Sabahattin Ali’ye dair 15 ilginç bilgi 40 alıntı

Sabahattin Ali, yaşamı boyunca birçok farklı şehirde yaşamını sürdürdü. Çocukluk yıllarında İstanbul, Çanakkale, Edremit gibi çeşitli şehirlerde yaşayan Sabahattin Ali, farklı okullarda okudu. 1930'ların başında fotoğrafa merak salan Sabahattin Ali, gezdiği yerleri bir belgeselci titizliğiyle fotoğraflamıştı. Kayseri, Sivas Erzincan ve Zonguldak gezisini notlarında anlatmış, fotoğraflarını çekmişti. Sabahattin Ali, Cumhuriyet'in ilk yıllarında Anadolu şehirlerine ve Berlin'e dair birçok not tuttu. 1932 yılında Konya'da bir ortaokulda Almanca öğretmenliği yaptığı sırada, bir arkadaş toplantısında 'Atatürk'ü yeren bir şiir okuduğu' iddiasıyla tutuklandı. Bir yıl hapis cezasına mahkûm olan Sabahattin Ali, Konya ve Sinop cezaevlerinde yattı. 1933 yılında Cumhuriyet'in onuncu yıldönümü dolayısıyla çıkarılan af yasasıyla özgürlüğüne kavuştu. Yazar ve şair yönüyle tanıdığımız Sabahattin Ali, Almanca öğretmenliği, çevirmenlik, öğretmenlik, dramaturgluk yaptı. Sabahattin Ali'nin yalnızca üç romanı bulunuyor. İlk romanı 1937 tarihli Kuyucaklı Yusuf, ikincisi 1940 tarihli İçimizdeki Şeytan ve üçüncüsü ise 1943 tarihli Kürk Mantolu Madonna. Sabahattin Ali, en çok bilinen eseri olan Kürk Mantolu Madonna'yı, askerdeyken kolu çatlak halde yazdı. Ali'nin kitabı yazarken yaşadığı acıyı giderebilmek için kolunu sık sık sıcak suya soktuğu biliniyor. Deyim yerindeyse Kürk Mantolu Madonna, Sabahattin Ali'nin, dizinin üstünde yazdığı bir kitap denilebilir. Sabahattin Ali, kaleme aldığı Kürk Mantolu Madonna'nın ana fikrini şu sözleriyle açıklıyordu: 'Dünyanın en basit, en zavallı, hatta en ahmak adamı bile, insanı hayretten hayrete düşürecek ne müthiş ve karışık bir ruha maliktir! Niçin bunu anlamaktan bu kadar kaçıyor ve insan dedikleri mahlûku anlaşılması ve hakkında hüküm verilmesi en kolay şeylerden biri zannediyoruz?' Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Kürk Mantolu Madonna, bugün ayda ortalama 10-15 bin civarından satılıyor. Yıllardır en çok satılanlar listesinde yer alan ve popülerliğini koruyan bu eser, Türk edebiyatının başyapıtı olarak görülüyor. Roman 1983'ten bu yana Yapı Kredi Yayınları tarafından basılıyor. Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Kürk Mantolu Madonna, ilhamını bir tablodan alıyor. Roman kahramanı Raif Efendi, gittiği bir galeride bir otoportre tablosu görüyor ve bu tabloyu Andrea Del Sarto'nun 'Madonna delle Arpie' tablosuna benzetiyor. Bu tablodan başlayan aşkı anlatan romanda, Sabahattin Ali'nin Andrea Del Sarto imzalı 'Madonna delle Arpie' tablosundan ilham aldığı biliniyor. Kürk Mantolu Madonna, 2016 yılı başında İngiliz yayıncı Penguin'in 'Modern Klasikler' serisi arasında yer aldı. Penguin Yayınevi'nin modern klasikler serisi kapsamında Maureen Freely ve Alexander Dawe tarafından çevrilen Kürk Mantolu Madonna, 73 yıl sonra ilk kez İngilizce'ye çevrilmiş oldu. Kürk Mantolu Madonna, bugüne dek 'Madonna in a Fur Coat' adıyla İngilizce, 'Dörlemann' adıyla Almanca, 'Le Serpent a Plumes' adıyla Fransızca, 'Ad Marginem Press' adıyla Rusça, 'Hena Com' adıyla Hırvatça, 'Sphinx' adıyla Arapça ve 'Shkupi' adıyla Arnavutça yayımlandı. 'Salamandra' adıyla İspanyolca, 'Scritturapura' adıyla İtalyanca, 'Verlag Van Gennep' adıyla Hollandaca ve 'Ustari' adıyla Gürcüce baskıları da yayına hazırlanıyor. Bu baskılar da tamamlandığında toplamda 11 dilde çevrilmiş olacak. Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Kürk Mantolu Madonna, 1943 yılında basıldıktan sonra ilk eleştiri Nazım Hikmet'ten geldi. Nazım, Mayıs 1943'de Bursa Hapishanesi'nden gönderdiği mektupta eserle ilgili şunları yazdı: 'Kürk Mantolu Madonna, ben bu kitabı hem sevdim hem kızdım. Evvela niçin kızdığımı söyleyeyim. Kitabın birinci kısmı bir harikadır. Bu kısmın kendi yolunda inkişafı yani bir küçük burjuva ailesinin iç yüzünü tahlili öyle bir haşmetle genişlemek istidadında ki, insan buradan ikinci kısma geçerken elinde olmayarak, yazık olmuş. Bu çok orijinal, çok mükemmel başlangıç ve imkân boşuna harcanmış, keşke bu başlangıç harcanmasaydı, diyor. Ben başlangıcı okurken yani Berlin'e kadar olan pasajı, senin benim anladığım manadaki realizmine hayran oldum. Beni dinlersen o başlangıcı almak ve kahramanın ölümünü kısaca tekrarlamak suretiyle o ailenin efradı ve eş hasının hayatları etrafında bir ikinci cilt, ayrı bir roman yapabilirsin, böylelikle de dinlemeye başladığımız harika musiki birdenbire kesilmiş olmaz. Gelelim ikinci kısmına, o kısım, başlı başına bir büyük hikâye olarak güzeldir ve böyle bir tecrübe gerek senin için gerekse Türk edebiyatı için lazımdı. Sen bu tecrübeyi başarıyla yaptın.' Kuyucaklı Yusuf romanının ana kahramanı olan Yusuf, Sabahattin Ali'nin hapishanede hikâyesini dinlediği bir mahkûmdur. Sabahattin Ali'nin gerçek hayatta da arkadaşı olan ve romanda adı geçen Ali 'bu eserde öldürüldüm' diye yazara küsmüştür. Sabahattin Ali'nin yazdığı pek çok şiir bestelenmiş ve ünlü isimler tarafından seslendirilmiştir. Onlardan bazıları: Hapishane Şarkısı I - Göklerde Kartal Gibiydim / Volkan Konak Sabahattin Ali, çevresindeki insanları eserlerine iyi yansıtan bir yazar. Onun eserlerindeki birçok kurgusal kahraman, aslında gerçek hayattaki kişilerin bir yansımasıdır. 'Pazarcı' hikâyesinde babasının emekli olduktan sonraki hayatına; 'Melankoli' şiirinde annesinin sinir hastası oluşuna; 'Bir Gemici' hikâyesinde ise kardeşi Fikret Şenyuva'nın tipik özelliklerine rastlanır. 28 namıyla tanınan Frolayn Puder kişisini 'Kürk Mantolu Madonna' romanındaki Maria Puder olarak yansıtan Ali'nin yakın çevresi bu karakterin, Ankara'dayken tanıştığı Macar kadınlardan biri de olabileceğini belirtir. 'Katil Çınar', 'Duvar', 'Bir Fincan', 'Candarma Bekir', 'Bir Şaka' ve 'Kafa Kâğıdı' hikâyelerini mahpus anılarından hareketle yazdı. Bunun en büyük delillerden biri de Sabahattin Ali'nin hapisteyken Ayşe Sıtkı'ya mektuplarında bu olaylardan bahsetmesi. 'Kuyucaklı Yusuf' romanı ise babası, Ali Selahattin Bey'i; annesi, Şahinde Hanım'ı; kardeşi de Muazzez'i sembolize eder. Aslında Yusuf, hapishanede hikâyesini dinlediği bir mahkûmdur. Mekân olarak Aydın ve Edremit'in olması, Sabahattin Ali'nin yabancı olmadığı mekânları anlatmasının etkisidir. Marko Paşa döneminden sonra yurt dışına gitmeyi isteyen Sabahattin Ali, pasaport verilmediği için kaçak yollarla yurt dışına çıkmayı planlamıştı. Geçici olarak nakliyecilik işleriyle de uğraşan Ali, Bulgaristan'a geçmek ve oradan Avrupa'ya ulaşmak amacıyla, peynir nakliyeciliği görüntüsü vererek Edirne'ye doğru yola çıktı. 2 Nisan 1948'de sınırı geçerken kendisine rehberlik etmesi için anlaştığı Ali Ertekin tarafından Sazara köyü civarındaki ormanda öldürüldü. Bir diğer iddiaya göre, işkence görerek başından aldığı darbelerle öldü ve sonradan bu işkence vak'ası örtbas edilmek istendiği için kurşunlatıldı. Cenazesi ölümünden iki ay sonra Istranca Dağları eteğinde bir çoban tarafından bulundu.

Sabahattin Ali’ye dair 15 ilginç bilgi 40 alıntı

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER MAKALELER

Kul Hakkına Saldırı - 4: Zulüm ve şiddet

1941 Pera Palas Patlaması: Hedef Kimdi?

Malazgirt’ten Söğüt’e: Anadolu’nun Tapusu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu

Tek başına bir ümmet: Hz. İbrahim (AS)

FİKRİYAT GÜNDEM

İngiliz Aktivist Ruth Herbert, Filistin İçin Yürüdü: "İnsanlığımız Filistin ile Sınanıyor"

Semender nesiller

Tarihimizde unutulmayan uçak kazaları

Jew York tarihe karışıyor