Nazım biçimi nedir, özellikleri nelerdir? Nazım biçimi örnekleri... Nazım biçimi konu anlatımı...

• Semai, halk şiirinde hecenin sekizli ölçüsü ile koşma biçiminde düzenlenen ve özel bir ezgi ile söylenen şiirlerdir.

Türk müziği'nde de beste formu olarak karşımıza çıkarlar. Ağır Semai ve Yörük Semai olmak üzere ikiye ayrılırlar.

İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye

Varsağı, özel bir ezgiyle söylenen koşmaya denir.

Varsağı özellikleri

• Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerdir.
• Özel bir bestesi vardır.
• Sekizli hece ölçüsü ile söylenir.
• Varsağıda hayattan ve talihten şikayet gibi konular da işlenir.
• Şiirin sonuna doğru mahlas kullanılır.
• Yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
• En güzel örneklerini Karacaoğlan vermiştir.

Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Girmeden bir dem sürelim

I. Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri

Musammat
Terkib-i bend
Terci-i bend

II. dörtlüklerle kurulan nazım biçimleri

Rubai
Tuyuğ
Şarkı
Murabba

III. beyitlerle kurulan nazım biçimleri

Gazel
Kaside
Mesnevi
Kıt'a
Müstezat

Musammat, ayrı bir nazım biçimi olmamakla birlikte gazel ve bazı kasidelere uygulanan bir divan edebiyatı nazım biçimidir.

• Bendlerden kurulu nazım biçimlerine (murabba, muhammes, müseddes, müsebba, müsemmem, mütessa, muaşşer, terbi, tahmis, taşdir, tesdis, tesbi, tesmin, taşir, terkib-i bend ve terci-i bend) verilen genel addır.
• İlk bende geçen dize ya da beyitlerin, öbür bendlerin sonunda aynen yinelenmesiyle düzenlenen musammatlara mütekerrir musammat denir.
• İlk benddeki dize ya da beyitlerin, öbür bendlerin sonundaki dize ve beyitlerle yalnızca uyak bakımından uyuşması durumunda musammat, müzdevic musammat adını alır.

Hirâs-ı fitne saldun dehre ey bî-dâd n'eylersün
Kopardun yer yer âşûb-ı kıyâmet-zâd n'eylürsün
Perîşânlıklar etdün nev-be-nev icâd n'eylersün
Dağıtdun hâb-ı nâz-ı yârı ey feryâd n'eylersün
Edüb fitneyle dünyâyı harâb-âbâd n'eylersün

Terkib-i Bent, farklı uyaklara sahip birkaç bentten meydana gelen ve bentlerinin sonunda, uyakları aynı birer beyte sahip olan Divan edebiyatı şiir biçimidir.

Terkib-i bent özellikleri

• Terkib-i bend, bentlerden oluşmuş bir nazım şeklidir.
• Her bent 6 ile 10 arasında beyitten oluşur.
• Bentlerin sayısı 3 ile 12 arasındadır.
• Bentlerin kafiye düzeni gazeldeki gibidir.
• Her bentin sonunda "vasıta beyti" adı verilen bir beyit bulunur. Vasıta beyti her hanenin sonunda değişir. Eğer değişmiyorsa terci-i bend olur.
• I. Bend: aa ba ca da ea . vv
• II. Bend: bb cb db eb fb . yy
• Hemen her türlü konunun ele alınabildiği terkibi bend edebiyatımızda çok kullanılmıştır.
• Özellikle naat, mehdiye, hicviye vb. nazım türleri, sosyal konular, din, tasavvuf ve felsefe konuları, terkib-i bend nazım şekli ile rahatlıkla anlatılmıştır. Ancak terkib-i bendin başlıca konusu mersiyedir. (Bâkî'nin Kanunî Mersiyesi, Şeyh Gâlib'in Esrâr Dede Mersiyesi)
• Aruzla yazılır.
• En önemli terkib-i bend üstadı Bağdatlı Ruhi'dir. Tanzimat şairi Ziya Paşa da önemli bir isimdir.

Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestiz
Biz ehli harâbâtdanız mest-i Elest'iz

Ter-dâmen olanlar bizi âlûde sanır lîk
Bizi mâil-i bûs-ı leb-i câm ü kef-i destiz