Arama
Edebiyat tarihi kitapları
Edebiyat tarihi,bir ulusun çağlar boyunca meydana getirdiği ebebî eserleri inceleyerek, düşünceler ve duyguda izlediği yolu, geçirdiği evreleri bize tanıtır. Bu bakımdan uygarlık tarihinin önemli bir koludur. Uygarlık tarihinin bir kolu olan edebiyat tarihi kitapları hangileridir? Hangi ünlü yazarlar edebiyat tarihi kitapları hazırlamıştır? İşte sizler için derlediğimiz edebiyat tarihi kitapları...
Ordünaryüs Profesör Fuad Köprülü'nün Türk Edebiyatı Tarihi adlı bu şah eseri, sahasında yeni bir çığır açmış temel eserlerden biridir.
Köprülü Türk edebiyatı Tarihi'nde büyük bir terkip gücü sergileyerek, türk edebiyatının bir bütün olarak ele alınmasının bilimsel bir zorunluluk olduğunu adeta ispatlamaktadır.
Türk Edebiyatı Tarihi adlı bu eserin ilk baskılarında yer almayan ancak Edebiyat Tarihi açısından çok önemli bir bilimsel araştırma olan Anadolu'da Türk Dili ve Edebiyatının Tekamülüne Umumi Bir Bakış adlı uzun makalesinin ilave edilerek yayınlanmasıyla eserin edebiyat tarihimizin ana çevresini büyük bir ihata ile çizdiğini iftiharla söyleyebiliriz.
Türk Edebiyatı Tarihi adlı bu eser hakkında 20. Yüzyılın tanınmış yabancı edebiyat bilim adamlarından Prof. F. Kraelitz'ın dediği gibi, "Bu eser Adriyatik Denizi sahillerinden Çin hudutlarına kadar uzanan, geniç bir şekilde dağılmış olan muhtelif Türk boylarının edebiyat tarihidir... Bu eser, yalnız inceleyiciler ve alimle için değil, bu eski milletlerin kültürü ile yakından alakadar olan herkes için lüzumlu bir rehber olacaktır."
Orhan Okay, eserinde 19.yüzyılda yenileşen, batılılaşan edebiyatı ve o edebiyatın zihniyetini ve "toplumsal değişimlerini ele alır. 2005 yılında Dergâh Yayınları'ndan çıkan ve genel kronolojik iskeleti kaybetmeyen ancak isimler bazında tek tek bir döküm özelliği göstermeyen bu çalışmanın belki en önemli özelliklerinden biri, yazarının dönem ile ilgili çeşitli ilmi makale ve ansiklopedi maddelerinin tasnifi, terkibi ile oluşturulmuş olmasıdır. Batılılaşma Dönemi Türk Edebiyatı ile ilgili edebiyat tarihi çalışmalarına bu eseriyle kıymetli bir katkı sağlamıştır. Eserin alt başlığı, "fikirler-türler-topluluklar- temalar" olarak verilmiştir. Daha isimden anlaşılacağı üzere de yazar eserinde 1859 ile başlatılan Batılılaşma Devri Türk Edebiyatını tarihsel akış takibiyle vermemiş fikirler, türler, topluluklar ve temalar üzerinden batılılaşma ve değişimi takip etmeye göstermeye çalışmıştır.
Türk edebiyatının İslam medeniyeti kadrosu içinde doğmuş olan Divan Edebiyatından sıyrılarak Avrupai bir karaktere bürünmeye başlaması XIX. asrın ikinci yarısına rastlar. İslami edebiyatın bütün özelliklerine sahip olabilmek için XI. asırdan XV. asra kadar uzun bir intibak devresi geçirdikten sonra XIX. asrın ortalarına kadar gelişip kökleşerek Türk aydınlarının gözündeki değerini koruyan Divan Edebiyatı, bu asrın ikinci yarısında yetişen idealist, çok kabiliyetli yazarlarla şairlerin çok dinamik ve sürekli çabaları ile, kırk yıl gibi kısa bir süre içinde, yerini hızla batılı bir edebiyata bıraktı.
Banarlı, eserinde sözlü edebiyat ve destanlar devrinden başlayarak asır asır XIII-XIX. yüzyıllar arası Anadolu, Çağatay ve Âzerî sahaları da dahil olmak üzere bütün Türk edebiyatı, Batılılaşma tesiri altında ortaya çıkan Tanzimat, Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âtî edebiyatları ile millî edebiyat ve 1950'li yıllara kadar Cumhuriyet devrini şahıslar kadrosu itibariyle bir bütün halinde ele alıp incelemektedir. Yeni bilgiler ilâvesiyle genişletilerek 1971'de Millî Eğitim Bakanlığı'nca tekrar yayımlanmaya başlanan eserin baştan ancak yedi fasikülü müellifin hayatında basılmış, onun vefatı üzerine sondan bazı kısımları yarım kalan bu kitap ve yayım, kendisinin ilk baskıya yaptığı ilâve ve notlardan faydalanılarak Nermin Suner Pekin tarafından tamamlanmıştır. Eserin bir özelliği de kuru bir ilim dili yerine sohbet üslûbuyla kaleme alınmış olmasıdır. Eserin bu ikinci baskısı üzerine Hikmet İlaydın eser hakkında bir seri tenkit yazısı neşretmiştir.
Kocatürk, Orta Asya'dan günümüze kadar edebiyatımızı ele aldığı bu kitabında Türk edebiyatını 14. yüzyıla kadar Orta Asya ve Anadolu şeklinde coğrafyaya göre irdelemiştir. Bu tarihten sonra ise yüzyıllara göre sınıflandırdığı bölümlerde tür ve eser merkezli olarak ilerler. Tanzimat'tan günümüze kadar gelen eserleri ve yazar/şairleri ise Tanzimat, Edebiyat-ı Cedide, Fecr-i Ati, Milli Edebiyat (Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı) başlıkları altında tiyatro, şiir, roman ve hikâye türlerine göre ayırır.
"Usul bakımından edebiyat tarihinin tasvirsiz, tahlilsiz, tenkitsiz olamayacağı kanaatindeyim" diyen Kocatürk, bu çalışmasında edebiyatımızın sözlü ve yazılı eserleri ile yazar ve şairleri hakkında bilgiler vermenin çok ötesine geçer. Yazarların biyografik bilgilerine dipnotlarda yer verirken çalışmasının asıl metnini ise yapıtları titizlikle ve ayrıntıyla irdelediği değerlendirmelerine ayırır. Ele aldığı yapıtın konusunun kısa bir özetiyle birlikte metinden örnekler sunar. Sözünü ettiği yapıtı döneminin diğer yapıtlarıyla karşılaştırır; hem eserin kendisinin hem de yazarının dönem içindeki yeri hakkında yorumlar yapar. Bu yönüyle edebiyat tarihimiz hakkında yazılmış diğer kitaplardan ayrılır. Onun bu son derece kapsayıcı kitabı; sadece kronolojik bir edebiyat tarihi metni değil, bir edebiyat tarihi incelemesidir.
İlk basımı Vasfi Mahir Kocatürk'ün vefatından 3 yıl sonra, 1964'te yapılan Büyük Türk Edebiyatı Tarihi'nin 2. ve 3. baskıları da yazarın oğlu Prof. Dr. Utkan Kocatürk tarafından yapılmıştır. İstanbul Kültür Üniversitesi tarafından tıpkıbasım olarak yenilenen bu basımında kitabın 1970'teki 2. basımı temel alınmıştır.