Lavanta ve kültürel mirasımızın merkezi: Afşin

📌Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesinde yer Eshab-ı Kehf Külliyesi, adeta din ve uygarlıkların buluşma noktası... Farklı dinler ve medeniyetlerin kendi inançlarına göre değerler kattığı bu mekan, yüzyıllar boyunca ayakta kalmıştır. 📌Afşin için çok önemli olan bu bölge yalnızca tarihi kimliğiyle değil Kur'an-ı Kerim'de yer alan Kehf Suresi'ndeki kıssayla manevi yönüyle de dikkat çeker. ➡Mekanın tarihçesi, işlev ve önemine geçmeden önce ilk olarak kadim bir kıssa olan Eshab-ı Kehf'in hikayesine göz atmak gerekir. Ashab-ı Kehf olayı nedir? ➡Türkçede 'Mağara arkadaşları' anlamına gelen Eshab-ı Kehf, İslam dininden Hristiyanlığa, Yahudilikten paganlığa kadar birçok dinde kendisine yer edinmiş kutsiyet atfedilen bir hadisedir. 📌Anlatılara göre Roma döneminde yaşayan zalim bir hükümdar halkın putlara tapmasını ister. Fakat halkın arasında bulunan yedi genç, putperestliğe karşı direnir. Tek bir ilahın varlığına inanan bu gençler, gizlice ibadetlerini yerine getirmeye çalışır. Kendileri gibi düşünen bir çobana rastlayan gençler, dinlerini değiştirmemek amacıyla çobanın rehberliğiyle yanında su bulunan güvenli bir mağaraya sığınırlar. Bir rivayete göre 309 yıl uyuyan bu gençler, ülkeyi başka bir hükümdarın yönetiminde huzur içinde bulurlar. Ashab-ı Kehf'in mağaradaki uykuları nasıldı? 📌Çeşitli din ve efsanelerde yer alan Eshab-ı Kehf hadisesi, Kur'an-ı Kerim'de yer alması bakımından ayrıca bir öneme sahiptir. Farklı dinlerde yer alan bu hadiseyi anlamanın ve doğrusunu öğrenebilmenin en etkili yolu elbette Kur'an-ı Kerim'e bakmaktır. Kehf Suresi'nin 9-26. ayetlerinde hadise şu şekilde yer almaktadır: 📌Kehf Suresi, 9. ayet: Sen, yoksa Kehf ve Rakim Ehlini Bizim şaşılacak ayetlerimizden mi sandın? 📌Kehf Suresi, 10. ayet: O gençler, mağaraya sığındıkları zaman, demişlerdi ki: 'Rabbimiz, Katından bize bir rahmet ver ve işimizden bize doğruyu kolaylaştır (bizi başarılı kıl). 📌Kehf Suresi, 11. ayet: Böylelikle mağarada yıllar yılı onların kulaklarına vurduk (derin bir uyku verdik). 📌Kehf Suresi, 12. ayet: Sonra iki gruptan hangisinin kaldıkları süreyi daha iyi hesap ettiğini belirtmek için onları uyandırdık. 📌Kehf Suresi, 13. ayet: Biz sana onların haberlerini bir gerçek (olay) olarak aktarıyoruz. Gerçekten onlar Rablerine iman etmiş gençlerdi ve Biz de onların hidayetlerini artırmıştık. Kehf Suresi'ni okumak için tıklayınız 📌Kehf Suresi, 14. ayet: Onların kalpleri üzerinde (sabrı ve kararlılığı) rabtetmiştik; (Krala karşı) Kıyam ettiklerinde demişlerdi ki: 'Bizim Rabbimiz, göklerin ve yerin Rabbidir; İlah olarak biz O'ndan başkasına kesinlikle tapmayız, (eğer tersini) söyleyecek olursak, andolsun, gerçeğin dışına çıkarız.' 📌Kehf Suresi, 15. ayet: 'Şunlar, bizim kavmimizdir; O'ndan başkasını ilahlar edindiler, onlara apaçık bir delil getirmeleri gerekmez miydi? Öyleyse Allah'a karşı yalan uydurup iftira düzenden daha zalim kimdir?' 📌Kehf Suresi, 16. ayet: (İçlerinden biri demişti ki:) 'Madem ki siz onlardan ve Allah'tan başka taptıklarından kopup-ayrıldınız, o halde, (dağlara çekilip) mağaraya sığının da Rabbiniz size rahmetinden (bolca bir miktarını) yaysın ve işinizden size bir yarar kolaylaştırsın.' 📌Kehf Suresi, 17. ayet: (Onlara baktığında) Görürsün ki, güneş doğduğunda mağaralarına sağ yandan yönelir, battığında onları sol yandan keser-geçerdi ve onlar da onun (mağaranın) geniş boşluğundalardı. Bu, Allah'ın ayetlerindendir. Allah, kime hidayet verirse, işte hidayet bulan odur, kimi saptırırsa onun için asla doğru-yolu gösterici bir veli bulamazsın. Kehf Suresi'ni dinlemek için tıklayınız 📌Kehf Suresi, 18. ayet: Sen onları uyanık sanırsın, oysa onlar (derin bir uykuda) uyuşmuşlardır. Biz onları sağ yana ve sol yana çeviriyorduk. Köpekleri de iki kolunu uzatmış yatıyordu. Onları görmüş olsaydın, geri dönüp onlardan kaçardın, onlardan içini korku kaplardı. 📌Kehf Suresi, 19. ayet: Böylece, aralarında bir sorgulama yapsınlar diye onları dirilttik (uyandırdık). İçlerinden bir sözcü dedi ki: 'Ne kadar kaldınız?' Dediler ki: 'Bir gün veya günün bir (kaç saatlik) kısmı kadar kaldık.' Dediler ki: 'Ne kadar kaldığınızı Rabbiniz daha iyi bilir; şimdi birinizi bu paranızla şehre gönderin de, hangi yiyecek temizse baksın, size ondan bir rızık getirsin; ancak oldukça nazik davransın ve sakın sizi kimseye sezdirmesin.' 📌Kehf Suresi, 20. ayet: 'Çünkü onlar üzerinize çıkıp gelirlerse, sizi taşa tutarlar veya dinlerine geri çevirirler; bu durumda ebedi olarak kurtuluş bulamazsınız.' 📌Kehf Suresi, 21. ayet: Böylece, Allah'ın va'dinin hak olduğunu ve gerçekten kıyametin, kendisinde şüphe bulunmadığını bilmeleri için (şehir halkına ve sonraki insan kuşaklarına) onları buldurmuş olduk. (Onları görenler) Kendi aralarında durumlarını tartışıyorlardı, (bir kısmı) dedi ki: 'Onların üstüne bir bina inşa edin, Rableri onları daha iyi bilir.' Onların işine galip gelen (sözleri geçen)ler ise: 'Üstlerine mutlaka bir mescid yapmalıyız' dediler. 📌Kehf Suresi, 22. ayet: (Sonra gelen kuşaklar) Diyecekler ki: 'Üç'tüler, onların dördüncüsü köpekleridir.' Ve: 'Beştiler, onların altıncısı köpekleridir' diyecekler. (Bu,) Bilinmeyene (gayba) taş atmaktır. 'Yedidirler, onların sekizincisi köpekleridir' diyecekler. De ki: 'Rabbim, onların sayısını daha iyi bilir, onları pek az (insan) dışında kimse bilemez.' Öyleyse onlar konusunda açıkta olan bir tartışmadan başka tartışma ve onlar hakkında bunlardan hiç kimseye bir şey sorma. 📌Kehf Suresi, 23. ayet: Hiçbir şey hakkında: 'Ben bunu yarın mutlaka yapacağım' deme. 📌Kehf Suresi, 24. ayet: Ancak: 'Allah dilerse' (inşallah yapacağım de). Unuttuğun zaman Rabbini zikret ve de ki: 'Umulur ki, Rabbim beni bundan daha yakın bir başarıya yöneltip-iletir.' 📌Kehf Suresi, 25. ayet: Onlar mağaralarında üç yüz yıl kaldılar ve dokuz (yıl) daha kattılar. 