Bilindiği gibi hasta olanlar oruç tutamazlar. Hatta bazı hastalıklarda oruç tutmak sağlığa zararlı olabileceğinden caiz olmaz.

Ancak hangi hastalıklarda oruç tutulmaz? Bunu da belirlemek gerekir.

Yaşlıca bir hanım hastaya, gittiği doktor, "bu yıl oruç tutmayacaksın" demiş.

Teyze büyük bir yeisle bunu anlatıyor ve "Ben tutmazsam ölürüm evlat, 7 yaşından beri oruç tuttum. Şimdi bu yaşta mı, üstelik günlerin uzun olduğu ve tutmanın keyif olduğu şu mevsimde mi orucu yiyeceğim? Mümkün değil bu, çoluk çocuk herkes oruç tutarken ben bir şey yiyemem." şeklinde doktoruna konuştuğunu söylüyor.

Meslektaşımız teyzenin bu sözleri üzerine onu oruçtan alıkoymanın daha büyük zarara yol açacağını görmüş ve ilaçlarını oruca göre ayarlayarak göndermiş. Teyze de çok mutlu olmuş ve zevkle orucunu tutuyormuş.

Gerçekten bütün hekimlerin dikkat etmesi gereken konu bu: Oruç tutarken kişiyi bundan alıkoymak için dikkatli olunmalıdır.

Birçoğumuz çok mecbur olmadıkça oruç yemeyi istemeyiz. Evet, hastalar ve yaşlılar oruç tutmayabilir. Bazı durumlarda kesin olarak zararlı olabilir.

Ama ciddi bir hastalığı yoksa orucu yasaklayarak kişiyi hastalık psikolojisine sokmak veya bu halet-i ruhiyeyi artırmak doğru değildir. Bir başka vaka:

Hastamız 70 yaşlarında erkek ve hafif bir felç geçirmiş. Şu an genel durumu iyi. Ailesi hastasın diyerek oruç tutmasına engel olmak istemişler. Ancak hastamız büyük istek ile oruç tutmak arzusunda.

"Herkes oruç tutarken yemek ağırıma gider" diyor ve ekliyor:

"Ben de bütün Müslümanlarla bir ve beraber olmak istiyorum. Sahura kalkayım, herkesle birlikte aç kalayım. Yoksa üzülürüm."

Bu hastamız da elbette orucunu tutmalıydı. Tutmak bir yana aksine tutmazsa daha kötü olabilirdi.

Şeker hastası vakamız:

60 yaşlarında erkek hastamızın insülin kullanmak zorunda olmadığı tip 2 şekeri var ve aç kaldığında dayanamadığını ifade ediyordu. Emekliymiş ve vaktini okumakla, dostlarıyla hasbihalle geçiriyormuş. "Tutmazsam olur mu?" diye soruyordu.

Kendisine muhakkak ki orucun, özellikle bu uzun ve sıcak yaz aylarında zor olacağını ancak bunun bir imtihan olduğunu belirttim. Dışarda bulunmasının gerekmediğini, kendisini fazla sıcaktan ve aşırı efor harcamaktan koruyabileceğini söyledim. Sabırla tutarsa hem morali için, hem de sağlığı ve hatta şekeri için de yarar göreceğini ekledim.

Ramazan sonuna doğru karşılaştığımda, "Her şey iyi gidiyor. Oruç tutmaktan çok mutluyum. Gerçekten çok zevk aldım. Üstelik ağır bir rahatsızlığım olmadığın, orucumu rahatlıkla tutabildiğimi görünce kendime güvenim de arttı. Bir başka husus da yediklerime dikkat de edince şekerimin fazla düşmediğini ve yükselmediğini gördüm" dedi bana.

Yine geçenlerde bir dostumuz telefon etti ve babasının Alzheimer tipi demans olduğunu, doktorunun oruç tutmaması gerektiğini söylediğini aktardı. Babası ise çok üzülmüş, "İlla ben tutmak istiyorum. Bütün ömrümce tuttum. Yine tutacağım" dediğini söyledi.

Dostumuza, "Bırak baban tutsun. Zarar yerine aksine ona şifa ve moral gelecektir." dedim. Zaten kullanması şart olan ilaç varsa o da oruca göre ayarlanabilirdi.

KİMLER ORUÇ TUTMAMALI?

Hasta, hamile, çocuk emziren veya yaşı küçük olan birinin oruç tutup tutmayacağını değerlendirirken bazı hususlara dikkat çekilir. Bunlar göz önüne alınmadan karar verilmesi doğru olmayacak beş husus şunlardır:

*Kişinin oruç tutmaya istekli olup olmadığı önemlidir. Bazı kimseler için tutmamak züldür, oruç yedikleri takdirde kendilerini azap içinde hisseder, yıkılırlar. Böyleleri oruç tutmadıkları zaman hastalıkları azalmaz, artar bile…

*Ancak oruç tutmaya istekli iseler o kadar kolaylıkla karşılaşır ve kendilerini güçlü hissederler ki anlatılamaz.

*Çevresinin desteği önemlidir. Kişinin ailesi, arkadaşları, komşuları hep oruç tutuyorsa yine tutması lehinedir.

*Yine orucun hangi mevsime denk geldiği dikkate alınmalıdır. Söz gelimi günün en kısa ve soğuk zamanına rastlayan orucu tutmak Ağustos ayı orucu ile kıyaslanamaz bile. Ayrıca çalışıp çalışmaması, dışarıda kalmaya mecbur olup olmaması, efor harcamak zorunda olup olmaması da dikkate alınmalıdır.

*Yaşı ve dayanıklılık gücü de elbette dikkate alınmalıdır.

*Kişinin hastalığının şiddeti de önemlidir. Meselâ şeker hastası ise insülin kullanmakta mıdır, yoksa yetişkin tip yani sadece diyetle ve ağızdan alınan ilaçla idare edebilecek durumda mıdır? Yoksa şeker hastaları oruç tutamaz diye kestirip atmak doğru değildir.

*Yine kişinin oruç tutup tutmayacağına kendisi de oruç tutan bir hekim karar vermelidir.

Hayırlı Ramazanlar ve sağlık dolu keyifli oruçlar diliyorum.

Prof. Dr. Sefa Saygılı