Milli benliğimize sahip çıkan isimler

'Şarkiyat ilminin son üstadı' Abdülbaki Gölpınarlı, asıl adı Mustafa İzzet Baki olan edebiyat tarihçisi ve tercümandır. Gölpınarlı, 10 Ramazan 1317'de (12 Ocak 1900) İstanbul'da Kadırga semtinde dünyaya geldi. Kendisine başlangıçta dedesinin taşıdığı Mustafa İzzet adı verilmişse de ailenin çocukları çok yaşamadığı için uzun ömürlü olsun diye adı Abdülbaki'ye çevrilmiştir. Baba tarafı Azerbaycan'da Gence'ye çıkan, oradan Bursa'ya göç etmiş bir ailenin çocuğudur. Kendisine seçtiği Gölpınarlı soyadı, büyük babası Mustafa İzzet Efendi'nin dedesi Abbas Ağa'nın Gence'deki Gökçay bucağının Gölpınar (Gökbulak) köyünden olması dolayısıyla ailesinin Gölpınarlızâdeler diye tanınmasındandır. Babası Âgâh Efendi, annesi Aliye Şöhret Hanım'dır. 25 Ağustos 1982 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Tartışmalı yaklaşımları olabilir ancak kültür tarihimizdeki yeri ve kültürel geleneklerimizi bugüne taşıma konusunda yeri tartışılamaz Abdülbaki Gölpınarlı'nın. Şarkiyat biliminin son ustası kabul edilen Gölpınarlı, 1900'dan 1982'e dek süren ömrünün tamamını en fazla ihmal edildikleri dönemde geleneksel kültürel değerlerimizin araştırılması ve yayınlanmasına harcadı. Bugün herkesin diline pelesenk olan Mevlana ve Yunus Emre'nin bilinmesinde en önemli faktörlerin başında Gölpınarlı ismi geliyor. Aynı şekilde tasavvuf tarihi, tasavvuf kültürü, edebiyatı, tarikatlar ve mezhepler, divan şiiri gibi konular da onun yaptığı kapsamlı çalışmalarla kültür hayatımızda sağlam bir yer edindi. Mevlevilik, Bektaşilik, Melamilik, Hurufilik, Ehl-i Beyt, Yunus Divanı, Mesnevi tercümesi ve şerhi, Alevi-Bektaşi Nefesleri gibi yüzün üzerinde kitap yayınlayan Gölpınarlı tasavvuf geleneğinin her yönünü kültürel anlamda yaşatan eserlere imza attı. 'Kültürümüze dair her gördüğünü kaydetti.' 17 Şubat 1898'de İstanbul Haseki'de dünyaya geldi. Babası, II. Abdülhamid dönemi Posta ve Telgraf Nezâreti İstanbul Muhâberât-ı Umûmiyye müdürü Tırnovalı Mustafa Enver Bey, annesi XIX. yüzyılın ünlü hattatlarından Mehmed Şevki Efendi'nin kızı Safiye Rukiye Hanım'dır. Türk yazar ve doktor olan Ünver, Medresetü'l-Hattatin'de tezhip ve ebru öğrendi. Türk süslemesi minyatür sanatı ile uğraştı. Darülfünun Tıp Fakültesi'ni bitirdi. Paris Tıp Fakültesi'nde iç hastalıkları uzmanlıklarını tamamladı. 14 Şubat 1986 yılında İstanbul'da vefat etti. Başta İstanbul olmak üzere geçmişimizin yüksek değerleri, kültür mirası ve gelenekleri birer birer yok edilirken Süheyl Ünver kendini tüm bunları korumaya, kurtarmaya, hiç yapamazsa fotoğrafını çekip resmini yaparak geleceğe aktarmaya adamış nadide bir şahsiyetti. Süheyl Ünver esas olarak tıp doktoru ve tıp tarihçisiydi belki ancak kendi kültürel değerlerimizi korumak için yaptıklarıyla birlikte, bu meziyetlerine başka özellikler de ekledi: