Orta Çağ karanlığından kaçıp saklanmış tuhaf kitaplar
Vancouver Üniversitesi'nden Orta Çağ kitapları tarihçisi Erik Kwakkel, "Kitaplar, hatta Orta Çağ'lar, oldukça statik ve anlamsız olabilir. Onları açmazsanız, sadece bir raftaki nesnelerdir. Kitaplara başvurduğunuzda hayat gelir; kelimeler görünmeye başlar, öyküler ortaya çıkar ve heyecan ve duygu sayfadan atlar. Bununla birlikte, bazen bir kitap, sadece rafta duran, içeriğinin hala gözlerimizden gizlendiği bir hikâyeyi anlatabilir." der. İncelemeleri yaparken karşılaştığı ilginç kitapları da okuyucularıyla paylaştı.
Orta Çağ kitapları tarihçisi Erik Kwakkel'in kendi sitesinde tanıttığı ve 16. yüzyıla ait olduğunu belirttiği bu cilt, bünyesinde tam altı farklı kitap içeriyor. Üstelik her birine kapağı farklı şekillerde açılarak ulaşılıyor. Yani bu kitapta, arka arkaya altı farklı kitabın dizilmesi gibi bir şey söz konusu değil.
Kwakkel'in bulduğu kitabın içinde 1550-1570 yılları arasında Almanya'da basılan, altı farklı eser bulunuyor. Bunlardan biri de Martin Luther'in Kısa İlmihali. Ek olarak her kitabın kapağı kendine ait bir klipsle kapanıyor.
Bu tasarımda cilt kalınlığı arttırılarak kitaba işlevsellik kazandırmak yerine, alan genişletilerek metinleri enlem ve boylama yayma yöntemi seçilmiş. Tahta levhalar kullanarak ayrılan metinler arasında geçiş ve karşılaştırma yapmak, klasik dos-à-dos tasarımında birleştirilmiş altılık cilttekine kıyasla daha kolay.
Ne yazık ki kitabın oluşum süreci bilinmiyor. Kitabı tasarlayan zanaatkâr hakkında kesin olan tek şey, dos-à-dos tekniğinin işlevsel amaç ve avantajları ile tasarım kaynaklı dezavantajları hakkında belli birikime sahip olduğu. Zamanı için oldukça lüks ve teknolojik sayılan kitabı sipariş eden kişi veya kişiler içinse, akademik çalışmalara önem veren ve araştırmaları performanslı hale getiren teknikler arayışında olabilecekleri yorumunda bulunulabilir.
Tahminde zorlanmadığımız şeyse, gündelik hayatımıza giren üstün teknolojilerin bizi etkilediği gibi, bu kitabın da dört veya beş asır öncesinin insanını da aynı biçimde etkilediği.
"Dos-à-dos" (arka arkaya) diye adlandırılan bu iki kitap, 16'ncı ve 17'nci yüzyıllarda neredeyse tamamen üretilmiş bir tür olarak karşımıza çıkıyor. Kwakkel bu kitaplara "Siyam ikizleri" adını vermiş. Alışılagelen dos-à-dos tekniğinde iki veya daha fazla kitap siyam ikizleri gibi birleştirilir. Kitaplar ortak kapak vasıtasıyla art arda sıralandığından bu tasarıma göre metinlere ulaşılır. Bu tasarımın amacıysa süssel değil, işlevseldir. Aynı kategoride kaleme alınmış farklı metinlere tek cilt altında ulaşabilme imkânı sağlar.
Codex Seraphinianus, 1976-1978 yılların arasında otuz ay süren bir çalışma sonucu İtalyan mimar, endüstriyel tasarımcı Luigi Serafini tarafından yaratılmış. Cedex Seraphinianus, bilinmeyen bir dille yazılmış, sürrealist, hayali bir dünyaya ait metaların tanımlanıp resmedildiği bir ansiklopedi. Bu durumda tanımlandığı demek de çok doğru olmayabilir çünkü kitaptaki metnin sırrı çözülebilmiş değil ve Serafini metnin herhangi bir anlamı olmadığını söylüyor.
