Mevlana’yı minyatürlerle anlatan yazma eser

Muhammed Celaleddin-i Rumi veya kısaca bilinen adıyla Mevlana, on üçüncü yüzyılda yaşamış Fars Sünni Müslüman şair, fakih, alim, ilahiyatçı ve Sufi mutasavvıftı. Kendisinin yazdığı Mesnevi, yüzyıllar boyunca önemini yitirmezken hakkında birçok eser de kaleme alındı.

Minyatür eski el yazması kitaplara boya ve yaldızla çok dikkatli ve ince olarak eski usulde yapılan resimlere verilen addır. Ortaçağda Avrupa'da elyazması kitaplarda baş harfler kırmızı bir renkle boyanarak süslenirdi. Bu iş için, çok güzel kırmızı bir renk veren ve Latince adı "minium" olan kurşun oksit kullanılırdı. Minyatür sözcüğünün de buradan türediği kabul edilir.

Sanat tarihimizde eskiden resme "nakış" ya da "tasvir" denilirdi. Minyatür için daha çok nakış sözcüğü kullanılırdı. Minyatür sanatçısı için de "resim yapan, ressam" anlamına gelen "nakkaş" ya da "musavvir" denilirdi.

Minyatür daha çok kağıt, fildişi ve benzeri maddeler üzerine yapılırdı. Çinliler ve Türklerden İranlılara, oradan da Avrupa'ya geçmiş bir sanattır. Minyatürler, sanat bakımından çok, kitaptaki konuyu açıklayan ve gerektiğinde en ince ayrıntılar üzerinde durulan resimlerdir. Gözden çok fikre hitap etmeyi ön planda tutmuştur. Derinlik yoktur. Resmin ön ve arka planında ve boy farkı ile görünmesi gerekenler, minyatürde, aynı boyda, fakat öndekiler üstte olmak üzere resmedilir.

Mevlâna hakkında çok önemli bilgiler veren, ondan menkıbeler anlatan üç kaynak eser günümüze ulaşmıştır. Bunlardan bir tanesi, Mevlâna'nın sağlığında yakın müridi Mecdüddin Feridun Sepilsâlâr'ın yazdığı Farsça, Risal-i Sipehsalar be Menâkıb-ı Hûdavendigâr; diğeri, Mevlâna'nın oğlu Sultan Veled ve onun da oğlu Arif Çelebi'nin yakın dervişi Ahmed Eflâkî'nin Menâkıb-ül Arifîn adlı eseridir. Üçüncü kitap ise Sultan Veled'in İbtidânâme adlı manzum mesnevisidir.