Şair, yazar, fotoğrafçı, ressam, müzehhip, koleksiyoncu, etnograf, nakkaş, sanat tarihçisi vb. Osmanlı'ya ait eserlerin birer birer tahrip edildiği, kitapların, belgelerin sokaklara düştüğü, sanatların unutulduğu, mimari eserlerin yıkıldığı bir dönemde geçmişe ve geleneğe dair ne varsa bir şekilde toplamak, kaydetmek ve geleceğe miras bırakabilmek için yaptıklarıydı ona bu sıfatları kazandıran. Güzel Sanatlar Akademisi, Topkapı Sarayı Nakışhanesi, Cerrahpaşa Tıp Tarihi Enstitüsü, Kubbealtı Vakfı gibi merkezlerde geçmişin kültür, sanat ve medeniyet varlıklarına kendisi gibi âşık yüzlerce insanın yetişmesini sağladı. Ordinaryüs Prof. Süheyl Ünver sanat, bilim ve tarih alanında 2 bini aşkın yayına imza attı. 'Gözden düştüğü yıllarda hat sanatını devam ettirdi.' Hamid Aytaç, dünyaca ünlü Diyarbakırlı hattat. O zamanki adı Âmid olan Hamid Aytaç, 1891 yılında Diyarbakır'da doğdu. Asıl adı Şeyh Musa Azmi'dir. Bu yüzden 'Azmi' imzalı yazıları vardır. Hamid mahlası'yla tanınmaktadır. Yurtdışında 'Hamid Al Amidi' olarak da tanınır. Başta Mısır ve Irak olmak üzere dünyanın birçok yerinde yazıları vardır. Babası, Müstakimzâde'nin Tuhfe'sinde adı geçen hattat Âdem-i Âmidî'nin torunlarından Zülfikar Ağa, annesi Müntehâ Hanım'dır. 18 Mayıs 1982 yılında vefat etti. Hamid Aytaç, Cumhuriyet dönemine intikal eden önemli Osmanlı hattatlarının başında yer alır. Ancak cumhuriyet döneminde eski yazı kısa bir sürede geçerlikten kaldırılınca en önemli sanat geleneklerinden biri olan hat sanatı da beraberinde ortada kalır. Bir sanat olmanın yanında bir meslek de olan hattatlığın artık geçersiz kalması nedeniyle hattatların büyük çoğunluğu bu mesleği bırakmak zorunda kalırken, kamışını terk etmeyi reddeden bir avuç hattat arasında Hamid Aytaç da vardır. Aytaç çok sevdiği sanatını sürdürmekte diretirken geçimini matbaacılık, kartvizit ve etiket yaparak sağlar. Bu sanatın artık gözden düştüğü ve devrin ideolojik akımı gereği hor görüldüğü günlerde Aytaç ve benzeri birkaç sebatkâr hattat bu estetik ve kültürel değerimizi dar bir meraklı kitlesine seslenerek de olsa devam ettirerek geleneği ayakta tutarlar. Toplumun giderek azalan merakı dolayısıyla Aytaç da o dönem diğerleri gibi yeterince ilgi görmez. Hat sanatının yaşatılmasına büyük emek veren usta hattat 1982'de vefat ettiğinde arkasında bir hayli eser ve talebe bırakır. Naaşı ancak 15 yıl sonra bakımsız ve isimsiz mezarından alınarak efsanevi hat üstadı Şeyh Hamdullah'ın yakınına defnedilerek hak ettiği itibar ölümünden sonra gösterilir. 