Distopya nedir? Okunması gereken distopik kitaplar...

Kelime olarak ilk defa John Stuart Mill tarafından kullanılan distopya, çoğunlukla ütopik bir toplum anlayışının anti-tezini tanımlamak için kullanılır; gelecekte olabilecek olumsuz toplumları tanımlar. Olumsuz bir geleceği, kötü bir hayatı ifade etmek için kullanılan bu kelime Yunanca kökenlidir. Distopik toplumlar özellikle konusu gelecek zamanlarda geçen hikâyelerde yer alır. Bunlardan en ünlü olanları George Orwell'ın Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünya adlı romanlarıdır. Distopik toplumlar edebiyatın birçok alt türünde görülür ve genellikle toplumdaki politik, ekonomik, teknolojik ve dini problemlere dikkat çekmek için kullanılır. Distopik romanlar ise genellikle çağdaş toplumun unsurlarını içeren ve bazı modern eğilimlerin sakıncalarına karşı uyarı niteliği taşıyan romanlardır. Modern toplumu bekleyen olumsuz geleceği veya durumu anlatırlar. Distopik roman türünün adı Yunanca dystopia (distopya) kelimesinden gelir. Yunanca bir öntakı olan dys/dis, 'kötü', 'hastalıklı' veya 'anormal' anlamını taşır. Kelime ütopyanın zıttı olarak düşünülmüştür. Kavram ilk defa John Stuart Mill tarafından 1868 yılında yaptığı bir konuşmasında 'kötü bir yer' anlamında kullanılmıştır. Ütopyanın karanlık tarafı olan distopya, merkezine yine insanı alır ama temelde kötücül yanını açığa çıkarır. Distopik romanlar, zamanla geniş bir okuyucu kitlesine sahip oldular. Hızlı değişimlerin ürünü olan bu kitaplar, geleceğe yönelik kaygıların edebi yansımalarıdır. Günümüzde kurulan birtakım sistemelerin bir anda yerle bir olacağını bildirirler. Bu kitaplara ise en iyi örnekler Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya ve George Orwell'ın 1984 adlı eserleridir. Aldous Huxley'nin 1932 yılında yayımlanan Cesur Yeni Dünya, adını William Shakespeare'in 1611 tarihli Fırtına adlı eserinden alır. *Fordizm düşüncesinin eseridir. Üretim ve tüketimin adeta bir parçası haline gelen bireyler, metalaşarak kimliksizleştirilir. Bu sistemin bir ürünü haline gelir. Bu gelişen tüketim kültürü ve beraberinde getirdiği yabancılaşma duygusu insanlığın sonunu hazırlar. Huxley'in distopyası: Cesur Yeni Dünya'dan 22 alıntı Bu şekilde devam ederse Cesur Yeni Dünya gerçek olacaktır. Teknoloji insanı o kadar köreltmiştir ki insan, sanatı, edebiyatı adeta unutmuştur. Otoriter yapı her yerde hâkimdir. Şöyle ki insanın doğumundan, ölümüne kadar her adıma müdahale etme hakkına sahiptir. İnsanların dünyaya doğarak gelmediği, her birinin bir kimlik, görevle kimliksizleştirildiği bir düzen vardır. İnsanları sürekli üretmeye ve tüketmeye teşvik eden bir sistem inşa etmişlerdir. Cesur Yeni Dünyalılar, tahrip olan ürünleri tamir etmek yerine yeniden satın almaya iten bir kitle kültürü haline gelmiştir. Düşünmek doğalarına aykırıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. George Orwell'ın rahatsız edici gerçeklikteki distopyası 1984, dünya üzerinde en çok satılan kitaplar arasında yer alıyor. Distopya olarak nitelendirilen George Orwell'ın bu eseri, geçmişin aslında ne kadar da gelecekten izler taşıdığını ortaya koyuyor. 1948'de kaleme aldığı bu eser ile Orwell, günümüz modern dünyasına bir protesto bırakıyor. Her ne kadar kitabında 1984 yılını tasvir etse de kitabın derinliklerinde bugünden izler de bulabilmeniz mümkün. Bu durumda elbette ki George Orwell'ın ileri görüşlülüğü etkili. 