Slyvia Plath’in kaderini kendi ömrüne kazımış Nilgün Marmara

'Biliyorum bir gün dayanamayacak küçük kalbim. 'Ne zamandır ertelediğim her acı, 'Unutuş bir kaynak olmalı, Nilgün Marmara denilince akla ilk gelen isimlerden ve şairin en yakınlarından biri olan Ece Ayhan 1987'de şöyle yazmış: 'Boğaziçi Üniversitesi'nde (ve daha önce Robert Kolej'de, 'yukarıda' ) okuyanlar iyi bilirler; orada, spor salonu ile kantinin bulunduğu yapıda bahçeye bakan ünlü bir 'umutsuzlar merdiveni' vardır; demirdendir. Kim bilir belki de bırakılmış bir yangın merdiveni! Okul arkadaşları anlatırlar: Nilgün Marmara Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Filolojisi'nde öğrenciyken derslere pek girmez ve garip bir 'kuş' olarak basamaklara tünermiş. Acaba büyük kanatları yüzünden uçamayan 'o' ( ya da 'bir' ) albatros mu? Denizler kuşu. Gözleri denizin derin yerleriyle sığ yerleri arasındaki maviliktedir işte!' 'hiç kullanılmamış bir zamanın 'Şimdi'nin bedeni yok, 'ey iki adımlık yerküre 'Yerleşik yabancılığın acısı 'Yabancıların en yakınıydın sen.' Marmara, 1981 yılında Kağan Önal ile tanıştı. Birbirlerine uzun yıllar hayat arkadaşlığı edemediler çünkü Marmara, 1987 yılında hayatla vedalaştı. Ece Ayhan'ın hakkında yazdıklarından bildiğimiz kadarıyla Marmara 23-24 yaşlarında, henüz üniversite öğrencisiyken Kağan Önal'la evlendi. 'Çünkü denizin de düzeni vardır, Nilgün, önce Marmaris'te bir tatil köyünde çalıştı, sonra Ulusoy'da yönetici sekreterliği yaptı. Kısa süren yönetici sekreterliği döneminin ardından bir reklam şirketine metin yazarı olarak girdi, fakat ilk gününde ondan bir cenaze ilanı yazması istenince aynı günün akşamı işten ayrıldı. Daha sonra Bebek'teki Mısır Konsolosluğu'nda çalışmaya başlayan Marmara, ilk haftasının ardından buradan da ayrıldı. Metinlerinden ve günlüklerinden anlaşıldığı üzere, bir süre çok sevdiği Ingeborg Bachmann'ın memleketi Avusturya'da da kaldı. En sonunda kendisini tamamen şiire veren Marmara, uzun süre kimseye göstermediği şiirlerini Kaan Önal'ın on altı aylığına çalışmak için gittiği Libya'da kalırlarken daktiloya çekmeye başladı. Manik depresyon teşhisi konuldu Marmara'ya. O ölümü yaşama evde tercih etti. 13 Ekim 1987'de Kızıltoprak'ta beşinci kattaki evlerinin penceresinde atlayarak hayatına son verdi. Kimileri tarafından bunun bir intihar değil cinayet olduğu iddiaları ortaya atsa da Kağan Önal, Marmara'nın kitaplarının önsüzünde böyle bir şeyin söz konusu olmadığına değindi. Marmara'nın intihar mektubunu da kitabın sonuna iliştirdi. '… hiç kimse onun şiir yazdığını o sıralarda bilmiyordu. Çevresindeki usta şairlerden ya da yeni nesil şairlerden hiçbiri onun sayfalar dolusu şiir yazdığını, dille uğraştığını bilmiyordu. 'Dosyalar dolusu iki yüz elli şiirim var' dediği zaman olduğum yerde donup kalmıştım. Boğaziçi Üniversitesi'nin bahçesindeydik..' (Gülseli İNAL) 'Yaslı yüreğimin utangaç itirafı: ben sizi sevmekten öldüm bayım.' Kitaplarının iki tanesi zaten onun izni dışında basıldı: 'Defterler' ve 'Kağıtlar'. Marmara asla yayınlanmayacağını düşünerek duygularını kaleme almıştı fakat öyle olmadı. Kitapları yayınlandı ve binlerce insan tarafından da okundu. Okur daima bir düşünceye izinsiz konuk olduğunu unutmadan okusun diye defalarca ön sözlerde ve arka kapakta bu detay hatırlatılıyor zaten. Edebiyat dünyasından birçok insan tarafından sevgi ve özlemle anılan biri oldu. Cemal Süreya onun için, 'Nilgün ölmüş. Beşinci kattaki evinin penceresinden kendini aşağı atarak canına kıymış. Ece Ayhan söyledi. Çok değişik bir insandı Zelda. Akşamları belli saatten sonra kişilik hatta beden değiştiriyor gibi gelirdi bana. Yüzü alarır, bakışlarına çok güzel ama ürkütücü bir parıltı eklenirdi. Çok da gençti. Sanırım otuzuna değmemişti daha. Ece ile gergedan için yaptığımız aylık söyleşide ondan şöyle söz ettim: Bu dünyayı başka bir hayatın bekleme salonu ya da vakit geçirme yeri olarak görüyordu. Dönüp baktığımda bir acı da buluyorum