Yeryüzünü kaplayan afet: Betonarme

🔹 İnsanoğlu var olduğu ilk günden beri, en temel ihtiyacı olan barınmayı farklı malzemelerden oluşmuş mekanlarda giderdi. 🔸 Mağara ile başlayan insanın yerleşme serüveni, sürekli gelişip değişerek farklı malzemeler ve teknolojiler ile günümüzdeki halini aldı. İslam mimarisinin kıblesi: Kabe 🔸 Mimarlık literatürüne giren ilk yapılar toprak ile inşa edilirken, 19. yüzyılda keşfedilen beton teknolojisiyle beraber işlev fark etmeksizin yapıların büyük çoğunluğu beton ile üretilmeye başlandı. 🔹 Sanayi Devrimi ile beraber üretilmesi kolay ve ekonomik hale gelen teknolojik malzeme çelik de, mimari yapıların kemik gövdesini oluşturmada başrolü üstlendi. İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan 🔸 Toprak ve kerpiç yapılar çok katlı ve yüksek binaları inşa etmeye elverişli değildi. İnsanın yeryüzünde var olma ve benliğini her yerde hissettirme iddiasını toprak yapılar da taşıyamaz hale gelmişti. İnsan farkında olmadan topraktan, özünden uzaklaştı. 🔹 Sanayi Devrimi ile beraber yeryüzünü kaplayan teknolojik atmosferde, insanoğlunun talebini karşılayacak nihai materyal olarak beton gündemdeki yerini aldı. Dünyadaki ilk gıda standardı: Kanunname-i İhtisab-ı Bursa 🔸 Yüzyıllar boyu yeryüzünü mutevazı estetik anlayışı ile süsleyen toprak yapılar yerini, kült görünüşü, sağlıksız ve niteliksiz çehresiyle beliren beton binalara bıraktı. 🔹 Daha yüksek yapılar inşa edebilmek adına betonun, yabancı dilde ordu anlamına gelen (army) arme ile, yani çelik alaşımlı malzeme ile karıştırılması sonucu, betona nispeten daha dayanıklı özellik gösteren inşa malzemesi betonarme ortaya çıktı. Ölüleriyle yaşayan medeniyet: Osmanlı 🔸 İnsanoğlu görünürde artık hem daha kolay inşa edebileceği, hem daha hızlı sonuç alabileceği malzemeyi, betonarmeyi yüzyılın icadı olarak keşfetmişti. 🔹 Oysa ki bu, yıllar sonra sağlıkta, yaşamda, psikolojide, sosyolojide ve diğer pek çok alanda büyük problemlere neden olduğu anlaşılacak bir yıkım ordusunun seküler unvanıydı. Müslümanların kurduğu kadim şehir: Basra 🔸 Toprak ile yüzyıllardır devam edegelen sürdürülebilir, yaşanabilir, yaşatabilir, korunur ve devam ettirilebilir, istenildiği zaman yıkılıp tekrar inşa edilebilir hayat döngüsü yerini, anti-ekolojik, yok edici ve istilacı bir türe bıraktı. 🔹 Yeni inşa metodu olan betonarme, rant ve para amacı güden kötü insanlar elinde sadece insanoğlunu değil, hayvanları, bitkileri, atmosferi hedef alan teknolojik bir silaha dönüştü. Tarihin en büyük camisi Samerra 🔸 Dünyayı beton fabrikalarının sarmasıyla beraber beton, hemen hemen her yerde üretilebilir, uygulanabilir bir malzeme oldu. Türkiye'de her ilde açılan fabrikalar, korkunç bir yapı stoğu oluşturabilecek potansiyelde beton üretti. 🔹 1900'lerin başında gerçekleşen yoğun üretim, 20. yüzyılın ortalarına yaklaştığımızda iyice yoğunluğunu artırdı. 21. yüzyılın başlarına ulaştığımızda ise baktığımız, gördüğümüz hemen hemen her yeri kaplayan betonarme yapılar, diğer malzeme sektörlerini neredeyse tamamen yok etti. Medeniyet membaı şehir: Herat 🔸 Karadeniz'in yeşil zenginliklerle donatılı eşsiz diyarları, betonarme apartmanların istilasına teslim oldu. Tarihin ilk zamanlarından beri ahşap malzemelerin süslediği yeşil manzaralar, kiremit kırmızısı tuğlalara ve betonun gri karanlığına boğuldu. 🔹 Tarihin ilk yıllarından beri toprakla imar edilmiş canlı şehirler, betonarmenin katı ellerinde ruhsuz, maddi ve kesif yapılarla metropol kentlerin mikro prototipi oldu. Sa'd bin Ebu Vakkas'ın kurduğu ilim şehri: Kufe 🔸 Şehirlerdeki orantısız imar faaliyetleri, kentin doğal döngüsünü oluşturan rüzgar koridorlarını, su yollarını ve topoğrafik yapısını bozarak çarpık kentleşmenin özgür hegemonyasının kurulmasına yol açtı. 🔹 Üzerine yapılarımızı konumlandırdığımız topoğrafya, betonarmenin engel tanımaz politikaları karşısında bütün ehemmiyetini yitirdi. Yapılar yerin 10, 15 ve 20 metre derinlerine kadar inmeye başladı. Dünya ve ahiretin çıbanı: Günahlar 🔸 Sağlıklı bir altyapı ile gelmeyen betonarmenin kısa ömürlü yapıları, zamana ve depremlere yeterli direnci gösteremedi ve arkasında tonlarca atık bıraktı. Doğada yok olmayan, başka bir işlevle kullanılamayan yığınları insanlığa miras bırakan betonarme, yeni düzenlemeler ve sınırlamalarla insani boyutlara indirilmeye çalışılıyor. 🔹 Nihayetinde beton, insanı tabiatından koparan renksiz bir maddeyi temsil ediyor. Yaşadığımız dünyada hemen her yeri ele geçiren bu akıl almaz istila akıllara tek bir soru getiriyor: Betona mı gömüleceğiz? Sezai Karakoç'un ilham muştusu: Kutlu Nebi