Bazı harfler bazı dillerde bulunmadığı gibi bazı harfler de sadece bir dile mahsustur.
ARAPÇAYA MAHSUS HARFLER
Hemze (ء), se (ث ), ha (ح), zel(ذ ), sad (ص ), dat(ض), tı (ط ), zı(ظ) ve ayın(ع ) harfleri sadece Arapça alfabesinde bulunur.
Çim (چ ), je (ژ ), gef (گ ), nazal ne(ڭ )harfleri ise Arapçada bulunmaz.
FARSÇAYA MAHSUS HARFLER
Farsçaya mahsus olan harfler; pe( پ) ,çim ( چ), gef: (گ), je(ژ) dir.
TÜRKÇEYE MAHSUS HARFLER
Nazal n harfi (ڭ ) harfi Türkçeye mahsus bir harftir. Arapça ve Farsça da mevcut değildir.
HAREKELER
Arapça kelimelerin yazılışında uzun ünlü harfler elif(ا ), vav (ٯ), ye (ى ) gösterilirken kısa ünlüler yazılmaz. Kısa ünlülerin okunmasında hatalar olmaması, kelimelerin doğru okunabilmesi için kısa ünlüleri göstermek üzere hareke adı verilen bazı yardımcı işaretler kullanılır.
Arapça konuşanlar harekesiz metinleri okumakta hata yapmasalar bile Kur'ân-ı Kerîm'in indirilmesinden sonra Müslümanlığın tüm dünyada yayılmasıyla bazı insanlar arasında okuma hataları artmıştı. Kur'ân'ın yanlış okunuşunu önlemek maksadıyla kelimeleri harekelerle gösterildi. Türkler Arap alfabesini kullanmaya başladığında, Türkçe metinlerde de hatalı okumayı önlemek için 16. yüzyılın sonlarına kadar hareke kullandılar. Zaman içinde imlâ oturdukça hareke kullanımını azaltıldı. Daha sonraları Kur'ân-ı Kerîm, sözlük ve dilbilgisi gibi doğru imlâ hususunda özel hassasiyet gerektiren eserler dışında hareke kullanımı kaldırıldı.
Üstün: (Arapçası fetha) َ Harfin üstüne konur ve harfi /a/e/ okutur.
Ötre : (Arapçası damme) ُ Harfin üstüne konur ve harfi /o/ö/u/ü/ okutur.
Esre : (Arapçası kesre) Harfin altına konur ve harfi /ı/i/ okutur.
Tenvin: Üstün, ötre ve esrenin kelimenin son harfinde çift yazılmasıdır. Okunuşu da değişir.
Üstünlü tenvin ً Kelimenin son harfini /an/en/ okutur. Yazılırken kelimenin sonuna tenvin elifi getirilir. Tenvin elifi getirilen kelimeler tenvin kaldırılsa bile tenvinli okunur.
Esreli tenvin: kelimenin son harfini /ın/in/ okutur.
Ötreli tenvin: kelimenin son harfini /un/ün/ okutur.
Cezm:Harfin üstüne konur ve ünlü almadan okunacağını işaret eder.
Alfabedeki ünlüleri göstermek için elif, vav, ye ve he harflerinden yararlanır. Fakat elif dışındaki diğer harfler aynı zamanda ünsüz olarak da kullanıldığı unutulmamalıdır.
Günümüzde kullandığımız alfabeyle Osmanlı alfabesini karşılaştırırsak:
Bugünkü alfabemizde harfler soldan sağa ve ayrı ayrı yazılır. Kelimedeki her ünlü gösterilir.
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
Osmanlı alfabesinde ise yazılar sağdan sola doğru ve bitişik yazılır. Bazı harfler de gösterilmez.
قورقما سونمز بو شفقلرده يوزن آل سانجاق
ÜNLÜ HARFLERİN GÖSTERİLMESİ
Türkçe, ünlü ses bakımından zengin bir dildir. Toplam 8 ünlü bulunan Türkçeye karşılık üç ünlü ''a, i, u'' ve bunların uzunları ''â ,î ,û'' vardır. Bu ünlü harflerin kısa olanları yazılmaz. Uzun olanları ise ا و ى harflerinden biri ile gösterilir. Türkçenin ünlülerini de göstermek için bu harflerden yararlanırız. Görüldüğü üzere Türkçenin ünlülerini karşılamakta Arap alfabesi yetersizdir.
ا (elif): A ünlüsünü göstermek için kullanılır.
ە (he): E ünlüsünü göstermek için kullanılır.
ى (ye): I ve i ünlülerini göstermek için kullanılır.
و (vav): O, ö, u, ü ünlülerini göstermek için kullanılır.
Harflerin okunuşu ile diğer örnekleri görmek için tıklayın.
ÜNSÜZ HARFLERİN GÖSTERİLMESİ
Osmanlı alfabsinde kimi harfler, Türkçe kelimelerde bugünkü alfabeden farklı olarak yalnızca kalın ünlülerle veya yalnızca ince ünlülerle kullanıldı. Osmanlı alfabesindeki harflerde, Türkçe ünsüzleri göstermede bir eksiklik bulunmaz. Türkçede her ünsüz harfin bir karşlığı vardır. Fakat bu harflerin ayrı olarak ince ve kalın halleri yoktur. Buna karşılık bugünkü alfabemizde tek sesle gösterdiğimiz bazı harflerin (k,t,z,s,ğ) Arapça'da ince ve kalın halleri vardır. Türkçe kelimelerde olmamakla beraber özellikle Arapça ve Farsça kelimelerde ince ve kalın ünsüzlü harfler kullanılmıştır. Bunların kalın ve ince halleri ayrı ayrı harflerle gösterilir.
Bunların başlıcaları ise غ - گ ق - ك ط - ت س- ص harfleridir. Bu harfler, günümüz alfabesinde birer harfle gösterilir.
K harfi: ق - ك
Ğ harfi:غ - گ
T harfi: ط - ت
S harfi: س- ص