Hakikatlerin eşiğinden kelimeler

Yayınlanma Tarihi: 27.08.2022 08:58 Güncelleme Tarihi: 27.08.2022 09:25

"İnsanlığa bir nasihat" olarak kaleme alınan Atabetü'l-Hakayık, Türk - İslam edebiyatının en önemli ikinci eseri kabul edilir. "Gerçeklerin eşiği" anlamına gelen sözlüğün müellifi ise doğuştan âmâ olan Edip Ahmet Yükneki'dir. Dört tane nüshası olan bu yapıt üzerinde birçok çalışma yapılarak günümüze ulaşmasını sağlanmıştır. Sizler için edebiyatımızın mihenk taşı Atabetü'l-Hakayık'ta geçen kelimeleri derledik.

73/100

Oñ: Mes'adet, zafer anlamlarına gelir.

İlahī öküş ḥamd eyürmen saña
Seniñ raḥmetiñtin umarmen oña

İlahî çok hamd ederim sana
Senin rahmetinden sıhhat (zafer) umarım.

Atabetü'l Hakayık

74/100

Oñmaḳ: Onmak, felâh bulmak, ifâkat kazanmak anlamlarına gelir.

Baḫīllıḳ otalap oñalmas yig ol
Birimdin baḫīl ilgi ket beriklig ol

Bahîllik ilâcla onalmaz, o başkadır
Bahîllik eli vermeden (i'tâdan ziyâde) pek biriktiricidir.

Atabetü'l Hakayık

75/100

Uyamaḳ: Müsâvî olmak, uygun gelmek anlamlarına gelir.

Ata bir ana bir uyalar bu ḫalḳ
Tefāvütleri yoḳ öttise

Ata bir ana bir bu halk müsâvîdir
Öte gittiyse (terakkî ettiyse yine) tefâvütleri yok.

Atabetü'l Hakayık

76/100

İdi: Sâhip anlamına gelir.

Eger kibir idisi asıl men dise
Ayayın anıñ cevabın kise

Eğer kibir sâhibi "aslım" dese
Söyleyim ben onun kesmece (kısaca) cevâbını..

Atabetü'l Hakayık

77/100

İrmes: "Mānde nemīşeved" ermez, nâ'il olmaz. Kısacası ermez anlamına gelir.

Ḥarīṣ tirip irmes usanmas bolur
Ḥarīṣlıḳ iginiñ imin kim bilür

Harîs dermekle mazhar olmaz, usanmaz olur
Hırs derdinin ilâcını kim bilir?

Atabetü'l Hakayık