Öyküsü başka coğrafyalara uzanan üç lezzet

Pek çoğumuzun müdavim haline geldiği, içmeden güne başlayamadığı kahvenin anavatanı aslında Arap Yarımadası. Kahvenin kullanımının 575 yıllarında başladığı tahmin ediliyor. Kahve adının, kahvenin üretim beşiği olan Güneybatı Etiyopya'nın Kaffa şehrinden geldiği düşünülse de bir başka görüşe göre, Arapçada şarap anlamında kullanılan kahva, zamanla 'kahve'ye dönüştü. Şehirlerle özdeşleşen yemekler 'Kara inci' de denilen kahve, Yemen'den Mekke ve Medine'ye; oradan 15'inci yüzyıl sonunda seyyahlar vasıtasıyla İran, Mısır ve Osmanlı topraklarına ulaştı. Osmanlı'da çok sevilen ve yeni bir pişirme tekniği ile farklı bir kültür oluşturan kahve, zamanla vazgeçilmez bir içecek haline geldi. Öyle ki günün ilk yemeği olan kahvaltı bile kahveden önce yenilen yemek anlamında 'kahve altı' olarak anılır oldu. Avrupa ise kahve ile Osmanlı sayesinde tanıştı. Osmanlı ordusu, II. Viyana Kuşatmasından çekilirken ağırlık yapacak her şeyi geride bırakmıştı. Kahve çuvalları da geride bırakılan ganimetlerden biriydi. Türk ordugâhında casus olarak dolaşıp, çeşitli söylentiler çıkaran ve Viyana'nın dışarıdaki kuvvetlerle irtibatını temin eden Leh asıllı Koltschitzky, tercümanlık göreviyle Osmanlı çadırında bulunuyordu. Kolschitzky, kahve ile burada tanışmıştı. Osmanlı'nın Viyana Kuşatması'ndan Avrupalılara ne kaldı? Osmanlı'dan alınan ganimetler arasında herkesin deve yemi zannettiği kahve çuvalları da vardı. Kolschitzky, yaptığı hizmetler karşılığında mükâfat olarak kahve çuvallarını aldı. Bugün Viyana'nın yerel kahvesi olarak bilinen Melange kahvesini buldu ve şehirde ilk kahvehaneyi Mavi Şişe adıyla açtı. Daha sonra kahve, tüm Avrupa'ya yayıldı. Boza, arpa, buğday, yulaf ya da çavdar gibi tahılların mayalanmasıyla oluşturulan bir içecek türüdür. Oldukça eski bir geçmişe dayanan boza, milli içecek olarak da anılır. Osmanlı topraklarında boza, 93 Harbi göçmeni Hacı Sadık Vefa tarafından İstanbullularla buluşan bir lezzettir. Hacı Sadık Vefa, ailesi ile savaşın ardından Prizren'den İstanbul'a gelir ve Ebu'l Vefa Hazretleri'nden hareketle 'Vefa' olarak anılan semte yerleşir. Ailenin genç oğlu Sadık, bir süre Ermeni vatandaşların boza dükkânlarından seyyar satıcı olarak çalışır. Beline bağladığı ahşap boza fıçısı ve bardağıyla İstanbul sokaklarını adımlayarak tarihi şehrin insanlarına boza satar. Geçmişten günümüze uzanan öyküleriyle üç İstanbul lezzeti Fakat genç Sadık'a göre bu bozada bir eksiklik vardır, o da fazla duru olmasıdır. Sadık, ustasından aldığı bozayı dinlendirdikten sonra üstünde biriken suyu süzer ve böylelikle çok daha kıvamlı bir boza meydana gelir. Bu bozanın çok sevilmesi üzerine Sadık, Vefa semtinde 1876 yılında bir boza dükkânı açar ve bir yenilik daha gerçekleştirir. O zamana kadar İstanbul bozacıları boza yapımında ahşap fıçılar kullanırlar, bu da bozaya kötü bir koku verirdi. Sadık, bunun yerine mermer küp kullanmaya başlar. Bu hem bozayı daha lezzetli hem de daha sağlıklı bir hale getirir. Prizrenli Sadık dükkânındaki bu yeniliklerle İstanbul bozacıları arasından sıyrılır. Birçok seçkin müşterisi olur, saray için boza yapmaya başlar. Vefa Bozacısı, bugün İstanbul'da bulunan ilk dükkânını kullandığı eşyalara varıncaya kadar muhafaza eder. Hacı Sadık Vefa'nın başlattığı boza geleneği, günümüzde Çorlu'da kurulan büyük bir sirke fabrikası ve İstanbul'da bulunan boza imalathanesiyle sürer. Hamburger, özellikle kısıtlı zamanlarda hızlı ve pratik bir öğün arayışına girdiğimizde, neredeyse ilk tercih ettiğimiz yemek olarak karşımıza çıkıyor. Peki, ABD kültürünün tüm dünyaya yayılması ve zincir restoranlar ile popüler kültürün adeta bir taşıyıcısı olan hamburgerin aslında Orta Asya'ya uzanan bir geçmişe sahip olduğunu biliyor muydunuz? Hamburgerin tarihi Orta Asya'ya, Tatar Türklerine kadar uzanıyor. O zamanlar savaşçı Tatar atlıları eti çiğ olarak yiyordu. Zamanla bu eti eyerlerinin altına koyup uzun seferlere çıktıklarında, atın hareketleri sonucu etin az da olsa piştiğini ve daha kolay çiğnenebilir hale geldiğini keşfettiler. Daha sonra ona tuz, biber ve soğan da ilave etmeye başladılar ve sonunda bugün bilinen 'Tatar Bifteği' ortaya çıktı. 19'uncu yüzyılın ortalarında, Almanya'nın Hamburg şehrinden bir tüccar, ticaret amacı ile gittiği Orta Asya'da Tatar Bifteği'ni görüp Almanya'ya getirdi ve onu Hamburg Bifteği olarak sunmaya başladı. Hamburgerin Orta Asya'ya uzanan tarihi Daha sonraları bir aşçı bu eti kızartarak servise sundu ve ona 'Hamburg'a ait' anlamına gelen 'hamburger' adını verdi. Hamburger Almanya'nın dışına iki farklı yolla çıktı. Bunlardan ilki, bir fizikçi ve aynı zamanda da bir yemek geliştirme uzmanı olan Dr. J.H. Salisbury'nin hamburgeri İngiltere'ye götürmesiyle oldu. Hamburger'in ikinci önemli göçü ise 19'uncu yüzyılın sonlarında Alman göçmenleriyle beraber Amerika'ya gidişi oldu. Hamburger etinden yapılan köftelerin ismi Amerika'da hamburger olarak yerleşti. İnsanların hızlı yemek alışkanlıkları son yıllarda arttı ve ayaküstü yemek tarzındaki yerler sıkça tercih edilmeye başlandı. Bununla birlikte de hamburger köftesi üretiminde hızlı bir artış yaşandı. Tüm bu sebepler hamburgere olan bağlılığı daha da arttırdı. Özellikle ABD'liler hamburgere o kadar bağlılar ki hemen hemen her restoranda hamburger bulma şansınız var. Bu durum Türkiye'de de her geçen gün yaygınlaşmaya devam ediyor.

Öyküsü başka coğrafyalara uzanan üç lezzet

KAHVE’NİN DÜNYA YOLCULUĞU