Med-cezir olayını ilk keşfeden Müslüman alim: Ebu Ma'şer el-Belhi 🌊
Bağdat'ta yetişen büyük astronomi ve astroloji alimi Ebu Ma'şer El-Belhi, ilk ilmi çalışmalarını İran Tarihi, Horasan'da konuşulan yerli diller ve Hint kültürü üzerinde yaptı. Astronominin müspet verilerine dayanarak astrolojiyi temellendirmeye çalıştı. Bıkmadan, yorulmadan yaptığı çalışmalar ve hırsı sayesinde devrinin en büyük astronomları arasına girdi. İlk defa med-cezir olayını keşfeden Ebu Ma'şer, bunun mahiyetini bildirdi. Onun bu keşfi ve açıklamaları, astronomik coğrafyada Avrupa'ya yol gösterdi.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Kitapta yer alan astrolojinin ana hatlarının gelgit olayının bir açıklamasını içerdiği ve Ortaçağ Avrupası'nın denizlerin alçalıp yükselmesi kanunlarını bu eserden öğrendiği kabul edilmektedir. Ancak bu açıklamalarda gözlemlere dayanan gerçek bilgilerin yanında garip yorumlar da bulunmaktadır. Fuat Sezgin, eserin Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki nüshasını tıpkıbasım olarak yayımlamıştır.
El-Medhatü's-sagir, yine burçlar ile ilgili bir kitaptır. eser yedi fasıl üzerine tertip edilmiştir. Bunlar burçların mahiyeti ve işaretleri, gezegenlerin tek başlarına ve güneşe nispetle konumları, gezegenlerin yirmi beş konumu, gezegenlerin güçleri ve iyilikleri, gezegenlerin karakterleri ve işaretleri, talih, gezegenlerin yükselişleri hakkındadır.
Zîc-ül-Kebîr: Bu eserde yıldızların hareket ve faaliyetlerini incelemektedir. Eser, astronomiye dair bir hayli bilgi ihtiva etmekte ise de bunların teknik izahlarına girilmemiştir.
Zîc-ül-kırânât: Zîc-üs-sagîr de denilen eser, yıldızların mevkilerinin tayini ile ilgili bilgileri ihtiva etmektedir.
Kitâb-ül-emtar verriyâh: Yağmurlar ve rüzgarlara dair olan bu eser, Hind âlimlerinin görüşlerini aktarmaktadır.
Kitâb-ül-medhal ilâ ilmi Ahkâm-in-nücûm: Eser çeşitli tarihlerde Avrupa'da basılmıştır.
Ebû Ma'şer, ilk ilmî çalışmalarını İran Târihi, Horasan'da konuşulan yerli diller ve Hint kültürü üzerinde yaptı. Hadîs ilminde büyük âlimler arasında yer aldı. İlim öğrenmek için gittiği Bağdat'da astronomi ilmine yöneldi. Bıkmadan, yorulmadan yaptığı çalışmalar ve hırsı sayesinde devrinin en büyük astronomları arasına girdi. Astronomi alanındaki çalışmalarında hocası Sened bin Ali'nin eserlerinden faydalandı.
İlk defa med-cezir hâdisesini keşfeden Ebû Ma'şer, bunun önemini ve ay ile olan durumunu bildirdi. Bu bilgiler sonra Avrupa ilim çevrelerine intikal etti. İlim tarihi araştırmacılarından, Philip K. Hitti: "Gel-git olayının prensip ve kanunlarını Avrupa'ya öğreten, bu alandaki teoriyi ilk defa ortaya atan Ebû Ma'şer'dir." demektedir.
Ebû Ma'şer, ayrıca enlem derecelerinin uzunlukları hakkında da fikirler ileri sürmüştür. Onun gerek med-cezir ile ilgili, gerekse enlem derecelerini hesaplama konusundaki açıklamaları, astronomik coğrafyada Avrupa'ya yol gösterdi.
Ebû Ma'şer, büyük âlim Bettânî ile aynı zamanda yaşamıştır. Eserleri Avrupa'da astronomi ve matematik ilimlerinin gelişmesinde derin etkiler bıraktı. Kendi adıyla anılan meşhur hesaplama metodu, asırlar boyunca astronomi ilimleri sahasında temel müracaat noktası oldu.
