Osmanlı'da vakıf kültürünün öncüsü olan 6 sultan
Türk-İslam devletlerinde vakıf kültürü toplumun önemli unsurlarından biriydi. Osmanlı Devleti'nin vakıf müessesesinin en yaygın ve etkin olduğu dönemi olduğunu biliyor muydunuz? Sizler için, Osmanlı'da vakıf kuran ve hayır işlerinde yarışan altı hanım sultanın hayatlarını ve hayırgahlarını bir araya getirdik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
🔺 2 Eylül 1651 tarihinde, Süleyman Ağa ve adamları Kösem Sultan'ı Harem'deki odaların birinde bulup öldürdüler. Kösem Sultan'ın cenazesi Eski Saray'a götürüldü, gerekli işlemler yapılarak Sultan Ahmed Camii hazîresindeki zevci I. Ahmed'in yanına defnedildi. Mahpeyker Kösem Sultan, hem birçok hadisenin müsebbibi olarak hem de saltanatın karşı karşıya kaldığı tüm badirelerin atlatılmasında pay sahibi olarak bir devre damgasını vurdu.
🔺 Osmanlı tarihinde Kösem Sultan'dan başka öldürülen valide sultan yoktur. Bu da onun, diğerleriyle kıyaslanmayacak kişiliği, Osmanlı sarayındaki yarım yüzyıla yakın otoritesi ile açıklanabilir. Osmanlı Devleti'nde pek çok padişahtan daha çok iktidar sürmüştür.
🔺 Kösem Sultan'ın sahip olduğu yüklü gelirini cömertçe dağıttığı bilinir. Hatta bizzat hapishanelere gider, borçluların borçlarını ödeyerek onları kurtarırdı. Onun "sâdât ulûfesi" adıyla tesis ettiği hayır işinden 200 fakir yararlanıyordu.
🔺 İnşa ettirdiği hayır eserlerinin başında 1640'ta tamamlanan Üsküdar'daki Çinili Cami gelir. Bu camiye ilâve olarak mektep, çeşme, dârülhadis, çifte hamam, 1623'te tamamlanan Anadolukavağı Mescidi, Çinili Cami civarında çeşme, Şehremini'nde çeşme, Yenikapı'da çeşme, 1645'te tamamlanan Beşiktaş'ta çeşme, sûfiye ricâlinden Abdülmecid Şeyhî Efendi'nin Eyüp'teki türbesi hayratı bulunur.
🔺 Sarayda yetiştirilip eğitildikten sonra Sultan II. Mahmud'un hanımı oldu; daha sonra ondan bir şehzade (Abdülmecid) dünyaya getirince "ikinci kadın"lığa yükseldi.
🔺 Sultan Mahmud'un vefatından sonra, on altı yaşını henüz bitirmiş olan oğlu Abdülmecid tahta geçince Bezmiâlem de Vâlide Sultan ve Mehd-i Ulyâ-yı Saltanat unvanını kazandı. Daha çok Bezmiâlem Vâlide Sultan adıyla tanındı.
🔺 Bezmiâlem Vâlide Sultan akıllı, tedbirli, şefkatli ve cömert bir kadın, dünyevî hırs ve gösterişlerden kendini alıkoymaya muvaffak olmuş seçkin bir kimse idi. Bu özellikleriyle, Osmanlı tarihinde birtakım entrika ve desiseler yüzünden birçok fecaate sebep olan bazı kadınlardan tamamen ayrı bir şahsiyete sahipti.
🔺 Vakıfları ve Hayır Eserleri
Bezmiâlem Vâlide Sultan ülkenin çeşitli yerlerinde pek çok hayır eseri ve vakıf meydana getirmiş, bunların devamlılığını sağlamak maksadıyla da gelir getiren çok sayıda emlâk ve "nükūd-i mevkūfe" bırakmıştır.
🔺 Osmanlı'nın ihtişamlı kadın vakıflarının son temsilcilerinden olan Bezmialem Sultan'ın vakfettiği bilinen eserler şöyle:
"Bugün hala faaliyetlerini sürdüren Şehremini'deki Gureba-yi Müslimin Hastahanesi, Mekke'deki Gureba-yi Müslimin Hastanesi, Cağaloğlu'nda hala faaliyette olan Valide Mektebi, Bezmialem Valide Mektebi, Bezmialem Valide Sıbyan Mektebi, Dolmabahçe Camii, Gureba Hastanesi Camii, Galata Köprüsü ve Osmanlı coğrafyasında çok sayıda çeşme."