'Gençliğin din eğitiminin, imam hatiplerin öncüsü' Celaleddin Ökten, asıl adı Mahmut Celâlettin (Ökten) olup Trabzon'da doğdu. Baba tarafından Gürcüzâdeler olarak bilinen, dinî ilimler alanında isim yapmış köklü bir aileye mensuptur. Dört yaşında iken babası Sâlih Zihni Efendi'nin, kısa bir süre sonra da annesi Güller Hanım'ın vefatı üzerine babaannesinin himayesinde büyüdü. Darülfünun Edebiyat Şubesinden 1911'de mezun olan Celaleddin Ökten, bunun ardından İstanbul'da öğretmen olarak görev yapmaya başladı. İlmi bilgisi ve olgun kişiliği sayesinde kısa zamanda 'Celal Hoca' unvanıyla anılmaya başlanan Celaleddin Ökten, kentin çeşitli okullarında edebiyat, felsefe ve mantık dersleri verdi. Celâl Hoca 21 Kasım 1961'de vefat etti, Edirnekapı (Sakızağacı) Şehitliği'ndeki aile kabristanına defnedildi. Oğlu Sadettin Ökten halen Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nde öğretim üyesidir. 1882'de doğan Celaleddin Ökten öğretmen olarak edebiyat, mantık ve felsefe dersleri verdi. Ancak onu asıl hafızalara kazıyan hizmeti ömrü boyunca uğruna mücadele ettiği ve nihayetinde açılmalarına öncülük ettiği İmam Hatip Okulları oldu. Gençliğin eğitim sisteminde yeterli dinî eğitim alamadığı yılların sonunda 1949'da İstanbul'da açılan imam hatip kursunda yöneticilik yapan Ökten yetersiz gördüğü bu kursların yerine dinî eğitimi ağırlıklı olarak veren ortaokulların açılması gerektiğini savunuyordu. Savunmakla kalmadı siyasetçi, bürokrat ve halk nezdinde ilgili makamlara sürekli başvurarak Türk gençliğini iyi bir dinî eğitim sağlayacak okulların açılması için büyük çabalar sarf etti. Nihayet bu çabalarının karşılığını İstanbul'da ilk imam hatip lisesinin kuruluşuyla aldı ve bu lisede kurucu müdür olarak görev yaptı. Ökten ve arkadaşlarının öncülük yaptığı bu hareket peşinden diğer liseleri getirdi. 'Tarihi yeniden kuran adam' Mehmet Fuad Köprülü, ordinaryüs profesör tarihçi, dışişleri bakanlığı da yapmış siyasetçi. 4 Aralık 1890'da (21 Rebîülâhir 1308 - 22 Teşrînisâni 1306) İstanbul Sultanahmet'te Hâlid Ağa Konağı'nda dünyaya geldi. Doğum tarihinin 1888 veya 22 Kasım 1890 olarak gösterilmesi yanlıştır. Aile silsilesi onuncu kuşakta Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa'ya ulaşır. Babası İsmâil Fâiz Bey, Bükreş sefiri Ahmed Ziyâ Bey'in oğlu ve Tanzimat ricâlinden Beylikçi İsmâil Afif Bey'in torunudur. Annesi İslimiye ulemâsından Ârif Hikmet Efendi'nin kızı Hatice Hanım'dır. 28 Haziran 1966 yılında İstanbul'da vefat etti. Fuad Köprülü, Türkiye'de modern ve Batı tarzı tarihçiliği yerleştiren adam olarak biliniyor. Ancak Köprülü örneğinde olduğu gibi bu gelenekten vazgeçmek anlamına gelmiyor hatta büyük ölçüde millî şuurla ilgili geleneğin yer edinmesi anlamına geliyor. Özellikle genç yaşında yayınladığı Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar kitabı ile hem modern tarihçiliğin kapısını açan hem de dünyanın ilgisini Türkoloji alanına çeken Köprülü, bu kitabıyla Türkiye'nin hem millî hem manevi köklerinde büyük öneme sahip olan ve halkın kültüründe bugünlere dek etkileri yaşayan bir damarı tarih disiplinine hediye ederek önemli bir misyonu gerçekleştirdi. Bu kitapla birlikte Ahmet Yesevilerin, Hacı Bektaşlar, Yunuslar ve Türkiye'yi İslam'la Türkleştiren diğer alperenler de tarihimizin resmî bir parçası hâline geldi. Din ve tasavvuf tarihi çalışmalarının dışında hukuk, ekonomi, folklor gibi toplum hayatının tüm alanlarında da kalem oynatarak bu açıları da dikkate alan bir tarih disiplini oluşturdu. 