Cezayir'deki Osmanlı izlerine dair 10 bilgi

Afrika'nın coğrafi olarak Sudan'dan sonra ikinci büyük ülkesi olan Cezayir, Akdeniz'de yer alan 1025 kilometrelik kıyısı ile Orta ve İç Afrika'ya denizden açılan bir kapı durumundadır. Arapçada adalar (El Jazair) anlamına gelen Cezayir, Batı'da Fas, Batı Sahra, Doğu'da Tunus, Libya ve Güney-batıda Mali ve Moritanya ile sınırdır. Kuzey-batı Afrika'nın en önemli ülkelerinden biri olan Cezayir, bu coğrafî konumu sebebiyle, tarihte Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki ticari ve siyasi hâkimiyetinin devam ettirilmesinde büyük rol oynadı. Ayrıca Afrika kıtasında, aynı kaynaktan beslenen toplulukların birlik içerisinde bulunmasına gayret eden Osmanlı siyasetinin başarıya ulaşmasında da Cezayir'in katkısı önemlidir. Cezayir, hiçbir zaman Batılıların iddia ettikleri gibi Osmanlı'nın sömürgesi olmadı. Osmanlı Devleti, Cezayir'e ayrıcalıklı bir yer ayırdı. 'Osmanlı Afrika'nın kaderini nasıl değiştirdi?' okumak için tıklayın Hızır ve Oruç reislerin Cezayir'e gelmesi, hem Osmanlı Devleti ve hem de Kuzey Afrika için yeni bir dönemi başlattı. Genç yaşta reisliğe özenerek bir tekne ile deniz ticaretine başlayan Oruç Reis, abisi Barbaros Hayreddin ile Cezayir'i Osmanlı topraklarına kattı. Tunus'u da fethederek Osmanlı Devleti'ne Kuzey Afrika eyaletlerini kazandıran Oruç ve Barbaros Hayreddin kardeşler Cezayir'de çeşitli hayır eserleri de yaptırdılar. 'Oruç Reis kimdir?' okumak için tıklayın Osmanlı döneminde inşa edilen el-Mescidü'l-cedîd (1660) önemli camilerdendi. Fransızlar'ın işgali arefesinde şehirde on iki büyük camiden başka 109 küçük cami, otuz iki mescid ve beş zâviye bulunuyordu. Anılan iki camiden başka Câmiu Sefîr (1534), Câmiu Ali Biçinî (1623), Mescidü Sîdî Abdurrahman (1696), Mescidü Dây (1819) bugüne ulaşan önemli yapılardır. Çeşitli yüksek öğrenim kurumları, millî arşiv ve müzeler yanında ülkenin en büyük üniversitesi olan Câmiatü'l-Cezâir ve yaklaşık bir milyon cilt kitabın bulunduğu millî kütüphane (el-Mektebetü'l-vataniyyetü'l-Cezâiriyye) de bu şehirdedir. Osmanlı Devletinin Garp ocakları ve Akdeniz'deki varlığının en önemli unsurlarından Cezayir, Akdeniz kıyılarındaki muhkem konumu, kent yapısı ve zenginlikleriyle hala önemli bir merkez. Her köşesinde İslam tarihi ve kültürünün izlerinin görüldüğü Cezayir, Fransız işgali ve sömürge dönemine kadar Osmanlı Devletinin önemli vilayetlerinden biri olarak biliniyor. Afrika'nın yüz ölçümü bakımından en büyük ülkesi olan ve 40 milyonu aşkın nüfusuyla bölgedeki cazibe merkezlerinden Cezayir'in başkenti Cezayir'de yaklaşık 3 milyon kişi yaşıyor. Akdeniz ve Osmanlı mimarilerinin ahengiyle süslenmiş şehirde genel olarak bir keşmekeş hakim. Afrika'yı kana bulayan 'Avrupa'nın sabıka dosyası' Yaklaşık 3 yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti içinde yaşayan Cezayir'de, kültürel beraberliğin izlerini en fazla taşıyan kentler arasında Kasbah gelir. Cezayir şehrinin merkezinde bulunan ve Osmanlı dönemindeki önemli yerel yönetimlerden Kasbah (Kasaba) semti, kendine has mimarisi ve Osmanlı yapılarıyla tarihin izlerini taşır. Sahilden bakıldığında küçük, çok sık ve dar bir semt gibi görülmesine rağmen Kasbah, yüksek bir tepeye doğru, etrafı surlarla çevrilmiş müstahkem bir bölgede kurulmuş. Cezayir'in bağımsızlık simgesi olan Keçiova Camisi'nin sahile yakın ihtişamlı yapısının etrafında birleşen, kıvrımlı dar sokaklardan tepeye doğru ilerlerken her köşe başında bir Osmanlı hatırası görmek mümkün. İnce uzun sokaklarda yer alan küçük dükkanlarda, bakırcılar, dericiler dikkati çekerken çini ve fayans işlenen küçük atölyeler de bulunuyor. Kentin Akdeniz kıyısında denize açılan kapılarıyla Reisler Sarayı tüm ihtişamıyla ziyaretçilerini karşılıyor. Kum taşından inşa edilen, tarihi toplarının hala Akdeniz'e doğrultulduğu sarayda Osmanlı beyleri, dayıları ve kentin idarecileri uzun süre