Ortadoğu'nun gökyüzündeki yıldızı: Feyruz

Feyruz'un ulusal bir kahramana dönüşmesini sağlayansa öncelikle Lübnan'daki iç savaş oldu. Lübnan'da 1975 ve 1990 yılları arasında yaşanan, 150 ila 230 bin insanın ölümüne neden olan iç savaş onu fazlasıyla etkiledi. Bu hassasiyetle Feyruz bütün Ortadoğu coğrafyasının kalbine dokunan hüzünlü bir ses oldu. Aynı zamanda Feyruz'un şarkılarında çokça kullandığı ve Arapça "habibi" (sevgilim) kelimesini, yaşanan iç savaşta arkasında büyük yıkım ve keder bırakan Lübnan ve Ortadoğu için kullandı.

Bu çerçevede ele alındığında Feyruz'un sahnedeki duruşu çok önemlidir. Feyruz, sahneye çıktığında toplumsal ve politik mesajlar içeren bir duruş sergiledi. Özellikle 1967 Arap-İsrail Savaşı sonrası Rajioun ve Zahrat Al Mada'in şarkılarında müziği toplumsal mesajlar veren bir araç olarak kullandığı görüldü. Feyruz, sahnede hiçbir zaman gülmeyen, hüzünlü biri olarak karşımıza çıkar ve bunu bilinçli bir şekilde yaptı.

15 yıl süren kanlı bir iç savaş süresince hiç şarkı söylemeyen Feyruz için; "Feyruz sahneye çıkmayarak Araplara büyük bir ceza vermiştir" açıklamaları yapıldı. Daha sonra sahneye çıktığında neden hiç gülümsemediği sorusuna Feyruz şu cevabı verdi: "Neden güleyim ki? Sahnede mutlu şeyler söylemiyorum. Bu yüzden Ortadoğu'da kadınlar gülünceye kadar gülmeyeceğim."

Feyruz için asıl sevgili olan, ülkesi ve coğrafyasıdır. Hatta Edward Said'e bir gün "Feyruz hakkında neler düşünüyorsunuz" diye sorulduğunda Said, "Umarım Allah bir daha Arapları Feyruz'a muhtaç bırakmaz çünkü Feyruz yıkımların, savaşların, acıların ve kırılmaların yaşandığı bir ülkede, hatta dünyada insanları birleştiren bir unsur olarak ortaya çıktı. Aynı zamanda o, barışın ve umudun bir simgesi hâline geldi" cevabını verdi.

Ortadoğu'nun en önemli şairlerinden biri olan Mahmut Derviş'le yapılan bir röportajda "Şiirlerinizin ve güft elerinizi okumasından en çok hoşlandığınız yıldız şarkıcılar kimlerdir?" sorusu sorulduğunda Derviş, Feyruz'un adını söylemeden, başta Macide el-Rumi olmak üzere birçok Arap şarkıcısının adını söyler. Spiker'in Feyruz'un ismini neden söylemediniz sorusuna karşılık Mahmut Derviş; "Pardon, ben yeryüzündeki yıldızları sorduğunuzu zannetmiştim. Oysa Feyruz gökyüzünde ve ulaşılması imkânsız olan bir yıldızdır. Onu bu yüzden anmadım" cevabını verir.

Feyruz, Ortadoğu'da ve özellikle Lübnan'da bir kadın şarkıcı olmanın çok daha ötesinde o coğrafyanın ortak kültür taşıyıcısı olan millî bir sembole dönüştü çünkü onun sanatı, toplumun ihtiyacı olan taleplere karşılık verdi. Yalnızca halkı için değil bütün Arap dünyasında büyük bir saygınlık kazanmış olması, savaş içinde takındığı tavır, son derece kırılgan bir politik kültür ortamında müziği ve duruşuyla ayakta kalabilmesi bütün kimliklerin ötesinde onu ortak bir kimliğin temsilcisi hâline getirir.

Feyruz, Lübnan'daki iç savaş sırasında evine bir füze isabet etmesine rağmen asla ülkesini terk etmedi ve korkusuzca Lübnan'da yaşamayı tercih etti.

Feyruz'un en içten söylediği şarkıların başında gelen "Li Beyrut", aslında onun ülkesini ve coğrafyasını ne kadar çok sevdiğinin kanıtıdır. Şarkının müziği de ünlü "Rodrigo'nun Gitar Konçertosu'ndan" alınmıştır.

"Selam sana yüreğimin derinliklerinden ey Beyrut! Kabul edin bu selamımı, ey denizler, evler ve eski denizlerin yeni yüzü çöller… O ki, benim halkımın hamurundan yoğrulmuştur, Ekmeğim, suyum, yaseminim… Ateşin ve dumanın tadı nasıl oldu? Beyrut! Seni terk eden delidir, ey Beyrut! El üstünde tutulacak şehirsin sen ey Beyrut! Kapısını kapattı Beyrut; Kendisini sabah akşam el üstünde tutacak ve güzel günlere taşıyacak insanlara, Sonra bir başına kaldı sabah akşam ve gecelerde… Benimsin sen ey Beyrut! Benimsin... Halkımın kanayan yarası, analarımın akan gözyaşısın. Benimsin sen ey Beyrut! Benimsin…"

Feyruz'un ''Li Beyrut'' şarkısını dinlemek için tıklayınız...

Lacivert