Japonya'yı İslam ile tanıştıran alim; Abdürreşid İbrahim

Mehmet Akif, Sırat-ı Müstakim'de Abdürreşid İbrahim'i ve Alem-i İslam eserini şöyle tanıttı:

"İtiraf etmeliyiz ki dünyada en az bildiğimiz bir kıta varsa o da kendi menşeimiz, kendi memleketimiz olan Asya'dır. Biz Asyamız hakkında doğru malumatı doğrudan doğruya Abdürreşid İbrahim'den alacağız. Hazret, Asya'nın her tarafını senelerce gezmiş, bir koca kıtada yaşayan insanların mâzisini incelemiş, halini tetkik etmiş. Bunlarda saadet görmüşse sebeplerini aramış, sefalet görmüşse kaynağını araştırmış, gezdiği yerlerde hiç hissiyatına mahkûm olmamış. Şark'ın içtimaî hastalıklarını ortaya döküyor. Eser gayet sade bir lisan ile yazılmış, ötesine berisine resimler serpiştirilmiştir. Ben çoktan beri bu kadar samimi, bu kadar faydalı lâkin bu kadar müessir bir kitap okuduğumu hatırlamıyorum."

Abdürreşid İbrahim'in seyahatleri arasında Japonya'nın ayrı bir önemi bulunur. O, Batılı sömürgeci devletlere karşı beraber hareket etmek ve İslam'ın Japonya'da yayılması için Asya Kuvve-i Müdâfaası cemiyetini kurdu.

Japonya seyahati sırasında gördüklerini Kazan'da Beyânülhak, İstanbul'da Sırât-ı Müstakîm'e gönderdiği yazılarla anlattı.

"Seyyâh-ı Şehîr", "Hatîb-i Şehîr" unvanlarıyla anılan Abdürreşid İbrahim, İstanbul'a döndükten sonra Sıratımüstakîm dergisi idarehanesinin düzenlediği konferanslara katıldı.

Sultanahmet, Ayasofya, Şehzadebaşı Camilerinde vaaz tarzında yapılan bu konferanslara, en az beş bin kişi iştirak etti. Mehmet Akif'in ünlü 'Süleymaniye Kürsüsünde' şiirinde konuşturduğu Türkistanlı düşünür Abdürreşid İbrahim'di.

1912 senesinde Osmanlı vatandaşlığına kabul edilen Abdürreşid İbrahim'in burada gerçekleştirdiği faaliyetler, Osmanlı Devleti tarafından da destek gördü. Rusya-Japonya ilişkileri üzerine araştırmalar yaptı. Bu araştırmaları İstanbul'a aktardığından aynı zamanda diplomatlık görevini de yürüttü.

Osmanlı'nın son döneminde yaşayan Abdürreşid İbrahim, bu dönemde birçok faaliyette bulundu. Trablusgarp Savaşı'na katılıp hem cephede hem de cephe gerisinde mühim roller üstlendi. Halkı işgalcilere karşı harekete geçirmek için cihat fetvası dağıttı.

Balkan Savaşları sırasında, dünyanın farklı bölgelerindeki Müslümanlara mektuplar yazıp ziyaretler yaparak, Osmanlı Devleti'ne destek olmaları için çağrıda bulundu.

Onun bu çabaları sayesinde Rusya'dan çok sayıda genç Müslüman, Osmanlı'ya destek olmak için geldi.