'Yasaklı yıllarda Kuran öğretimine adanan bir hayat' Mehmet Öğütçü, İslâm âlimi ve tasavvufçu. Gönenli Mehmed Efendi olarak tanınmaktadır. Aslen Kırımlı bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak Gönen'de doğdu. Babası Osman Efendi, annesi Fatma Hanım'dır. İlk öğrenimini ve hıfzını tamamladıktan sonra 1920'li yıllarda İstanbul'a gitti. Serezli Ahmed Şükrü Efendi'nin ders halkasına devam ederek 1925'te kıraat ilminden icâzet aldı. Bu arada Medresetü'l-irşâd'a kaydoldu. Medreselerin kapatılması üzerine (1924) yeni açılan İmam-Hatip Mektebi'nin son sınıfına kabul edildi; 1927 yılında bu okuldan mezun oldu. Soyadı kanunu çıktıktan sonra Öğütçü soyadını aldı. 2 Ocak 1991 tarihinde İstanbul'da vefat etti. 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile halkta büyük bir yer edinmiş olan Kuran öğretimi de 24 yıl sürecek bir yasak dönemine giriyordu. 1930'larda büyük şehirlerden başlamak suretiyle ilkokul ders programından Kuran dersleri, ortaokul ve lise programından ise din ve Arapça dersleri kaldırıldı. 1948 yılına kadar süren bu yasak ancak ilk çok partili seçimlerden sonra din eğitimi ihtiyacının toplumsal bir talep olarak belirmesi ve 'Artık ölümüzü yıkayacak adam bulamıyoruz' şikâyetlerinin artması üzerine yumuşayacak ve 1949'da ilk imam hatip lisesi açılacaktı. Ezanın Arapça aslının bile 18 yıl yasaklı olduğu bu dönemde Kuran ve din eğitimi şahısların özel çabalarıyla gizli kapaklı yapılıyordu. Halkın bu manevi geleneğini yaşatan bu zatların en fazla iz bırakanlarının başında ise Gönenli Mehmet Efendi geliyordu. 1954-82 arasında Sultan Ahmet Camii'nde vaizlik görevinde bulunan ve Kurra Reisi de olan Gönenli Hoca, yasak ve baskıların sürdüğü 1940'tan itibaren Kuran öğretimi ve hafızlık hizmetlerine başladı. 40 yıl boyunca birçok Kuran kursunun açılmasına öncülük etti ve bizzat emek vererek binlerce Kuran talebesi yetiştirdi. 'Toplum hayatında aktif din ve tasavvuf geleneği' Mehmed Zahid Kotku, İslam âlimi, yazar, din adamı, vaiz, Nakşibendi şeyhi. 1897 yılında Bursa Pınarbaşı'nda doğdu. 13 Kasım 1980 yılında İstanbul'da vefat etti. Tasavvuf yollarından biri olan Nakşibendiliğin üstatlarından biri olan Mehmed Zahid Kotku şüphesiz Türkiye'de tasavvuf geleneğini yaşatanların tek örneği değildi. Bu gelenek pek çok farklı yol ve kol üzerinden güzide isimlerle tüm engellere rağmen yaşatıldı. Kotku hazretlerinin en önemli özelliklerinden biri ise dinî ve tasavvufi geleneği toplumsal hayattan yalıtılmış olmaktan çıkararak sosyal hayatın tüm yönlerine etki edecek bir dinamizmle vaz etmesiydi. Kendinden önce bu geleneği yaşatan Abdülaziz Bekkine hazretleri kendi zamanında