1984 romanından düşüncenin gücüyle ilgili 10 alıntı Sovyet Rusya'ya bir eleştiri niteliğinde olan bu kitap, günümüz siyasetinin baskısı, toplumdaki adaletsizliği, insanların tek tipleştirilmek istenmesi, zihnin kontrolü ve bireyselliğin yok edilmesi gibi kavramlar üzerinde de duruyor. Ütopik olduğu kadar gerçekçi yönlere de yer veren roman, sizi yaşadığınız toplum düzeni içerisinde de düşünmeye davet ediyor. Eser, her ne kadar Aldous Huxley'nin ''Cesur Yeni Dünya'' adlı eseri ile birlikte distopik roman alanında en iyi bilinen kitaplar olsa da distopya türünün yaratıcısı Rus yazar Yevgeni Zamyatin'dir ve yazarın kitabı 'Biz'; 1984'ün, Cesur Yeni Dünya'nın ve Ursula K. Le Guin'in Mülksüzler adlı eserinin ilham kaynağıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. Bilim kurgu edebiyatının kültleşmiş isimlerinden biri olan Ray Bradbury, Fahrenheit 451 ile korkunç bir gelecek öngördü. Ancak işin daha kötü yanı onun gelecek tahayyülünün feci bir şekilde akla yatkın olmasıydı. Ray Bradbury, ateşle yanıp kavrulan kitabıyla, ruhen çöle dönmüş bir dünyayı anlatıyor bizlere. Fahrenheit 451, 'kitap kâğıtlarının yanıp tutuştuğu ısı derecesi'dir. Amerikan edebiyatının ünlü yazarı olan Ray Bradbury tarafından distopya türünde bir başyapıttır. Ray Bradbury'nin 1953 yılında yayımlanan eseri Fahrenheit 451, on yıllar öncesinden bugünün ve uzak geleceğin dünyasına sert eleştiriler savuruyor. Distopik bir kurgusal düzlemde ilerleyen eser, teknolojinin gelişmesiyle birlikte toplumun gerileyen sanat ve düşünce dünyasını ele alıyor. Kitabın olay örgüsü, itfaiyecilerin yangın söndürmek yerine kitap yakmakla görevlendirildiği totaliter bir düzen etrafında şekilleniyor. Roman, adını ise kitapların yanma derecesi olan ısı ölçüsünden alıyor. Eserinde kitapları yakanlarla okumayanlara aynı suçu yükleyen yazar, topluma zarar veren asıl unsurun düşünmeyi reddetmek olduğunun altını çiziyor. Adını kitapların yanma sıcaklığından alan Fahrenheit 451'den 25 alıntı Bradbury'nin bu eseri yazmaya karar vermesinin hikâyesi ise, bir hayli ilginçtir. Bradbury bir gün, arkadaşı ile parkta dolaşırken polis memuru tarafından durdurulup sorguya çekilir. Bradbury 'Ayaklarımızın birini diğerinin önüne koyuyoruz' diye cevap verir. Bunun üzerine polis memuru 'Pekâlâ' der ve 'Bir daha yapmayın' diye karşılık verir. Bu olaydan sonra, gelecekte yürümenin bile yasak olabileceği bir dünya düşünür. Bunun üzerine distopya kurgusu olan eserini yazmaya başlar. Eserde tüm kitapların yakıldığı, bilgiden uzak tutulan bir toplum yaratır. Bradbury eserde Anka kuşu imgesini kullanır. Anka kuşu ile insan, yaptığı hatalar ile yanıp kül olur fakat küllerinden tekrar doğar. Ayrıca yazar kullandığı diyalog ve dil ile otoriter yapının beraberinde getirdiği iletişimsizliği de betimler. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. Dava yazılışından bir süre sonra dünya sahnesine çıkan, yurttaşlık haklarının askıya alındığı, bir sivil itaatsizlik imasının dahi zulümle karşılandığı totaliter rejimlere dair bir öngörü ve eleştiri olarak yorumlanır. Distopik kurgusunda kendini zirveye taşımış, okudukça insanı girdaba sokan sürrealist izler taşıyan bir eserdir. Franz Kafka'dan mutlaka okumanız gereken 10 kitap Eser, sabah uyandığında kendisini sebebini bilmediği bir suç nedeniyle dava edilmiş bulan, Josef K'nın başından geçer. Kafka Dava'da suçu yalnızca bir eylem olarak tanımlamayıp zanlının 'kötü niyeti'yle de ilişkilendiren ve suçtan çok suçluya odaklanan absürt bir hukuk sistemi paradigması inşa eder. Kafka'nın eserlerinde olayların hiç beklenmedik şekilde gelişip ilerlemesi okuyucuyu bir rüyanın içine sokar. Çaresizliği doruklarınıza kadar hissedeceğiniz bu kitap, vatandaşlık haklarının hiçe sayıldığı, totaliter rejime eleştiri olarak yorumlanır. Nazi Almanya'sına dair bir 'önsezi' düşündürtebilir. Sonu olmayan bu davada Kafka adalet sisteminin yozlaşmasını eleştiren bir eser yazmıştır. Eseri okurken, okuyucuya anlamlandırmak için büyük bir görev düşer. Eser 1962'de Orson Welles tarafından filme uyarlanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. 