Denizcilik tarihinde Müslüman bilim insanlarının izleri
“Saat kaç, Karanfil Sokağa nasıl gidebilirim?”Size bu soruları yöneltsem, nasıl cevaplarsınız? Ya saatinize bakıp vakti söyler ya da navigasyondan adresi tarif edersiniz. Sıklıkla kullandığımız bu araçların dikkatimizden kaçan bir özelliği var. Temellerinin Müslüman âlimler tarafından atılması.İslam uygarlığında yetişen bilim insanları birçok ilmi konuda öncü oldu. Bunlarda biri de denizcilik ve coğrafyaydı. Gelin, medeniyetimizin izlerine yakından bakalım.
🔸 Uydu ve alıcıların olmadığı geçmiş çağları düşünün; insanlık yönünü nasıl buluyordu? Çizerek. Seyyahlar anlatır, o anlatımlardan çizimler yapılırdı. Bu şekilde de haritalar oluşurdu.
🔸Dünyanın en eski bilimlerinden biridir, haritacılık. İslam uygarlığının getirdiği yeniliklerle de altın çağını yaşar.
🔸 Bu anlamda ilk olarak Kaşgarlı Mahmut'un ismini zikretmemiz gerekir. İlk Türk dünya haritasını çizer. Bu eserin bir önemli daha özelliği var ki o da Japonya'nın ilk kez gösterilmesidir. Onun bu eserinden ancak dört yüz yıl sonra Japonya, dünya haritasında gösterilmeye başlanacaktır.
🔸 Kristof Kolomb'u Amerika'ya ulaştıran harita da Müslüman denizcilerin elinden çıktı. Oysa Amerika'nın keşfini, Kolomb'un başrolünde olduğu hikâyelerle dinledik hep. Elindeki haritayla Doğu Hint Adaları'na Batı üzerinden yol alır. Uzun ve yorucu bir serüvenin ardından Amerika'yı keşfeder. Ancak yıllardır kulağımıza çalınan tarihi gerçekler tam olarak böyle değildir.
🔸 Haritacılığın otorite ismi İdrisi, bizi bu konuda bilgilendirir. Amerika'nın keşfinden yüzlerce yıl önce Kuzey Afrika, Asya ve Avrupa'nın büyük bir bölümünü aktardığı haritasında anlatır. Müslüman denizciler, Portekiz'de yer alan Lizbon'dan batıya doğru denize açılırlar. Atlantik'in orta kesimlerine kadar ulaşırlar. Böylelikle Kolomb'un Amerika'ya adım atmasından çok önce, bu kıtayla temas kurar Müslümanlar.
🔸Bunu sadece İdrisi anlatmaz. Kalkaşandi gibi tarihçiler de onu destekler. 10'uncu yüzyıldan itibaren Müslümanların Amerika'ya gittiğini anlatır.
🔸 Bir diğer önemli kaynak babası, Kolomb'un Amerika seferlerine katılmış olan tarihçi Las Casas. History of the Indies kitabında Kolomb'un elinde eski bir haritanın bulunduğunu her fırsatta tekrarlar. İşte bu harita, Prof. Dr. Fuat Sezgin'in belirttiği üzere Müslümanların eseridir.
🔸 Sezgin, bilimsel gerekçeler de ortaya koyar. Böyle bir keşif olması için neler gerekir? 👇
✅ İlk önce Dünya'nın küre şeklinde olduğunun bilinmesi.Fakat Avrupalılar, 15. yüzyıla kadar bu fikri benimsemez.
✅ Sonrasında enlem - boylam uzunluğu bilmek ve bunları hesaplayabilmek. Batı, İslam medeniyetinden ellerine geçen haritaları taklit edebiliyor, Fakat koordinatlara dayanan haritalar yapamıyordu, o yıllarda. İşte tüm bu bilgiler eşliğinde, Kolomb'un Amerika'yı keşfetme hikâyesi de çürütülür.
🔸 İslam medeniyetinin öncü olduğu konu, haritacılıkla sınırlı değil. Uzay keşif araçlarından günlük hayata kadar geniş kullanım alanına sahip olan navigasyonun temelini de Müslüman âlimler atar: Usturlab denilen bir aletle.
🔸 Zaman tayini yapmak, yön bulmak, dağ gibi doğrudan ölçmenin mümkün olmadığı alanları ölçmek için kullanılır bu araç.
📚Astronomi tarihinin en popüler aleti: Usturlap
🔸 İlk olarak Yunanlı bilginler tarafından bilinirdi. Fakat zamanla İslam uygarlığı tarafından geliştirilir ve kullanım alanını genişler. Geliştirilen aletlerin dünyanın her yerinde kullanılabilmesiyle de çığır açan buluş olarak kabul edilir.
🔸 Usturlap, Müslüman bilim insanların dünyaya sunduğu dehasının nadide bir ürünüdür.
🔸 Navigasyon dışında saat, takvim ve dünyanın teknolojide geldiği son seviyenin başlangıç noktasıdır.
Bunlar, Müslüman bilim insanlarının dünyaya armağan ettiği eserlerden sadece birkaçı. Medeniyetlerin kültürel birikimi, bilimin kilometre taşıdır. Bundan dolayı da geleceğe dair planlamalar yaparken geçmişteki olayları bilmemiz gerekir.
🎥İSLAM MİMARİSİNİN AVRUPA'DAKİ İZLERİ
Bugün Müslüman bilim insanlarının denizciliğe ve coğrafyaya katkılarına dikkat çektik. Biz, medeniyetimizin satır aralarında dolaşmaya devam edeceğiz. Şimdilik hoşça kalın.
Editör - Sunucu: Burcu Sandıkçı
Kurgu: Günışığı Gülhan Salma
Kamera: Ahmed Helal
FİKRİYAT'IN DİĞER ÖZEL İÇERİKLERİNİ İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN
▶Ahirim Sensin türküsünün hüzünlü hikayesi
▶Faciayla başlayan dostluk: Ertuğrul Fırkateyni
▶ Çırpınırdı Karadeniz: Azerbaycan - Türkiye dostluğunun hikâyesi
▶ Mihriban şiirinin 'gerçek' hikâyesi
▶ Mescid-i Aksa'nın son Osmanlı askeri: Iğdırlı Onbaşı Hasan
▶Osmanlı'nın ihtişamlı Ramazan geleneği: Kadir Alayları
▶Osmanlı'nın yardım eli: Zimem Defteri geleneği
▶ Zahide'm türküsünün hüzünlü hikayesi
▶ Onbeşlilerin hazin öyküsü
▶ Monna Rosa şiirinin arkasındaki gizem
▶ Cemil Meriç, gözlerini nasıl kaybetti?
▶ Necip Fazıl'ın ilk pişmanlığı!
💠💠💠
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.
Görüş ve önerileriniz için bizlere ulaşabileceğiniz e-posta adresimiz: