Ünlü şairlerin dizelerinde “kıssaların en güzeli"
Kur'an-ı Kerim'de yer alan Hz. Yusuf kıssası medeniyetimizde yüzyıllarca anlatılagelmiştir. İslami kaynaklardan referanslar almak tarih boyunca yazarlar arasında yaygın bir gelenektir. Bu sebeple Kur'an-ı Kerim'de "ahsenü'l-kasas" (kıssaların en güzeli) şeklinde adlandırılan Hz. Yusuf kıssası, geçmişten günümüze bütün İslam edebiyatlarının konusu olmuştur. Yunus Emre'den divan şairlerine kadar pek çok şairin kaleminde şekillenen Hz. Yusuf kıssası, çağdaş şairlerin dizelerinde nasıl yer almıştır dersiniz? Gelin, Yahya Kemal'den Behçet Necatigil'e, Sezai Karakoç'tan İsmet Özel'e kadar birçok şairin dizelerinde yer alan Hz. Yusuf kıssasına yakından bakalım…
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌 Sezai Karakoç, şiirlerinde peygamber kıssalarına en çok yer veren edebiyatçılarımızdandır. Şiirlerinde "ahsenü'l-kasas" nitelemesiyle yer alan Hz. Yusuf kıssası, şairin dizelerinde İslami bilincin en güzel biçimde sunulduğu çağrışımlarla karşımıza çıkar.
Kıssa, Karakoç'un şahsi yaşantısında da o denli önemli bir yere sahiptir ki şair Taha'nın Kitabı eserine şu dizeleri kaydeder:
"Bir felç geldi gökten ve topraktan
Doğudan batıdan
Kollara bir zincir gibi yapışan
Ayakları ateşin gıcırtısıyla yakan
Kalb Yakup ve Yusuf öyküsünden boş"
📌 Karakoç'a göre bu iki nebi de çok kıymetli iki hazinedir. Ve bu kıssaların hatırlanması, gök ve toprağa gelen ve kollara bir zincir gibi yapışan felci ortadan kaldıracaktır.
📌 Sezai Karakoç Gül Muştusu'nda ise şöyle yer verir Hz. Yusuf kıssasına:
"Bahar gelmiş Yusuf
Çok düş gördük
Gül getirilmiş hapishaneye
Çok düş yorumladın ama
Henüz çıkamadık geniş
Ve aydınlık yeryüzüne
Bir gül getirilmiş
Ama aşamadık duvarları
Çıkamadık gül Bahar ülkesine"
📌 Şiirde Hz. Yusuf'un zindanda kalması ve rüyaları yorumlaması hadisesine bir atıf vardır. Zindanda rüya yorumlayan Hz. Yusuf'a "Çok düş yorumladın ama/Henüz çıkamadık geniş/Ve aydınlık yeryüzüne" denilir şair tarafından. Karakoç, "Henüz çıkamadık geniş / Ve aydınlık yeryüzüne" dizeleriyle hala neden aydınlıklara çıkamadığımızın sorgulamasına girişir, oysa bahar da gelmiştir.
Karakoç, dirilişi gerçekleştirenin peygamberler olduğunu düşünür. Yalnızca peygamberlerin düşleri yorumlaması yetmez, bunun yanında Müslümanların da o yorumlanan düşlerin rehberliğinden, peygamberlerin izinden gitmesi gerekir. Nitekim Bahar ülkesine ancak bu şekilde varılacaktır.
📌 Hz. Yusuf kıssasının belki de en güzel anlatıldığı eser ise İsmet Özel'in "Bir Yusuf Masalı" dır. Özel, Hz. Yusuf kıssasının üzerinden bütün bir insanlığın masalını yazmıştır.
Şiirde esas olarak Hz. Yusuf'un hayatı anlatılmaz, Hz. Yusuf'un hayatına ait bölümler bir motif olarak kullanılarak insanlığın geçirdiği değişim ve dönüşüm aktarılır.
"Bu bir Yusuf masalıdır de
Bunu söyle ve fakat
Şunu da sor
Yusuf'un masalı neden
Yusuf'la başlamıyor?
Bir varmış bir yokmuşla başlıyor bütün masallar gibi
Bir Şivekâr varmış, bir genç kız
Yusuf yokmuş, cinler
Kaçırmış, yazgı
Saklamış onu.Masalın orasına gelince bir Yusuf gösterilecek
Ama önce masalı bir Şivekâr
Nasıl başlatıyor
Bilmek gerek."
📌Farklı başlıklarla yedi babdan oluşan Bir Yusuf Masalı eserinde İsmet Özel, insanlığın başına gelen büyük bir aldatmaca olarak gördüğü modernizmi eleştirir. Bir Yusuf Masalı büyük oranda şairin düşünce dünyası ve hayatı algılayış biçimi ekseninde gelişmiştir.
"Yasasız ve solup giden
Bir güzellik değildi Yusuf'un güzelliği
Yoktu tabiattan ve tarihten tanış olduğumuz
Hüsnü Yusuf'u yeden hiçbir duygu.
Hüsnü Yusuf o hüsnü Yusuf'tu ki yanı başına
Yalnızca en gerekli şey konulmuştu
Ne duygu, ne ihtiras, ne düşünce,
Ne mükemmel bir mantık…
Derinlikti Yusuf'u güzel kılan
Gerçekte Adem soyuna ait olmayan
Ve sanki bir yeminle onlara hep bağlı kalan
Derinlik.
Derinlikti Yusuf'la varoluşun bağını kuran
Bu çocuğun yüzünden başka yüzlere yansıyan şey
O bir engin ezinti, bir terennüm gibi
Devam
Diyordu devam etsin devam etse gerek
Derinlikten cayılmasın
Kopsun kıyamet."
📌 Şair, eserinin en çarpıcı bölümlerinden biri olan "Yusuf'un Kaçırılışı" şiirinde en çok konuşulan Hz. Yusuf güzelliğine farklı bir bakış açısı getirmektedir. Özel, Yusuf'un güzelliğini "derinlik" kavramı ile açıklamış ve ona asıl sureti verenin işte bu derinlik olduğunu ifade etmiştir.
🔎 Modern dünyada bireyin kendisine ve dış dünyaya yabancılaşmasının sebebi, bu derinlikten yoksun olmasından ileri gelir. Pek çok noktada izafi güzelliklerle örülü modern dünyada derinlik eksikliği, güzelliği tek başına var edememiş, bu sebeple Hz. Yusuf asırlar boyunca güzellik timsali olarak anılmıştır.
İsmet Özel'in hafızalara kazınan şiirleri
📌 Servet-i Fünun sanatçılarından Tevfik Fikret'in Rübab-ı Şikeste isimli eserinde yer alan Kamis-i Yusuf (Yusuf'un gömleği) kıssanın işlendiği şiirlerden biridir.
"Sanır ki Yûsufu gelmiş, gezer civârında
-Onun şemîmi, onun Yûsuf un harâreti bu!
Şu hâl-i za'fımı ta'yîb edersiniz sizler
Ve dersiniz ki: "Muhakkak, ateh getirdi peder!"
Fakat emîn olunuz, Rabbimin inâyeti bu,
Yakında Yûsuf'u görmek benim nasîbimdir...
Şemim: Güzel koku
Ta'yib: Ayıplamak
Ateh: Aklı zayıflamak, eksilmek
İnayet: İyilik