yaşamış. Dışarıdan mütevazı yapısı, içeriden ise ahşap ve çini sanatının incelikleriyle bezenmiş duvar ve tahtalarıyla İslam motiflerinin izlendiği saraylardan Reisler Sarayı'ndaki arşiv merkezinde de şehrin yakın dönem arşiv ve vesikalarına ulaşmak mümkün. Kasba'da hala eski Türk bey ve paşalarının isimleri sokaklara verilir. Kasbah'nın birçok köşesinde Anadolu'da görülebilecek mimari örnekler ve hayratlarla da karşılaşmak mümkündür. Sahil kenarında Barbaros Hayreddin Paşa'nın inşa ettirdiği han ve ganimet depolarının hala ayakta olduğu, birçoğunun bakımsızlık nedeniyle restorasyona ihtiyaç duyduğu biliniyor. Fransız işgalinde özellikle Osmanlı ve İslam eserlerinin sistematik tahribine rağmen şehrin her köşesinde Osmanlı eserine rastlamak mümkün. 300 yılı aşkın Osmanlı döneminde sadece imar ve iskan değil, aynı zamanda birçok sanat ve zanaat kolunun da bölgeye getirilmesiyle çini, ahşap işçiliği, bakırcılık gibi sanatlar Cezayir'in alameti farikalarına dönüşmüş. Cezayir'in Konstantin kentindeki Hacı Ahmed Bey Sarayı, Osmanlı'nın başarılarından ve Cezayir beyi Hacı Ahmed Bey'in kahramanlığından izler taşır. Konstantin kentinin merkezinde, 5 bin 600 metrekarelik bir alana sahip olan ve 1825 ile 1835 yılları arasında inşa edilen yapının tarihi, Cezayir'deki son Osmanlı beylerinden Ahmed bin Muhammed eş-Şerif bin Ahmed el-Kuli (Hacı Ahmed Bey) dönemine uzanıyor. İstanbul'da inşa edilen ilk Osmanlı sarayı: Saray-ı Atik-i Amire Sarayda ayrıca, 'Bey Meclisi' adı verilen idare bölümü, biri Hanefi diğeri Maliki mezhebine göre hukuki davaların görüldüğü mahkeme salonları yer alıyor. Harem bölümünde ise hamam odaları bulunuyor. Ahmed Bey ve ailesinin kışın ikamet ettiği küçültülmüş bir daireye de yer verilen sarayın zemin katı, sonraları Fransız işgali zamanında zindan olarak kullanılan bir ahır olarak tasarlanırken, üst katı muhafızlara ayrılmış. Sarayın duvarlarında toplam 2 bin metrekarelik alan, Cezayir'in doğu bölgesine tayin olunmadan evvel Ahmed Bey'in, Cezayir Dayısı ile beraber İskenderiye, Trablusgarp ve Cezayir seyahatleri, İstanbul, Kahire ve Hicaz ziyaretleriyle 1818-1819 yıllarındaki 15 aylık gezi ve tecrübelerinden kesitler içeren resimlerle süslenmiş. Cezayir'deki Osmanlı egemenliği birkaç eserde ve semt isimlerinde halen yaşıyor. İşte o semtlerden bazıları; Brahim Dey (İbrahim bey), Mourad Rais, Dely Brahim, Oruj Rais (Oruç reis), Hasan Dey (Hasan Paşa), Mustafa Dey... Osmanlı'dan günümüze gelen kültür mirasları Osmanlı dönemine dayanan Kasbah'ın dokusunu belirleyen Hasan Paşa Sarayı, şehir Fransızlar tarafından istila edilene kadar kullanılmaktaydı. Topkapı Sarayından sonra Osmanlı topraklarındaki ikinci büyük yönetim kompleksi olan saray Fransız işgali ile büyük oranda tahrip edildi. Yeni Cami ya da Camii el-Cedid ise 17. yüzyılda inşa edilmiş. Kasbah'da sokaklar bir hayli dar. Mahallenin biraz daha aşağısında Safir Camii yer alıyor. Bu cami bölgedeki ilk Türk cami. 1791de Hasan Paşa tarafından restore ettirilen cami, sekizgen biçimiyle dikkat çekiyor. Anadolu'ya Selçuklu'dan miras 5 medrese Türk isimleri ayrıca soy isimleri olarak da yaşıyor. Osmanlı ve Barbaros Hayreddin Paşa'ya olan sevgiyi gösteren Barbaros, Hayreddin, Uluçali ve Osmani gibi soy isimlerinin yanı sıra, Hazneci, Demirci, Başterzi, Silahtar gibi Osmanlı'dan kalma meslek adları da aile isimleri olarak taşınıyor.

Cezayir'deki Osmanlı izlerine dair 10 bilgi

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER MAKALELER

Kul Hakkına Saldırı - 4: Zulüm ve şiddet

Aralık ayının tarihi olayları

Dünyevileşme Hastalığı ve Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) 14 Asırlık Uyarısı

Bitki çayının faydaları - Şifalı çaylar

FİKRİYAT GÜNDEM

İngiliz Aktivist Ruth Herbert, Filistin İçin Yürüdü: "İnsanlığımız Filistin ile Sınanıyor"

Semender nesiller

Tarihimizde unutulmayan uçak kazaları

Jew York tarihe karışıyor