Eretna nedir? Eretna Beyliği nedir? Eretna Devleti nerede kuruldu? Eretna Beyliğini kim yıktı?
Anadolu'nun Moğol istilasına uğramasından sonra, Sivas ve Kayseri merkezli kurulan Eretna Beyliği ya da Eretna Devleti'nin siyasi, askeri ve idari teşkilatta Selçuklu ve İlhanlıları taklit ettiğini biliyor muydunuz? Peki, Eretna nedir? Eretna beyliği nedir? Eretna devleti nerede kuruldu? Eretna beyliğini kim yıktı? Eretna beyliği hangi boydandır? Eretna beyliği eserleri nelerdir? İşte sizin için Eretna devleti hakkında kısa tarihi bilgileri derledik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Alâeddin Eretna'nın türbesi – Kayseri
Timurtaş, kardeşi Dımışk Hoca'nın katli ve babasının Ebû Sâid Bahadır Han ile arasının açılması yüzünden, Anadolu'da fazla kalamayarak, 1328'de Türk-Memluk Sultanı Melik Nâsır Muhammed'e iltica etti. Oraya giderken, kayınbiraderi Eretna'yı vekil olarak bıraktı. Eretna da Ebû Said' e bağlılığını bildirip, Timurtaş'ın yerine gönderilen Büyük Şeyh Hasan'a itaat ederek mevkiini muhafaza etti.
Köşk Hankahı'nın taçkapısı
Ebû Said Bahadır Han'ın 1335'te evlat bırakmadan ölmesi, bazı karışıklıklara yol açtı. Bu durumda Eretna, Memlûk sultanına haber göndererek onun himayesine girdi. Çobanîler'den küçük Şeyh Hasan'ın üzerine gelen ordusunu Sivas, Erzincan arasında 1343'te yenmesi, Eretna'nın durumunu kuvvetlendirdi ve şöhretini arttırdı. Eretna'nın hükmü altında; Sivas, Kayseri, Niğde, Tokat, Amasya, Erzincan, Doğu Karahisar, Niksar, Canik, Develi, Karahisar şehir ve kasabaları bulunuyordu. Devletin merkezi, önceleri Sivas, sonraları ise Kayseri oldu.
Eretna; âlim, hayırsever, ileri görüşlü, cesur bir zâttı. Dînine bağlı olup, ilim adamlarını severdi. Âlimleri meclisine alır, onların karşılıklı konuşmalarını dinler ve fikirlerinden faydalanırdı. Eretna'nın 1352'de Kayseri'de vefat etmesi, Anadolu, Irak ve Suriye'de üzüntüyle karşılandı.
Aslen Uygur Türklerinden olan beyliğin kurucusu Alaeddin Eretna, İlhanlı ordusuyla birlikte Anadolu'ya gelen ve *noyan unvanını taşıyan emirlerdendi. İlhanlı Hükümdarı Olcaytu Han'ın 1316'da ölümü üzerine yerine geçen oğlu Ebû Said Bahadır Han, Emîr Çoban'ın oğlu Timurtaş'ı Anadolu valiliğine getirdi. Timurtaş, İlhanlılar'ın nüfuzlu devlet adamlarından olan babası Emîr Çoban'ın 1327'de öldürülmesi üzerine Ebû Said Bahadır Han'dan korkup Memlük sultanına sığınmak için Mısır'a giderken yerine kayınbiraderi Alâeddin Eretna'yı bıraktı.
Eretnaoğlu Şeyh Hasan'ın Güdük Minare diye anılan türbesi – Sivas
Alâeddin Anadolu valiliğini vekâleten yürüttüğü sırada Ebû Said Bahadır Han bu göreve Celâyirli Büyük Şeyh Hasan'ı tayin etti. Ancak Şeyh Hasan Anadolu valiliğini bizzat üzerine almayıp bağlılığına güvendiği Alâeddin Eretna'yı vekil bıraktı. İbn Battûta bu yıllarda Eretna'nın Aksaray, Niğde, Kayseri ve Sivas'ı Şeyh Hasan adına idare ettiğini, kendisiyle Sivas'ta, eşi Toğa Hatun ile Kayseri'de görüştüğünü bildirir. Alâeddin Eretna, Ebû Said Bahadır Han'a ve onun Anadolu valisi Celâyirli Büyük Şeyh Hasan'a itaat arzederek mevkiini sağlamlaştırdı.
Ebû Said Bahadır Han'ın ölümü üzerine (1335), Büyük Şeyh Hasan'ın iyi bir mevki elde etmek amacıyla İran'a dönerken Alaeddin Eretna'yı yerine vekil bırakması siyasî nüfuzunu kuvvetlendirmek isteyen Eretna için iyi bir fırsat oldu ve beyliğin temellerini attı.
Aladağ'da Büyük Şeyh Hasan'ı yenen (1337) Demirtaşoğlu Çobanlı Şeyh Hasan'ın kendisine tâbi olması için yaptığı teklifi reddederek (738/1337-38) Anadolu'da idareyi eline aldı. Küçük Şeyh Hasan'ın tehditleri karşısında Kayseri Kadısı Sirâceddin Süleyman'ı Memlük Sultanı el-Melikü'n-Nâsır Muhammed'e gönderip Anadolu'yu onun nâibi sıfatıyla idare etmek istediğini bildirdi. Bunun üzerine Memlük sultanı, Alâeddin Eretna'ya memâlik-i Rûm nâibi olduğuna dair bir belge gönderdi.
