Türkmenistan'ın sembolü: Ahmed Sencer Türbesi

Türkmen diyarında tarih kokan bir belde var, Merv. İşte, bu kentin göz yerlerinin başında Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'in türbesi gelmekte. Türkmenistan'ın güneyinde yer alan, Mari vilayetinin Bayramali şehrinde eski Merv tarihi mirası, başta Türkmen hükumeti olmak üzere Türkiye tarafından da korunuyor. Türkmen kanadı: Ahal Teke Bu türbe, zaman içinde pek çok tahribata uğrasa da günümüze ulaşmayı başaran yapılardan biridir. 1990 senesine kadar türbede ciddi sayılabilecek bir onarım yapılmamış. Merv'in göbeğinde bulunan görkemli yapı, 1157 senesinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun sultanı Ahmed Sencer'in vefatından sonra inşa edilmiş. Bu tarihten sonra Türk ve Türkmenistan hükumetlerinin destek ve katkısıyla türbe onarılmış. İşte, Sultan Sencer'in türbesi günümüzde UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ndedir. Türkmenistan'ın sembol yapılarından olan bu eser için dönemin tarihçileri, coğrafyacıları türbenin anıtsallığını ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Türkmen boylarının filozof ozanı: Mahtumkulu Bu türbeyi, diğer türbelerden ayıran önemli özelliği var. Sultan Ahmed Sencer, 1086-1157 seneleri arasında Selçuklu Devleti'nin 'meliki'dir. O, tam 39 yıl tahtta kalmış bir sultan. Ahmed Sencer vefat etmeden önce kendi türbesinin 'görkemli' bir şekilde olmasını istemiş. Yukarıda gördüğünüz türbede 'melikin isteğine istinaden' yaptırılmış. Sultan Sencer, türbesine Daru'l-Ahiret yani 'Ahiret Evi' adını vermiştir. Bu türbe, halk arasında ise Devlethane adı ile ünlenmiştir. Gelelim yapının mimari geçmişine. Sultan Sencer Türbesi'ni içinde barındıran yapının yüksekliği 38 metre, duvar kalınlığı 5 metre ve uzunluğu 27 metre olan çift kubbeli Sultan Sencer Türbesi, zamanın en iyi mimarlarından Muhammet İbn Atsız As-Sarahsi'nin imzasını taşımakta. Türk dünyasının ilk akıllı şehri: Arkadağ Türbe ve çevresinde 1937 ile 1996 tarihlerinde başlatılan kazı çalışmalarıyla beraber, 1996 yılında gerçekleştirilen kazılarda türbenin güney kısmında bir çarşı ve han ortaya çıkarılmış. Burada gerçekleştirilen kazılar bir kısmı yarım kalmıştır. Kazıların geniş bir bölgede devam ettirilmesi durumunda türbenin külliye mimarisi daha iyi anlaşılabilecektir. Türbenin tamamı tuğla ile inşa edilmiş. Yapının küp şeklindeki gövdesinin üst bölümünü dört cephede çevreleyen galeriye, güneybatı köşesindeki kemerli bir girişle duvar içinden minare tipinde bir eksen etrafında dönen basamaklarla ulaşılıyor. Anıtsal bir görünüşe sahip olan tarihi eser, yataydaki kübik mimarisi ve düşeyde yüksek küremsi görünüşüyle görenleri kendine hayran bırakıyor. Türkmenistan'ın bilge şairi Mahtumkulu Firaki'den şiirler Kare olarak tasarlanması, inşa edildiği dönemdeki diğer yapılarla arasındaki farkı ortaya koymaktadır. Çift cidarlı kubbe, çevresinde bulunan revak galerileri ve kubbenin dış yüzündeki kaplamalarıyla ortaya çıkar. Tamamen tuğladan inşa edilen yapının duvarları oldukça kalındır. Fazlasıyla kalın olduğundan tuğlaların arası kerpiçle doldurulmuş. Bu da Sultan Sencer Türbesi'ne farklı bir hava katmış. Cidar ne demek? Cidar; çeper ve duvar manalarına gelir. Yukarıda bahsettiğimiz olaya 'dolgu duvar tekniği' adı veriliyor. Bu yapım tekniği, Türkistan'da 10. asırdan itibaren yaygın olarak kullanılmış. Bahsi geçen tekniğin geçmişi, çok eskilere uzanıyor. Gelelim türbenin iç kısmına. Yapının içindeki duvar yüzeylerinde, kalem işlerinden oluşan bir süsleme olduğu görülüyor ancak büyük ölçüde tahrip olmuş. Duvar yüzeyinde yazı izleri de görülüyor fakat tahribat sebebiyle tam olarak anlaşılmıyor. Türkmenistan Ramazan sözlüğü Sultan Sencer Türbesi'nin 20. yüzyılın başlarında kubbe ve duvar kısımlarında hasarlar bulunuyordu, 2002-2004 yılları arasında TİKA tarafından restore edilmiştir. Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'in türbesi, yerli halkın ve Türkmenistan'ı ziyaret eden turistlerin en çok uğradığı noktalardan biri olarak dikkat çekiyor.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Türkmenistan'ın sembolü: Ahmed Sencer Türbesi

TÜRKMENLERİN DİYARI