mütedeyyin gençleri eğitime yönelterek belli bir entelektüel altyapının oluşmasını sağlarken, Kotku hazretleri bu gençleri çağı yakalamaya, toplumsal, siyasi ve ekonomik hayatta daha üretken olmaya yönlendirdi. Birçok siyasetçi ve bürokratın yanında üniversiteli birçok genci irşat halkasında topladığı gibi onları ülke için kamusal alanda bir şeyler yapmaya hatta siyasete atılıp yönetimde söz sahibi olmaya yönlendirdi. Nitekim 1970'lerden sonra ülkenin siyasi, bürokratik, ekonomik hayatında temayüz eden birçok şahıs onun irşat halkasından çıkarak başlı başına bir hareket teşkil ettiler. 'Hezarfenlik ve ebru geleneğinin sürdürücüsü' Mehmed Necmeddin Okyay, Türk hattat, ebru sanatçısı, kemankeş, gül yetiştiricisi, tuğrakeş ve is mürekkebi imali, aharcılık, mücellidlik gibi kitap sanatları ustası, imam ve hatip. Pek çok sanat dalında bilgisi, yetkinliği ve ustalığı ile Hezârfen unvanıyla da tanınmaktadır. 28 Ocak 1883'te Üsküdar'ın Toygartepe semtinde doğdu. Babası Üsküdar Mahkeme-i Şer'iyye başkâtibi ve Yeni Vâlide Camii imam-hatibi Abdünnebî Efendi, annesi Binnaz Hanım'dır. 5 Ocak 1976 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Necmeddin Okyay da tıpkı hocası Özbekler Tekkesi Şeyhi Ethem Efendi gibi 'hezarfen' lakabıyla anılır. Bu lakabın ona neden layık görüldüğünü her birinde ustalığa eriştiği şu sıfatları anlatır: İmam, hoca, hattat, ebru üstadı, mutasavvıf, hafız, kemankeş, gül yetiştiricisi, mücellit, mürekkepçi… 1907'de babasının yerine geçtiği Üsküdar Yeni Valide Camii'nin imam ve hatipliğini 40 yıl boyunca sürdüren bu gönül ve estetik insanı Hasan Talat, Bakkal Arif Efendi, İsmail Hakkı Altunbezer'den talim ettiği hat sanatındaki ustalığına okçuluk, gül yetiştiriciliği, aharcılık gibi pek çok geleneksel sanatı daha ekler. Devamına vesile olduğu bunca geleneksel değer içinde en çok ebru sanatı ile anılır. Özellikle Türklerin çok köklü bir sanatı olan ve Orta Asya'ya dayanan ebru sanatı unutulmaktan kurtulup günümüzde moda olacak kadar ilgi görmeye başladıysa bunda en büyük pay uzun yıllar bu sanatı tek başına yaşatarak birkaç talebesi vasıtasıyla bugünlere ulaştıran Necmettin Okyay'a aittir. 'Sahaflık, tekke ve tekke müziği geleneklerini yaşattı.' Muzaffer Ozak, 'Aşkî' mahlasıyla da bilinen vâiz, müezzin, mutasavvıf, Halvetiyye'nin Cerrâhiyye şubesinin 19'uncu postnişini. 1916 İstanbul'da Karagümrük Nûreddin Cerrâhî Tekkesi yakınındaki bir evde dünyaya geldi. Doğduğu yıl kazanılan bir zafer dolayısıyla Muzaffer adı verildi. Babası Kayı Türkleri'nin Kızılkeçeli aşiretinin Cebeci ve Başağaoğulları kollarından gelen Konyalı Hacı Mehmed Efendi, annesi Ozaklar sülâlesinden Yanbolu Halvetî Tekkesi şeyhi Seyyid Hüseyin Efendi'nin torunu Ayşe Hanım'dır. 12 Şubat 1985 yılında İstanbul'da vefat etti. Ailesinde kuşaklar boyu süren askerlik geleneğine sırt çevirdi Muzaffer Ozak ancak birçok toplumsal