Vücudun ikinci beyni bağırsaklar
Beyin ile bağırsaklar arasında ciddi bir bağlantı olduğu biliniyor, bu nedenle bağırsaklar için "vücudun ikinci beyni" deniyor. Anne karnındaki cenin gelişimi sırasında beyin ve bağırsakların aynı doku kümesinden meydana geldiğini belirten uzmanlara göre, tüketilen gıdalarla mutluluk hormonu serotonin arasında güçlü bir ilişki var.
Bağırsakların merkez sinir sistemiyle ilişkisini sağlayan sinir sistemine "Enterik Sinir Sistemi" denir. Bu sistemde yaklaşık 500 milyon nöron bulunmaktadır. Enterik sinir sistemi, aynı beyin gibi davranışlarımız ve ruhsal dengemiz üzerinde etkisi bulunan, ikinci beyin olarak kabul edilen bir sistemdir. Beyinle benzer özellikler taşıyan enterik sinir sistemi hem bağımsız çalışabilir hem de vagus siniriyle beyne gönderdiği sinyallerle davranışlarımız üzerinde etkili olur. Enterik sinir sisteminin başlangıcı yemek borusu, bitişi anüstür. Enterik sinir sistemi ve beyin işbirliği içinde çalışır.
Beyin ve gastrointestinal sistem arasında iki yönlü bir yolakla iletişim vardır. Bağırsaklarda yaşayan mikroorganizmaların bağırsak epitel ve bağışıklık sistemi hücreleri ile iletişim içinde olduğu, bu iletişimin; başta otoimmün hastalıklar olmak üzere nöropsikiyatrik ve metabolik pek çok bozukluğun oluşmasında rolü olduğu düşünülmektedir. Bağırsakta 40.000 çeşit bakteri türü ve yaklaşık 100 trilyon mikroorganizma yaşamaktadır. Bu insan vücudundaki toplam hücre sayısından 10 kat fazladır. Bağırsaktaki bu mikroorganizma topluluğuna kısaca "Mikrobiota" denilmektedir. Mikrobiotanın çeşitli mekanizmalarla beyinle iletişim kurduğu ileri sürülmekte ve bunu destekleyen çeşitli çalışmalar bulunmaktadır.
Çift yönlü olan beyin-bağırsak iletişiminin; motilite, salgılar, kan akımı, bağırsak geçirgenliği, immün aktivite ve ağrı duyumsanması gibi gastrointestinal fonksiyonların düzenlenmesinde önemli rolü vardır. Beyin bağırsak iletişiminde bağırsak mikrobiotası önemli rol oynamaktadır.
SİNDİRİM SİSTEMİ BEYNE NASIL HÜKMEDER?
Sindirim sistemimizde iki katman halinde yerleşmiş, yaklaşık yüz milyon sinir hücresi içeren bir sinir sistemi ağı bulunmaktadır. Enterik sinir sistemi denen bu sistemdeki sinir hücresi sayısı, beyindeki sinir hücresi sayısına yakındır.
Enterik sinir sistemi tıpkı beyin gibi, duygu ve davranışlarımızı etkileyen nörotrasmitter denilen maddeleri salgılamaktadır. Sindirim sistemi için ikinci bir beyin diyebiliriz. Enterik sinir sisteminin asıl görevi sindirim sisteminin hareketlerini ve sindirim işleminde yer alan hormonlar, enzimler ve çeşitli salgıların salınmasını düzenlemektir. Bunu yapmak için beyine pek ihtiyaç duymaz ancak beyinle sürekli karşılıklı iletişim halindedir.
Beyin ve sindirim sistemi arasındaki sinirsel iletişim yollarının yüzde 90'ı sindirim sisteminden uyarıları beyine götüren yollardır. Yani sindirim sistemimiz beynimizi adeta uyarı bombardımanına tutmaktadır. Bu uyarılar alt beyin kesimlerinde süzgeçten geçirilir ve bunların ancak bir kısmı hissedilebilir.
Eğer filtre sistemi olmasaydı her bağırsak hareketi ağrı olarak algılanırdı.
