaması: Hedef Kimdi?

Malazgirt’ten Söğüt’e: Anadolu’nun Tapusu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu

Tek başına bir ümmet: Hz. İbrahim (AS)

FİKRİYAT GÜNDEM

İngiliz Aktivist Ruth Herbert, Filistin İçin Yürüdü: "İnsanlığımız Filistin ile Sınanıyor"

Semender nesiller

Tarihimizde unutulmayan uçak kazaları

Jew York tarihe karışıyor