geleneğimizin en kötü zamanlarında yaşatılmasına ön ayak oldu. 1916'da doğan Ozak medrese tahsili gördü, yıllarca camilerde vaizlik yaptı ama bir yandan geçimi için sahaflık yaparken uzun yıllar boyu bilgisi ve derinliğiyle gerçek sahaflık geleneğinin timsali oldu. Askeri sıkıyönetim döneminde kapısına kilit vurulan Nureddin Cerrahi Tekkesi'ni ihya ederek tekke geleneğini, burada doğrudan amacına uygun olarak icra ettikleri musiki meşkleri ile tekke müziği geleneğini sadece ülkesinde devam ettirmekle kalmadı, Avrupa ve Amerika kıtalarına da taşıdı. Bu faaliyeti sadece geleneksel kültür tanıtımıyla da bırakmadı ve orada irşat ettiği insanlar vasıtasıyla tekke geleneğinin ve en önemlisi yaşanan tasavvufun bu ülkelerde de kök salmasına vesile oldu. 'Medeniyetimizin el yazmalarını çöplüklerden kurtardı.' 1910 yılında, İstanbul'da, devrin ünlü ceza avukatlarından Hüsnü Selim Bey'in oğlu olarak dünyaya geldi. Galatasaray Lisesi'nden sonra Hukuk Fakültesi'ne devam etti fakat tamamlamadan ayrılarak kendisini Hint felsefesine verdi. İngiliz tarihçi Arnold Toynbee ile yakın dostluk kurdu. Elli yıl süreyle topladığı elyazması kitap, ferman, vakfiye, levha ve işlemelerle olağanüstüzenginlikte bir koleksiyon vücuda getirdi. Elyazması koleksiyonu Süleymaniye Kütüphanesi'ne, işleme koleksiyonunu da Topkapı Sarayı Müzesi'ne bağışladı ve Süleymaniye ve Bağlı Kütüphaneleri Geliştirme Vakfı'nı kurdu. Aynı zamanda bir fotoğraf sanatçısı olan Arlasez, çektiği yedi bin civarında siyah beyaz İstanbul fotoğrafını ve matbu kitaplarını da İslam Sanat Tarih ve Kültür Araştırma Merkezi'ne (IRCICA) bağışladı. 11 Nisan 2000'de vefat eden Arlasez Merkezefendi Kabristanı'na defnedildi. Nuri Arlasez, geçmişle birlikte onun kâğıda, belgeye geçmiş varlıklarını da hor gören bir sistemin ve ona uyumlanan gelenekten kopmuş yığınların değersizleştirdiği, hurda ya da çöp olarak gördüğü Osmanlıca neşriyatı toplamaya, kurtarmaya adadı tüm hayatını ve maddi varlığını. Üstelik salt bir birey olarak ve büyük maddi ya da manevi imkânlara sahip olmadan Osmanlı dönemine ait kitap, el yazması, ferman, işleme, hat levhası, hilye gibi neşriyatı ve eserleri günümüze aktaran bir figür oldu. Osmanlı dönemine ait her türlü eser, belge, fotoğraf ve kitabı ömür boyu toplayarak yok olmaktan kurtaran Arlasez hayatının son demlerinde kurtardığı binlerce yazma eser ve belgelerden oluşan koleksiyonu Süleymaniye Kütüphanesi'ne devrederek günümüze ulaşmasını sağladı. İnkâr edilen değerlerin gönüllü bekçiliğine soyunup varını yoğunu harcayarak yok olması veya yurtdışına kaçırılması muhtemel yüzlerce sanat eserini kültürümüze kazandıran Nuri Arlasez 'Ben bunları çöplüklerden herkesin sokağa attığı bir vakitte topladım' derdi. 