📌Kehf Suresi, 26. ayet: De ki: 'Ne kadar kaldıklarını Allah daha iyi bilir. Göklerin ve yerin gaybı O'nundur. O, ne güzel görmekte ve ne güzel işitmektedir. O'nun dışında onların bir velisi yoktur. Kendi hükmünde hiç kimseyi ortak kılmaz.' Kehf Suresi tefsirini okumak için tıklayınız 📌Yedi arkadaşın nerede kaldıklarına dair türlü rivayetler vardır. Birçok dinin ortak paydada buluştuğu nokta olan Eshab-ı Kehf hikayesinde, bu yedi arkadaşın kaldığına inanılan Asya, Avrupa ve Afrika'da pek çok mağara bulunmaktadır. 📌İspanya, Cezayir, Mısır, Ürdün, Suriye, Afganistan ve Doğu Türkistan'da Ashâb-ı Kehf'e ait olduğu ileri sürülen mağaraların olduğuna inanılır. Anadolu'da ise Efes, Tarsus ve Efsûs (Arabissos, Afşin) olmak üzere üç yer gösterilmektedir. ➡İşte Afşin'de yer alan Eshab-ı Kehf Külliyesi , Eshab-ı Kehf'in yıllarca uyuduğuna inanılan mağaralardan biridir. Mimar Sinan eseri 5 külliye 📌Çok köklü bir tarihe sahip olan külliyede Doğu Roma, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait izler bulunmaktadır. 📌Külliye, antik çağdan itibaren kutsal sayılan, Eshab-ı Kehf olarak tanınan kayalık bir tepedeki mağaranın çevresine kurulmuştur. ➡Kur'an-ı Kerim'de geçtiği üzere mağarada yıllarca uyuyan arkadaşlar, uyandırıldıktan sonra kısa bir sürede vefat edince onlar anısına halk tarafından mağaranın yanına bir mescit (kilise) inşa edilir. 7 güzel adamın memleketi olarak bilinen Kahramanmaraş'ın #Afşin ilçesi, Eshab-ı Kehf Külliyesiyle #UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır. https://t.co/Z6nL20QEVc — Fikriyat (@fikriyatcom) February 1, 2021 📌Öncelikle yalnızca bir mescidin bulunduğu bu mekan, zamanla bir külliye hüviyetine kavuşmuştur. Roma İmparatorluğu döneminde kilise olarak inşa edilen yapı, 'İsa Mescidi' adıyla anılmıştır. Anadolu Selçuklu emiri Nusretüddin Hasan Bey'in inşalarıyla bakımsız ve kaderine terk edilen yapının asıl ihyası gerçekleşmiştir. ➡Hasan Bey, 1215-1234 yılları arasında camiye dönüştürülen yapının çevresine başka yapılar da eklemiştir. Sınır boylarında ve stratejik mevkilerde askeri amaçlı kullanılan yapılar anlamına gelen ribat ve 1233'de han inşa edilmiştir. Ribat taç kapısı geometrik desenleriyle Selçuklu mimarisi örneklerindendir. ➡Maraş ve Elbistan çevresinde kurulan Dulkadiroğulları Beyliği döneminde inşa edilen medrese ve kadınlar mescidiyle külliye büyütülür. ➡ Külliye içinde bulunan Paşa Çardağı Osmanlılar döneminde 1531 yılında inşa edilir. Restore edilen Paşa Çardağı orijinal dokusunu kısmen korumaktadır. Eshab-ı Kehf'in Külliyesi'nin önemi 📌Günümüze kadar intikal eden yapı, gerek Türkiye'nin gerekse dünyanın en uzun süreli ziyaretgahlarının başında gelmektedir. 📌Birçok belge ışığında Eshab-ı Kehf hadisenin Afşin'deki bu bölgede gerçekleştiği düşünülüyor. Birçok Müslüman bilim adamı ve günümüzdeki bilimsel araştırmalar, hadisenin Afşin'deki mağarada yaşandığına işaret etmektedir. 