Tecvid dersleri 6- İdğam çeşitleri

İDĞAM-I MÜTACANİSEYN

Kur'an-ı Kerim'i tilavet ederken harflerin mahreçlerine ve sıfatlarına dikkat ederek okumak gerekir. Mahreç harflerin ses yolu üzerinde tam olarak hangi noktada çıkartılacağı ile alakalı iken sıfat harflerin sesleri ile alakalıdır.

İdğam-ı mütecaniseyn kuralı mahreçleri aynı sıfatları birbirinden farklı olan harfler arasında görülür ve üç çeşittir. Mütecaniseyn harflerinden ilki cezimli ikincisi harekeli olursa bu iki harf birbirinin içine girdirilerek idğam yapılır. Birinci harfin sesi ikinci harfin sesi gibi şeddeli bir şekilde okunur. Sonuç olarak sanki kelimede iki farklı seste ve harekede harf yokmuşta ikinci harf tek başına ve şeddeliymiş gibi hükmedilir.

İdğam-ı mütecaniseyn harfleri şu şekildedir:

ت، د، ط

عَبَدْتُمْ عَبَتُّمْ

Örnekte görüldüğü gibi aynı grupta yer alan te ve dal harfi yan yana ve birisi cezimli diğeri harekeli geldiği için dal harfi te harfine eklenmiş ve sanki te tek başına ve şeddeliymişçesine okunmuştur.

DİKKAT! Aynı grupta yer alan ط harfinden sonra ت harfi gelirse yarım idğam yapılır. Çünkü ط harfi ت harfine kıyasla daha kuvvetli bir sıfata sahip olduğu için tamamen ت harfine katılarak okunması mümkün değildir.

Diğer tecvid derslerimize ulaşmak için tıklayın

2) ث، ذ، ظ

اِذْ ظَلَمُوا اِظَّلَمُوا

Örnekte görüldüğü üzere aynı grupta yer alan ذ harfinden sonra ظ harfi geldiği için ilk harf kendisi ve harekesiyle ikinci harfe katılarak şeddeli bir biçimde okunur.

3) م، ب

اِرْكَبْ مَعَنَا اِرْكَمَّعَنَا

Aynı grupta yer alan cezimli be harfinden sonra harekeli mim harfi gelirse be harfi kendisi ve harekesiyle mim harfine eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.

DİKKAT! Mim ve be harfleri arasında idğam-ı mütecaniseyn kuralı oluşabilmesi için be harfinin mimden önce gelmesi şarttır. Aksi takdirde sakin mimin hallerinden mimin ihfası meydana gelmiş olur.

İDĞAM-I MÜTEKARİBEYN

Sözlükte mütekaribeyn birbirine yakın iki şey anlamına gelir. Sıfatları, mahreçleri yahut hem sıfatları hem de mahreçleri aynı olan iki harften ilki cezimli ikincisi harekeli halde gelirse idğam-ı mütekaribeyn oluşur. Bu durumda tıpkı idğam-ımütecaniseyn kuralında olduğu gibi ilk harf ikinci harfe eklenerek şeddeli bir şekilde okunur.

Fikriyat TV'deki videolar ile Kur'an öğrenmek için tıklayın

İdğam-ı mütekaribeyn harfleri şu şekildedir:

ل، ر

بَلْ رَفَعَهُ بَرَّفَعَهُ

Örnekte görüldüğü gibi mütekariben harflerinden lam cezimli ra harekeli olarak geldiği için lam harfi 'ra'ya eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.

DİKKAT! İdğam-ı mütakaribeyn kuralının meydana gelebilmesi için lam harfinin 'ra'dan önce gelmesi gerekir. Aksi takdirde izhar olur.

2) ق، ك

اَلَمْ نَخْلُقْكُمْ اَلَمْ نَخْلُكُّمْ

Örnekte görüldüğü gibi mütekaribeyn harflerinden gaf harfi cezimli kef harfi harekeli olarak geldiği için gaf kefe eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.

DİKKAT! İdğam-ı mütakaribeyn kuralının tam olarak uygulanabilmesi için kef harfinin gaf harfine idğam edilmesi gerekir ancak Kur'an-ı Kerim'de böyle bir örnek yoktur. Bu kuralın ikinci grubu ile alakalı tek örnek "elemnahlukkum" örneğidir. Bu örnekte gaf keften önce geldiği için tam değil yarım idğam yapılır. Çünkü gaf harfi kef harfine kıyasla daha güçlü olduğu için gafın kefe tam idğamı mümkün değildir.