Osmanlı'nın basılı ilk atlası: Atlas-ı Cedid

Yayınlanma Tarihi: 17.01.2019 12:19 Güncelleme Tarihi: 17.01.2019 12:30

Cedid Atlas (veya Atlas-ı Cedid) sadece Osmanlı'da değil, tüm âlem-i İslam'da yayınlanan ilk atlastır. Tarihi değer taşıyan basılı atlasların en nadirlerindendir. Atlas, 1803'te İstanbul'da Mühendishane Matbaası idarecisi Müderris Abdurrahman Efendi tarafından basıldı. Avrupa harita yapım metotları ile Avrupa coğrafya bilgilerinden faydalanarak hazırlandı. 50 adet basılan atlasın bir nüshası III. Selim'e sunuldu. Şu an dünya kütüphanelerinde 9; Türkiye'de ise 4 nüshası mevcut.

5/17

Osmanlı’nın basılı ilk atlası: Atlas-ı Cedid

Muhtelif incelemelere göre ve atlaslardan yırtılıp çıkarılarak dünya çapında satılan ya da satışa sunulan tek haritaların miktarı da göz önüne alınarak, tüm dünyada kamu veya özel şahıslara ait kütüphanelerde en fazla 20 tam ve eksiksiz nüsha kaldığı tahmin edilmekteyse de, pek çok kaynak dünyada halen en fazla 10 adet tam ve eksiksiz nüsha kaldığını belirtir. Buna göre, tarihi değer taşıyan basılı atlaslar arasında Cedid Atlas en nadir olanlarından birisidir.

6/17

Tek renkli (mavi-siyah) ve (53 cm x 72 cm) ebadındaki gökyüzü ve burçlar haritasına ilave olarak, atlasta 24 adet elle renklendirilmiş harita bulunur; bunların bazıları (53 cm x 72 cm) ebadından daha büyüktür. Atlasta yer alış sıralarına göre bu haritalar şunlardır:

7/17

8/17

9/17

Anadolu, Kara Deniz, Ege Denizi, Balkan Yarımadası, İtalya (topuğu), Irak/Suriye/Lübnan/Ürdün/Filistin/Kıbrıs/(güneyde)Girit

Adriyatik Kıyısı, İtalya, Güney Fransa, İberya yarımadası, (güneyde) Libya-Tunus-Cezayir-Fas (Portekiz, İspanya, Fransa, İtalya ve Komşuları ve Fas ve Tunus, Cezayir, Trablus Sahilleri)