'Din, fikir ve kültür hayatımızı yeni nesillere aktaran mütefekkir' Sadık Albayrak, 13 Şubat 1942 yılında Trabzon'un ilçesi Çaykara'da doğdu. İlk dinî bilgilerini köyündeki cami hocasından alan Sadık Albayrak, İmam Hatip Lisesi ve Yüksek İslam Enstitüsü'nü bitirdiği 60'lı yıllardan sonra İstanbul'un büyük camilerinde vaizlik yaptı. Ancak kendine biçtiği vazife bununla sınırlı kalmadı ve kültürümüzün değerlerini araştırıp ortaya çıkarmaya yöneldi. İslam Medeniyeti Vakfı'nı kurmakla yetinmeyip 8 yıl boyunca bu medeniyetin örtülen izlerini ortaya çıkarmak için Şeriyye Sicilleri Arşivi'nde uzman olarak araştırmalarda bulundu. Bu yolda çeşitli gazetelerde yazılar yazdığı gibi siyasette de yer aldı. Özellikle 1970'lerden sonra kültürel ve manevi mirasımızı ortaya çıkarmak için var gücüyle çalıştı, Son Çağların İlim Adamları, Son Devir Osmanlı Uleması gibi eserleriyle din ve fikir hayatı konusunda ciddi araştırma ve incelemeler yayınladı. Arşivlerin tozlu raflarından ya da kaybolmaktan kurtardığı pek çok eski harfli eseri kültür hayatımıza kazandırarak, yeni nesillere aktararak kültür ve geleneğimizi yaşatan isimlerin yaşayan son halkalarından biri oldu. 'Mersiyehanlık ve zakirlikte zirve' Hüseyin Sebilci, Türk bestecisi ve müzik eğitimcisi. 1894 yılında İstanbul Fatih semtindeki Sultanselim mahallesinde (bazı kayıtlarda Şehremini) doğdu. Babası İhsan Bey, annesi Âmine Hanım'dır. Annesinin saray mevlidhanlarından olduğu söylenir. Hüseyin Sebilci, seyyid bir soydan gelmektedir. Ağabeyi Mazhar ile birlikte tasavvuf hayatında önemli bir yer edinmiştir. 'Okurlar' soyadını almışsa da bunu hiç kullanmamış, Sebilci kelimesi onun isminde bir sembol olarak kalmıştır. Hüseyin Sebilci 1975'te Üsküdar'da vefat etmiş, Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilmiştir. Cumhuriyet döneminin başlarında artık tamamen yüz çevrilen tekke-tasavvuf geleneği ile birlikte ona bağlı olarak gelişen zakirlik, mersiyehanlık gibi sanatlar da tehdit altına girdi. Uşşaki şeyhi Sadeddin Efendi'nin oğlu olarak 1894'te doğan Hüsesyin Efendi klasik müzik ve tekke müziğini daha küçük yaşlarda içinde bulunduğu tekke kültürüyle harmanlanmış ortamda hatmetti. Küçük bir çocukken Muharrem aylarında kardeşi ile birlikte Ehl-i Beyt aşkına omuzunda kırba ile su dağıtan Hüseyin Efendi'nin okuduğu ilahi ve mersiyelerin daha o yaşta herkesi cezbeye getirdiği söylenir. Delikanlılık yıllarında devrin en büyük zakirleri ve musiki üstatlarından dersler alan Hüseyin Efendi dinî musikinin yanında dinî olmayan musikiyi de talim etti ve bu mesleği askeriyede de Mevlevi taburunda mutrip heyetinde yer alarak sürdürdü. Açık oldukları dönemde birçok tekke de zakirlik yaparak dervişleri coşturan Sebilci, tekkelerin yasak olduğu dönemlerde de zikrullaha devam ederek özellikle Ehl-i Beyt'e ithafen okunan ağıtlar niteliğindeki mersiyeleri okuma tavrıyla büyük bir ün kazandı ve mersiyehanlık sanatını yaşattığı gibi o alanda taklit edilemez bir üslup geliştirdi. Nota bilmediği hâlde dinî musikide, bilhassa mersiyehanlık ve mesnevihanlıkta günümüze dek övgüyle bahsedilen bir nam bıraktı. 