Aile terbiyesinde bilinmesi gereken 10 görev
İnsani ve hukuki ilişkilerin sağlıklı bir çizgide seyredebilmesi, sağlam bir zeminde mümkün olabilir. Burada önemli olan, problemi doğduktan sonra çözmek değil, o problemin doğmasına fırsat vermemektir. Erdemli ve mükemmel bir toplum yapısı gerçekleştirmenin en önemli şartı olan hak ve sorumluluk bilinci, toplumun çekirdek birimi olan aile için de vazgeçilmez bir önem taşır. Aile ortamı aynı zamanda bir eğitim ortamı olduğundan, çağdaş eğitimciler gibi Müslüman eğitimci ve ahlakçılar da aile eğitiminin önemi üzerinde geniş olarak durmuşlardır. Sizler için aile terbiyesinde bilinmesi gereken 10 görevi listeledik.
"Allah'a ibadet edin ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolda kalmışa, ellerinizin altında bulunanlara iyi davranın. Şüphesiz Allah kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez." Nisâ, 4/36.
İbadet; "itaat etmek, boyun eğmek, kulluk etmek, tevazu göstermek, ilah edinmek" anlamına gelir. Dini bir terim olarak ise; "Mükellef olan kişinin Rabbine tazim için yaptığı, fiil ve niyete bağlı olarak yapılmasında sevap olan ve Allah'a yakınlık ifade eden şuurlu itaat" demektir.
Kur'an'da ibadet kavramı; tevhid (Nisa, 4/36), itaat (Bakara, 2/172), dua (Mü'min, 40/60), boyun eğmek (Fatiha, 1/5), iman ve salih amel (Nisa, 4/172-173), Allah'ı tesbih ve secde (A'raf, 7/206), Allah'ı bilmek ve tanımak gibi (Zariyat, 51/56) anlamlarda kullanılır. Bu manalardan hareketle ibadet, İslam'ın emir ve yasaklarını gözetmeyi ve Allah'ın sınırlarını korumayı ifade eder.
Bir davranışın ibadet olabilmesi için; kişide iman, niyet ve ihlas olması gerekir. İbadetin Allah rızası için yapılması ve İslam'a uygun olması lazım gelir.
Allah'a ibadet; itaat etmenin ve saygı göstermenin zirvesidir. Kur'an'da insanların, Allah'a ibadet için yaratıldıkları (Zariyât, 51/56), bütün peygamberlerin, insanları Allah'a ibadete davet ettikleri (Bakara, 2/83) bildirilir. Bu, Allah'ın gönderdiği Peygamberleri aracılığı ile insanlara duyurduğu ilk emridir. Allah'a yapılan ibadetin makbul olması için o ibadete başkasının ortak edilmemesidir.
Çünkü Allah, ortaklıktan münezzehtir, yücedir. Eşi, dengi ve ortağı yoktur. O'nun eşi ve ortağı olduğunu sanan ve O'ndan bir şey isterken başkasını aracı yapan, hem derin bir sapıklığa düşmüş hem de O'na büyük bir günah ile iftira etmiş olur. Onun için O'na ibadete başkasını ortak kılmak, affetmeyeceğini bildirdiği büyük bir günahtır.
Uygulama itibarıyla ibadetler dört kısma ayrılır:
a) İman, ihlas, niyet, tefekkür, marifet, sabır, takva gibi kalbî ibadetler.
b) Namaz, oruç, dil ile zikir ve dua, ana-babaya iyilik, insanlara iyi muamele ve sıla-i rahim gibi beden ile yapılan ibadetler.
c) Zekât, sadaka, yakınlara ve fakirlere yardım, Allah yolunda infak gibi mal ve servetle yapılan ibadetler.
d) Hacca gitmek, cihat etmek gibi hem mal hem de beden ile yapılan ibadetler.
"Allah'ın rızası anne ve babanın rızasındadır. Allah'ın *gadabı anne ve babanın gadabındadır." Tirmîzî, "Birr", 3.
*Gadab, Arapça bir kelime olup, "öfke, sinirlenme, kızma" anlamlarına gelir.
Çocuklarının bakımından temizliğine, eğitiminden yetişip büyümesine ve her türlü ihtiyaçlarının karşılanmasında anne ve babaların gösterdiği ilgi, alaka ve titizliğin derecesini kelimelerle ifade etmek adeta imkânsızdır. Allah, kendisine ibadetten sonra ikinci derecede kişinin var olmasının sebebi olan anne ve babasına saygılı davranılmasını emreder. Kişiye en yakın olan ve onun için hiçbir fedakarlığı esirgemeyen anne ve babasına karşı saygı görevini yapmayan kimseden, başkasına saygı göstermesi beklenmez. Anne-babaya karşı değil saygısızlık, "öf" bile demeyi Allah yasaklamıştır.
Anne babaların çocuklarına yapacakları duaların kabul olunacağına dair Peygamber (sav) Efendimizin şöyle bir müjdesi vardır.
"Üç dua vardır ki bunların kabul olunacağında şüphe yoktur. Bunlar Mazlumun (haksızlığa uğramış olan kimsenin) duası, misafirin ( ikramını gördüğü kimseler için) duası ve anne babanın çocuklarına olan duasıdır." Tirmizi, Birr,7.
Dinimiz bütün insanlara ve hatta hayvanlara iyi davranılmasını emreder. İnsanlar içerisinde iyilik yapılmasını emrettikleri kimseler sıralanırken akraba ikinci sırada yer alır. Akrabanın görüp gözetilmesi dinî bir terim olarak "sılâ-i rahim" diye ifade edilir.
Akrabalık bağlarını yaşatmayı, akrabaların birbirini ziyaret etmesini ve iyi ilişkiler kurmasını ifade eden sıla-i rahim, kişinin, mirasçısı konumunda olan veya olmayan akrabalarına, yakınlık derecesi sırasını gözeterek, imkânı nispetinde maddi ve manevi yönden yardımcı olması, ilgi ve alaka göstermesi, onlarla irtibatı koparmaması anlamlarına gelir. Peygamberimiz de bir hadis-i şerifinde şöyle buyurur:
"Allah'a ve ahiret gününe inanan, akraba ilişkilerini sıkı tutsun…"