Nilgün'ün yüzünde. O zamanlar görememişim. Bugün ortaya çıkıyor.' dedi. Haydar Ergülen tarafından da şu sözlerle anıldı: 'Nilgün, 'dünyayla yaralı' bir insandı ama kaç kuşaktır okuyan, yazan, duyan, hisseden, düşünen hemen herkes dünyayla yaralı sayılır bence. Yıllardır Nilgün'e yakıştırılan kimi şeyleri onu tanıyanlardan, arkadaşlarından, ilk kitabı 'Daktiloya Çekilmiş Şiirler'i Kağan'dan sonra ilk okuyan, bu kitabı ve Metinler'i ilk yayımlayan kişi olarak, dehşetle duyuyorum, okuyorum. Tanımadıkları bir insanın hatırasına hürmetsizlik edenleri okur da yazar da olsalar anlamam ya, onu tanıdıkları halde hürmetsizlik edenleri hiç bağışlayamam. Şakacı, gülen, güldüren, muzip, espriler yapan, ortamı neşelendirmeye çalışan, dostlarını, arkadaşlarını evinde neredeyse günlerce ağırlamaya bayılan, dolu dolu yaşamayı seven biri olarak kaldı aklımda Nilgün. Arkadaşlığa, dostluğa çok kıymet veren bir insan. Ben de Nilgün'ün bir 'arkadaşlık efsanesi' olduğunu düşünürüm. Ve onu böyle daha da çok özlerim.' Bir karga bir kediyi öldüresiye bir oyuna davet ediyordu. 'Önceleri, senin çektiklerinle, acılarımı yendiğime inanmıştım. Ah! Sonra, yanılgının anlaşılmasıyla, özkıyım dilendi bir şenlik yerine.' Nilgün Marmara ile çok özdeşleşmiş bir dize olan, 'Öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna' dizesinin aslında ona ait olmadığı da bizzat Kağan Önal'dan öğrenilen bir bilgi. Bunun anonim bir tabir olduğunu, Marmara'nın bu tabiri hep tırnak içinde yazarak kendisine ait olmadığını belirttiğini de eklemiştir. Neyse ki, daha güzel ve onunla özdeşleşmeyi hak eden birçok dizesi daha var. Nilgün Marmara'nın ölümü üzerine birçok söz söylendi bu gidişi adlandırma yarışı ile. Kimi 'ün' için yapılan bir intihar derken kimi de şımarıklık olarak değerlendirdi. Bu adlandırma yarışına en güzel cevabı Nilgün Marmara'nın ardında bıraktığı şiirleri verdi belki de. Herkes ayrı bir ağızdan yorumlarken ölümünü o sessizce 'Ben babamın yuvarladığı çığın altında kaldım' diyordu. Yazmış olduğu şiirleriyle kendine özgün bir çizgi oluşturan Nilgün Marmara, Amerikan Edebiyatında tanıdığımız Sylvia Plath'inde ülkemizdeki bir yansımasıydı bir yerde. Marmara'nın ailesiyle olan ilişkisini kendi şiirlerinde geçen dizeler anlatmaya yeter: 'Ben babamın yuvarladığı çığın altında kaldım', 'Ey yüzleri bir babakuş gölgesinde çakılmış olanlar, üzgün adım ileri marş!' 19 yaşındayken şiir yazmaya başladı ancak başlarda yazdığı dizeleri kimselere göstermedi. O şiirlerinde, kendi içine kapanıp oluşturduğu anlam dünyasını yine kendi içinde, kendi dizelerinde anlamlandırmaya çalıştı. 'Yer inanılmaz güvenli gelmişti. 'Sen ne getirdin bana çocukluğundan? 'Salt acı Ilık bir süzülüşle 'Koştu su yaman bir gökdil zarfında, ağladı. 'Duvar rengi sağanağa tutsak herkes,

Slyvia Plath’in kaderini kendi ömrüne kazımış Nilgün Marmara

"Milli Mutabakat Metnimiz: İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy" sergisi İstanbul'da açıldı

YEE'den Moldova'da "Türk Dünyasının Kültürel Mirası Gagavuz Diyarı" projesi

Öğrenciler, gökyüzünü teleskopla izledi

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Cahit Külebi'nin en çok sevilen 35 şiiri

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Sosyal medya nasıl dönüşecek?

Düşük profilli misillemeden sonra yeni aşama!

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Yahudi asrı ve iki aldatıcı ideoloji

Çin'den, İran'ın İsrail'e "sınırlı ve nefsi müdafaa" kapsamında karşılık vermesine destek

4. Uluslararası Medya ve İslamofobi Forumu sona erdi

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Yine bayram yine matem!

Cahit Külebi'nin en çok sevilen 35 şiiri

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Geleceğin meslekleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Çin'de trajik bir gelenek

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

Arama

Slyvia Plath’in kaderini kendi ömrüne kazımış Nilgün Marmara