İslam ilmihaline dair bilinmesi gereken terimler
Yüce Allah, Kur'an-ı Kerîm'de, tüm inananlara hamd, tesbih, secde, ibadet, kulluk gibi hususlarda bazı emir ve yükümlülükler verdi. Bütün Müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma Müslüman olmanın ve Müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı olan bilgilere ilmihal adı verilir. Bu temel bilgilerin yer aldığı İslam ilmihaline dair bilinmesi gereken terimleri derledik.
Mesnun: Hz. Peygamber'in sünnetiyle sabit olan namazlar.
Mesnun, farz veya vacip derecesinde olmaksızın yapılması dinen istenen fiil anlamında fıkıh usulü terimidir.
Örneğin; kuşluk namazı, farzlara tabi olan, vakit sünnetleri, umre, muharrem orucu gibi ibadetler "mesnûn ibadet" niteliğindedir. Hz. Peygamber bunları yapmış ancak farz olmadıklarını göstermek için bazen da terk etmiştir.
Fikriyat'ın e-kitap uygulamasında yer alan 'Siyer' kitabına ulaşmak için tıklayın.
Taglis: Sabah namazını fecr-i sâdık doğarken, ortalık henüz karanlık iken kılmak.
Hanefî mezhebinde sabah namazında ortalığın biraz ağarmasını beklemek müstehaptır. Fakat Hanefî mezhebi haricindeki diğer üç mezhep sabah namazını her zaman "tağlis" vaktinde kılmayı daha faziletli kabul eder.
Fikriyat'ın e-kitap uygulamasında yer alan "İslam Ahlakı" kitabına ulaşmak için tıklayın.
Müstehap: Sevilen, hoşa giden amel. Hz. Peygamber'in bazen işleyip bazen terk ettiği, salih kimselerin de sevip işlediği ve rağbet ettikleri işler anlamında bir fıkıh terimidir.
Kuşluk namazı, teheccüd namazı, bir mescide girince kılınan namaz ve evvâbîn namazları ile nafile oruç ve sadakalar müstehap amellerdendir.
Fikriyat'ın e-kitap uygulamasında yer alan "Siyer-i Nebi" kitabına ulaşmak için tıklayın.
Rekât: Rukû kökünden oluşan namazın bir bütünlük meydana getiren bölümlerinden her biridir. Sözlükte; eğilmek, boyun eğmek anlamlarına gelir. Namazda kıyam, rukû ve iki secdenin toplamı bir rek'attır.
Bir namazda iki defa kıyam ile rukû ve secdeler bulunursa bu namaz iki rekatlı bir namaz olur.
Fikriyat'ın e-kitap uygulamasında yer alan "40 Hadis 40 Yorum" kitabına ulaşmak için tıklayın.
Asrı evvel: Öğle namazının vaktinin çıkması; ikindi namazının vaktinin girmesi.
İkindi namazının vakti, öğle namazının vaktinin sona ermesi ile başlar. Öğle namazının vaktinin ne zaman sona ereceği, fakihlerin kullandıkları delillerin farklılığı sebebiyle ihtilaflı olduğu için buna bağlı olarak ikindi namazının vaktinin başlayacağı zaman da ihtilaf konusu oldu. Buna göre İmam Ebû Yusuf ve İmam Muhammed ile diğer üç mezhep imamına göre güneşin tepe noktasından batıya meyli sırasında oluşan gölge hariç herhangi bir şeyin gölgesi kendisi kadar olunca öğle namazının vakti bitmiş ve ikindi namazının vakti başlamış olur.
(Merğînânî, el-Hidâye, I, 255-256; Şirbînî, Muğnî'l-Muhtac, I, 190; Desûkî, Hâşiye, I, 177; İbn Kudâme, el-Muğnî, II, 12-14)
İşte bu vakte "asr-ı evvel" (ikindi namazının ilk vakti) adı verilir. Diyanet İşleri Başkanlığı, yayınlamakta olduğu Diyanet Takvimi'nde ikindi namazının vaktini, "asr-ı evvel" esasına göre düzenlenir ve namazlar asr-ı evvel içtihadına göre kılınır.