'Mesnevihanlığın son dönem mihenk taşları' Tâhirü'l-Mevlevî, şair, yazar, Mevlevî Dedesi, mutasavvıf, gazeteci, müderris, mesnevî-hân ve edebiyat tarihçisi. 5 Ramazan 1294 (13 Eylül 1877) tarihinde İstanbul Taşkasap'ta (Fındıkzade) doğdu. Asıl adı Mehmed Tâhir'dir. Babası hademe-i hâssa başçavuşlarından Mustafa Saffet Bey olup baba tarafından büyük dedesi Hattat Mehmed Tâhir Efendi Mevlevî dervişiydi. Annesi Emine Emsal Hanım'dır. 20 Haziran 1951 yılında İstanbul'da vefat etti. Mesnevi'yi manevi terakki yolunda insanları bilinçlendirmek için okuma ve şerhetme mesleği olan mesnevihanlık önceleri sadece Mevlevi geleneğinin bir parçası iken zamanla diğer tasavvuf yolları tarafından da revaç görmeye başladı. Bu durum zamanla mesnevihanlığı bir gelenek hâline getirirken Mesnevi'yi de giderek büyüyen geniş kitlelere ulaştırdı. Mevlana'nın kâtibi olarak Mesnevi'yi kaleme alan Hüsamettiin Çelebi ile başlayan bu gelenek Anadolu irfani hayatında kendine etkin bir yer edindi. Mesnevi okumak, okutmak ve şerh etmek için Dârü'l-Mesnevi adıyla müesseseler kuruldu ve mesnevihanlık dedelik payesini de içeren bir icazete bağlandı. 19'uncu yüzyıla gelindiğinde Fatih Camii gibi bazı camilerde mesnevihanlar tarafından Mesnevi meşkine de başlandı. Mesnevihanlık geleneği Cumhuriyet döneminde ise aynı hocadan icazet alan Hüseyin Vassaf, Ahmet Avni Konuk, Hasan Ünsi, Ahmet Remzi Dede ve bilhassa Tahir'ül Mevlevi lakaplı Tahir Olgun tarafından yaşatıldı. 1951'deki ölümüne dek adı mesnevihanlıkla özdeşleşen Tahir'ül Mevlevi'den sonra da bu gelenek özellikle Şefik Can tarafından sürdürüldü ve Hayat Nur Artıran gibi günümüz mesnevihanlarına nakledildi. (Lacivert )

Milli benliğimize sahip çıkan isimler

"Milli Mutabakat Metnimiz: İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy" sergisi İstanbul'da açıldı

YEE'den Moldova'da "Türk Dünyasının Kültürel Mirası Gagavuz Diyarı" projesi

Öğrenciler, gökyüzünü teleskopla izledi

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

Moriskolar kimdir? Endülüs'teki son Müslümanlar

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Sosyal medya nasıl dönüşecek?

Düşük profilli misillemeden sonra yeni aşama!

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Yahudi asrı ve iki aldatıcı ideoloji

Çin'den, İran'ın İsrail'e "sınırlı ve nefsi müdafaa" kapsamında karşılık vermesine destek

4. Uluslararası Medya ve İslamofobi Forumu sona erdi

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Yine bayram yine matem!

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Geleceğin meslekleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Çin'de trajik bir gelenek

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

Yönetmen için sinema ne anlama geliyor?

Arama

Milli benliğimize sahip çıkan isimler