📌Şehrin eski adının Efesos (veya Efsus) olması, bu düşünceyi doğrular niteliktedir. ➡Külliye'nin bir diğer önemi de 2015 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine kaydedilmiş olmasıdır. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi nedir? ➡'UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında Taraf Devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletmekle yükümlüdürler. UNESCO Dünya Miras Merkezi'nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi'ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi'nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.' Kaynak: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü - Dünya Miras Geçici Listesi Külliyenin toplumsal hayattaki rolü 📌Her zaman ziyaretçilerle canlılığını koruyan külliye, dünya genelinde yaygınlaşan koronavirüs sürecinde ise en sessiz günlerini yaşamıştır. 📌Koronavirüs öncesinde bilhassa Ramazan aylarında, özel dini gün ve geceler dua ve ibadet için binlerce ziyaretçiyle dolan külliye, ilkbahar ve kış aylarında da yabancı turistleri ağırlıyordu. 📌Bölge halkı için bu külliye çok önem arz etmektedir. Çünkü halk asıl Eshab-ı Kehf hikayenin burada geçtiğine inanmaktadırlar. Bölge halkı yıllardır bu köklü mirasa sahip çıkmak için çocuklarına yedi arkadaşın isimlerini vermeye devam ediyor. 📌Afşin, kültürel mirasımız Eshab-ı Kehf Külliyesi'nin yanında özellikle son yıllarda lavanta tarlalarıyla gündeme geliyor. 📌2014 yılından itibaren sürdürülen çalışmalarla Afşin Belediyesi'nin gayretleri sonucu, 15 kökten 15 bin kök lavanta fidesi oluşturuldu. ➡Özellikle bölgedeki en ilgi çekici mekanlardan biri olan Rabia Parkı'nda 380 dekarlık alandaki lavanta tarlası, yerel halkın sosyalleşme alanlarından. Evlenecek çiftler, doğum gününü kutlayanlar ve hatıra fotoğrafı çekilmek isteyenler soluğu, Türkiye'nin en büyüklerinden biri olan bu lavanta tarlasında almaya devam ediyor. 📌Afşin'deki lavantalar da Isparta'daki güller gibi kozmetik ürününe dönüştürülmüştür. Üç farklı lavanta çeşidinin üretildiği seralarda ilaç ve kozmetik sektörüne büyük katkılar sunulmuştur. Belediyle bölgedeki lavantalardan Afşin'in eski ismi 'Efsus' markasıyla 11 çeşit kozmetik ürün elde etmiştir. Özellikle lavanta yağı sektörün en gözde ürünlerinden. 📌Eshab-ı Kehf Külliyesi ve lavanta tarlalarıyla canlılık kazanan turizm sektöründe elbette ekonomi de olumlu yönde etkileniyor. 📌Lavanta hem yerel hem de bölgesel kalkınmada önemli bir rolü üstlenmiş durumda. Lavanta bir yandan gezilecek mekanları sayesinde turizmi canlı tutarken diğer yandan kozmetik sektöründe üretilen ürünler sayesinde ekonomiyi ayakta tutuyor. Aynı zamanda 2020 yılında gerçekleşen 'Lavanta Kokulu Memleketim' projesi ile de bilhassa kadın istihdamının arttırılması bekleniyor. ➡Lavanta üreticiliği bölgedeki işsizliği büyük oranda düşürmüştür. ➡Lavanta üreticiliği aynı zamanda bölgedeki yerel kültüre de yansımaktadır. Bölgede 2109 yılında 1'nci lavanta hasat şenliği yapılmıştır.

Lavanta ve kültürel mirasımızın merkezi: Afşin

ASHAB-I KEHF KÜLLİYESİ