Siyonizmin Afrika planı: Zambiya

◾ Zambiya'ya resmi ziyaret gerçekleştiren ilk İsrail cumhurbaşkanı olan Herzog'un, başkent Lusaka'da Cumhurbaşkanı Hakeinde Hichilema ile bir araya geldi.

◾ Zambiya Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Hichilema'nın Haziran 2023'te İsrail'e gerçekleştirdiği ziyarete karşılık gerçekleştirilen bu ziyarette, tarım, sağlık, eğitim, teknoloji, ticaret ve yatırım gibi alanlarda ikili ilişkilerinde geliştirilmesi ve derinleştirilmesi hedeflendi.

◾ Siyonist İsrail, son yıllarda Afrika'nın doğusunda Etiyopya, Kenya, Ruanda, batısında Senegal, Kamerun, Nijerya gibi ülkelerle tarım, teknoloji ve güvenlik alanlarında işbirliğini güçlendirirken, kıtanın güneyinde de diplomatik nüfuzunu artırmayı ve yeni ekonomik ortaklıklar kurmayı hedefliyor.

◾ Öte yandan bölgenin en güçlü aktörü Güney Afrika Cumhuriyeti'nin "apartheid devleti" ve "soykırımcı" olarak nitelendirdiği İsrail'e karşı uluslararası arenada yürüttüğü mücadele, Tel Aviv yönetiminin bu hedefine ulaşmasında engel teşkil ediyor. Bu açıdan Zambiya, kıtanın güneyine açılan kapı olarak İsrail'in Afrika stratejisinde kritik öneme sahip.

◾ İsrail'in, 1973'teki Arap-İsrail Savaşı sırasında kapattığı Lusaka'daki büyükelçiliğini 52 yıl aradan sonra Ağustos 2025'te tekrardan açması iki ülke arasındaki ilişkiler açısından dönüm noktası niteliğinde.

◾ Times of Israel gazetesinin haberine göre, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, Lusaka'daki büyükelçiliğin açılışında yaptığı konuşmada, Zambiya'nın, Afrika'nın güneyinde İsrail için stratejik bir ortak olduğunu vurgulaması, Tel Aviv yönetimi için bu ülkenin önemine işaret ediyor.

◾ 1973'teki savaşta Arap ülkeleriyle dayanışma tutumu sergileyerek İsrail'le diplomatik ilişkilerini kesen Zambiya ise Tel Aviv'deki büyükelçiliğini 2015'te tekrardan açmıştı. Cumhurbaşkanı Hichilema'nın 2023'te İsrail'e düzenlediği resmi ziyarette, iki ülke arasında tarım, sağlık, teknoloji, eğitim ve ticaret gibi alanları kapsayan genel çerçeve işbirliği anlaşması imzalanmıştı.

◾ Saar'ın 2025'teki Zambiya ziyaretinde de iki ülke arasında düzenli siyasi istişarelerin yapılmasını öngören bir mutabakat zaptı imzalanmıştı. Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Mulambo Haimbe, Cumhurbaşkanı Herzog'un Zambiya'ya düzenleyeceği ziyareti "ekonomik dönüşüm hedeflerine katkı sağlayacak bir kalkınma ortaklığını güçlendirme fırsatı" olarak nitelendirdi.

◾ Son yıllarda artan dış borç yükü nedeniyle ekonomik baskı altına girmiş ve borçlarını yeniden yapılandırmak için uluslararası kreditörlerle müzakereler yürütmekte olan Zambiya için İsrail, ekonomik ve diplomatik açıdan fayda sağlayabileceği potansiyel bir partner olarak öne çıkıyor. Öte yandan Zambiya ile İsrail arasındaki ikili ticaret hacmi yıllara göre değişkenlik göstermekle birlikte oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret Veri Tabanı'na (Comtrade) göre 2024'te ikili ticaret hacmi 4,3 milyon dolar seviyesinde idi.

◾ Son yıllarda siyonist İsrail ile ilişkileri ivme kazanan Zambiya, 27 Ekim 2023'te BM Genel Kurulu'nda Gazze'de "acil, kalıcı ve sürekli bir insani ateşkes" çağrısı yapılan kararda çekimser oy kullanan ülkeler arasında yer almıştı. Bununla birlikte 12 Aralık 2023'te Gazze'de acil insani ateşkes çağrısını içeren kararda evet oyu kullanmıştı.

◾ 7 Ekim sonrası süreçte İsrail aleyhinde açıklamada bulunmayan Lusaka hükümeti, Filistin meselesinde insani odaklı fakat taraf olmaktan kaçınan bir tutum sergilemekte.