Cuma tatili neden pazara alındı?

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HAFTALIK TATİL ANLAYIŞI ◾ Her milletin farklı gelenek ve görenekleri bulunur. Geleneksel kültür unsurların ilk kaynağı ise başta dini telakkiler olmak üzere tabiatla da ilişkilendirilir. ◾ Din, insanların dinleneceği günün belirlenmesinde büyük rol oynar. Hatta çok eski medeniyetler olan Asurlular, Sümerler, Samiler ve Bâbilliler; insan hayatında önemli bir yeri teşkil eden hafta kavramını bilir ve dinlenme günlerini ona göre belirler. ◾ Tarihin şahit olduğu en güçlü imparatorluklarından biri olan ve dünyada tam 600 yıl hüküm süren Osmanlı'da da haftalık izin hususuna halkın ihtiyaçları doğrultusunda dikkat edilmiştir. (X) Türkiye'nin medeniyet meselesi 1935 SENESİNE KADAR SÜRDÜ ◾ Tarih sahnesi, Türk-İslam kaideleri üzerine kurulu Osmanlı İmparatorluğunu kadim Anadolu topraklarında karşılar. ◾ İslam'a göre hayatlarını idame ettiren Osmanlı'da haftalık izin, başlarda farklı olsa da daha sonra cuma olarak değiştirilir. Bilinir ki 'Cuma Müslüman'ın bayramıdır.' Yıllarca haftalık izin, cuma günü olarak devam eder, ta ki 1935 senesine kadar... CUMAMIZ PAZAR OLDU ◾ 1935 yılında Müslümanların haftalık izin gününün değiştirilmesi tarihte kara bir leke olarak anılacaktır. Bayrak şairimiz Arif Nihat Asya 'Bize bir nazar oldu. Cumamız Pazar oldu. Ne olduysa hep azar azar oldu!' sözleriyle adeta bu durumu özetler. ◾ İsrail, Yahudi halkı ibadetlerini istedikleri gibi yapabilsin diye haftalık izni cumartesi, Hristiyanlar ise kutsal atfettikleri pazar gününü belirler. (X) Türklerin tarihi başkenti Ötüken HAFTALIK İZİN HUSUSU İZMİR İKTİSAT KONGRESİ'NDE ◾ Osmanlı Devleti'nde başlangıçta belli bir hafta tatili yoktur. II.Mahmud, o güne özel kılınan namazında olduğu mübarek cumayı haftalık izin günü olarak belirler. Devlet-i Aliyye'deki azınlık Yahudiler cumartesi, Hristiyanlar ise pazar günü izin yapmaktadır. ◾ Bu konuda ilk fikir ayrılıkları 1923'te başlar. Millî Mücadele yıllarından sonra ülkenin ekonomisinin kalkınması için çareler aranmaktadır. 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında gerçekleşen İzmir İktisat Kongresi'nde bütün Müslüman ve gayrimüslimlerin uyacakları bir hafta tatilinin belirlenmesi hususu gündeme gelir. HAFTA TATİLİ KANUNU ◾ İzmir İktisat Kongresi'nde tatil konusu uzun uzun tartışılsa da cuma gününde karar kılınır. Hatta Yusuf Akçura, halkının ekseriyeti Müslüman olan ülkede cumanın genel hafta tatili olarak kabul edilmesinin adalete uygun olduğunu, azınlıkların cumanın dışındaki günlerde de tatil yapmakta serbest olduklarını, fakat cuma günü çalışmaya veya çalıştırmaya hakları olmadığını söyler. ◾ Kongre sonucu, 2 Ocak 1924 tarihinde, 14 maddelik Hafta Tatili Kanunu, 394 sayılı yasa ile kabul edilir. (X) Osmanlı Ekonomisine Dair Kavramlar TBMM DİK DURUŞU ◾ Türk-İslam tarihinde ilk kez cuma günü, ortak karar ile haftalık tatil kabul edilir. Anadolu tebaası bu durumdan oldukça memnundur. Tatil kanunu her ne kadar ekonomik sebepten dolayı ortaya çıkmışsa da sosyal etkisi yadsınamaz boyuttadır. ◾ Milli mücadele yıllarında emperyalist güçlere karşı dik bir duruş sergileyen Türkiye Büyük Millet Meclisi için bu karar, bağımsızlığın bir ispatı mahiyetindedir. İSMET İNÖNÜ'NÜN TEKLİFİ ◾ Hafta Tatili Kanunu, 1935'te yapılan değişikliğe kadar yürürlükte kalır. İsmet İnönü'nün imzasıyla 13 Mayıs 1935'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sevk edilen millî bayram ve genel tatiller hakkındaki kanun teklifi, hafta tatilinin 'cumadan pazara' alınmasını öngörmektedir. ◾ Öne sürülen sebep 'pazarın milletlerarası tatil günü olduğu, bu tatil gününden ayrılmakla ülkenin ekonomik açıdan büyük kayıplara uğrayacağı' ileri sürülür. (X) II. Mahmut dönemi gelişmeleri 6 MADDELİK KARAR ◾ Alınan karar 23 Mayıs'ta genel kurula sevk edilen teklif üzerine milletvekillerinin hepsi hafta tatilinin pazar olması görüşüne katılır. ◾ Birçoğu pazar günü tatil yapmayı Batı medeniyetinin bir gereği olarak görür. Daha sonra 6 maddeden oluşan kanun 27 Mayıs 1935 tarih ve 2739 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller kanunu oy birliğiyle kabul edilir. MODERNLEŞME Mİ ÖZÜNE YABANCILAŞMA MI? ◾ Cumhuriyet döneminde miladi takvimin kabulü Türkiye'de yaşayan Müslümanların bin yıllık İslamî geleneklerinin arasına bir perde olur. ◾ Millî ve iktisadî bağımsızlığın bir ispatı olarak görülen cuma tatili uygulaması bu şekilde son bulur. Gerçekleştirilen bu değişimler, 'modernleşme' kılıfındaki 'Batılılaşma' yani özüne yabancılaşma safastasından başka bir şey değildir. (X) Batı'nın karanlık sureti