'Biz' romanı klasik ütopyalardan farklı bir eser olarak adeta kendini okuyucuya çeker. 'Tekdevlet' kelimesi hiçbir ayrılığa müsaade edilmediğinden ayrı yazılmamıştır. Romanın ismi, Zamyatin'in dünyasında birinci şahıs zamirlerinin ortadan kaldırılmasına vurgu yapıyor; 'Biz', birinci çoğul şahısların zamiri olup, diğer zamirleri kaldırarak kimliksizleştirilmek için daha olanaklıdır. Bilim kurgunun kült romanı 'Biz'den 25 alıntı Eserde, entegral adlı uzay gemisinde çalışan D-503 adlı mühendisin tutmuş olduğu günlükleri okuyoruz. İnsan doğasından ve tabiatından zorla kopartılmış 'Biz' kalıbına sokulan toplum, renksiz hissizdir. Ütopya sakinlerinin isimleri dahi yoktur, her insan bir sayı ile bilinir. Cam duvarlar arasında yaşayan insanların yaşamı sistem tarafından denetlenip adeta tek bir beden gibi verilen komutları yerine getirmekle yükümlüdür. Çünkü tek bir düşünce, tek bir doğru vardır. Toplumun teknoloji ve bilim konusunda geliştiği, hatta dünya dışına yolculuk yapmanın bile mümkün olduğu bir dünya vardır. Fakat bu dünya bir ütopya değil, karanlık ve korku bir ütopyadır. Zamyatin'in Ütopyasında idam yaygın olarak uygulanır. Eser ile Cesur Yeni Dünya arasında bir benzerlik vardır. Fakat Zamyatin'in distopyası Huxley'in kitabında bulunmayan politik yönü ile ayrılır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. Portekizli yazar Jose Saramago bu eserinde, dilinin kurgusunun yanında metinde nokta ve virgülden başka bir noktalamaya yer vermez. Mekân, kişi, yer adı kullanmayarak sıfatlara yer vererek farklı bir anlam katar. 'Bakabiliyorsan gör. Görebiliyorsan, gözle.' cümlesi ile başlayan eserde okuyucuda ana karakter ile birlikte aynı bunaltı, kaos içine girer. Peki ya göremeyen insanlar neden beyaz bir ışık görür? Karanlık olunca gözler görmez. Jose Saramago'nun 'Körlük'ünden 30 alıntı Yazar burada fazla görmekten kaynaklanan bir körlükten bahsediyor olabilir. Nobel ödüllü yazar, eserde bir anda bilinmeyen bir sebeple kör alan insanları ele alıyor. Öyle ki bu körlük, bulaşıcıdır. Bu bembeyaz dünyada tek görebilen doktorun karısı olacaktır. Toplumsal düzenin ve insanoğlunun içinde var olan karanlığa okuyucu kedini, adeta mahkum ediyor. 2008 yılında Fernando Meirelles tarafından, aynı adla beyaz perdeye uyarlanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın.

Distopya nedir? Okunması gereken distopik kitaplar...

"4. İstanbul Dijital Sanat Festivali" sona erdi

PODCAST I Ayasofya'nın büyük gizemi

"Zaman belirleyici" olarak bilinen muvakkithanelerin bir örneği de Selimiye'de

Hasret bitti: Kariye Camii'nde 79 yıl sonra ilk ezan

Kadim bir öncü: Nizamiye Medreseleri

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

PODCAST I Fergana Vadisi niçin önemli?

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Gönül frekansında buluşanlar

Ankara'da terör örgütü ASALA tarafından şehit edilen diplomatlar için anıt yapılacak

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Hasret bitti: Kariye Camii'nde 79 yıl sonra ilk ezan

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Kadim bir öncü: Nizamiye Medreseleri

Eşikte Duran İnsan'dan alıntılar

Gönül frekansında buluşanlar

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

Arama

Distopya nedir? Okunması gereken distopik kitaplar...